De 45 minuten die beslisten over Trumps ontmoeting met Kim Jong-un

© Dino
Rudi Rotthier

Sinds een Zuid-Koreaanse diplomaat donderdag bij het Witte Huis aankondigde dat er een topontmoeting komt tussen VS-president Donald Trump en de Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-un, breekt de Amerikaanse pers zich het hoofd over de draagwijdte van die beslissing: is dit Trumps ‘Nixon in China’-moment? Of nefaste waaghalzerij?

Eerst de logistiek: hoe kwam Donald Trump ertoe in te stemmen met een ontmoeting met zijn Noord-Koreaanse ambtsgenoot Kim Jong-un?

Trump heeft een campagne lang zijn voorganger, president Barack Obama, verweten een akkoord gesloten te hebben met de onbetrouwbare machthebbers in Iran. Waarom is hijzelf dan zo gretig om een akkoord te sluiten, of dan toch te onderhandelen, met een regime dat in het verleden keer op keer beloftes over nucleaire ontwapening heeft ingeslikt of gebroken?

Het meest uitvoerige relaas viel zaterdag te lezen inThe New York Times.

In het eerste jaar van Trumps presidentschap viel vooral de vooral escalatie op.

Kim Jong-un kon duidelijk maken dat hij een waterstofbom had getest en dat hij over raketten beschikte die in staat zijn VS-territorium te bereiken. Donald Trump had de economische druk opgevoerd, naast de verbale druk. Hij had China zover gebracht verdere importbeperkingen tegen Noord-Korea door te voeren en oude beperkingen te verstrakken. President Trump stelde op een moment de ‘volledige vernietiging van Noord-Korea’ in het vooruitzicht en noemde Kim bij meerdere gelegenheden ‘little rocket man’. Kim van zijn kant had het over de ‘mentaal gestoorde VS-zwakzinnige’. Toen Kim in zijn nieuwjaarstoespraak verwees naar de knop waarmee hij vanuit zijn bureau kernraketten kon versturen, repliceerde de Amerikaanse president in een tweet: ‘Ik heb ook een kernknop, maar die is veel groter & machtiger dan de zijne’.

De 45 minuten die beslisten over Trumps ontmoeting met Kim Jong-un

Dat leek allemaal aan te sturen op confrontatie, en vorige maand, bij het begin van de Winterspelen in Zuid-Korea, was er nog altijd sprake van escalatie. De Amerikaanse vicepresident Mike Pence weigerde de hand te schudden van de zus van de Noord-Koreaanse leider, Kim Yo-jong, of haar zelfs maar een blik te gunnen. Pence bleef ostentatief zitten toen tijdens de openingsceremonie de gemengde delegatie van Noord- en Zuid-Korea passeerde, in plaats van recht te staan en te applaudisseren. Dat laatste werd, schrijft de Times, vooral door bondgenoot Zuid-Korea als een blamage ervaren.

De Noord-Koreanen zegden een gepland geheim overleg met Pence op. En Trump stuurde dochter Ivanka naar Zuid-Korea om tijdens de slotdagen van de Winterspelen althans bij de publieke opinie in het Zuiden de plooien glad te strijken.

https://twitter.com/ianbremmer/status/972156050181849088ian bremmerhttps://twitter.com/ianbremmer

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

550rich3153600000Twitterhttps://twitter.com1.0

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Terwijl de tussenkomsten van Pence eerder roet in het eten hadden gegooid, was er echter tijdens de spelen een drie uur durende ontmoeting tussen de Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in en Kim Yo-jong, de zus van Kim Jong-un.

‘In alle rust slapen’

Na de spelen stuurde Moon twee topdiplomaten naar het Noorden, bij wie zijn veiligheidsadviseur Chung Eui-yong.

Ze werden met alle honneurs en faciliteiten (ongecensureerd internet!) ontvangen. Kim Jong-un legde hen vrijwel meteen een voorstel voor: gesprekken met de VS over het verwijderen van kernwapens uit Noord-Korea, een stop op testen met kernwapens en raketten gedurende deze onderhandelingen, en geen bezwaar tegen de jaarlijkse gezamenlijke militaire oefeningen van de VS en Zuid-Korea. Hij maakte volgens de Times een grapje over zijn Zuid-Koreaanse collega-president die bij vorige wapentests van Noord-Korea op een onbetamelijk uur was gewekt door medewerkers. Hij zou de komende maanden in alle rust kunnen slapen, aldus Kim.

Er komt, werd tijdens dat overleg beslist, in april een top tussen de presidenten van Noord- en Zuid-Korea en een directe telefoonlijn tussen de twee leiders. Bovendien gaf Kim de diplomaten een boodschap mee voor Trump, waarin hij een persoonlijke ontmoeting voorstelde.

Die boodschap brachten de diplomaten donderdag naar het Witte Huis. De verwachting was dat ze eerst met andere toplui in het Witte Huis zouden spreken en pas vrijdag met de president, maar Trump nodigde hen donderdag al uit in The Oval Office, de kantoorruimte van de president, waar ze een ontmoeting hadden die afgeklokt werd op 45 minuten.

Het Witte Huis was al enigszins op de hoogte van wat er aankwam, maar alle aanwezigen, zowel de medewerkers van Trump als de Koreanen, waren volgens de Times en andere bronnen stomverbaasd, sommigen gebruiken de term ‘verbijsterd’, dat Trump onmiddellijk en zonder veel detail te horen inging op het voorstel tot een topontmoeting.

Terwijl medewerkers en Zuid-Koreanen verder wilden praten over mogelijke negatieve effecten van een ontmoeting, wuifde de Amerikaanse president hen weg: ‘I get it, I get it’, zei hij volgens de Times: ‘Ik snap het, ik snap het’.

Trump wilde nog dezelfde donderdag een aankondiging door de Koreanen, die echter uitstel vroegen om overleg te plegen met hun president. President Moon werd uit zijn bed gebeld, hij stemde in en samen met Trumpmedewerkers werd een mededeling opgesteld.

Moons veiligheidsadviseur Chung Eui-yong gaf de gebruikelijke loftuiting aan de Amerikaanse president: ‘We zijn voor een groot stuk zover geraakt dankzij president Trump’, zo zei hij, door onder meer ‘diens politiek van maximale drukuitoefening’.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

De ontmoeting ‘om blijvende denuclearisering te bereiken’, zou in mei plaatsvinden, na de ontmoeting tussen de twee Koreaanse presidenten, en de Koreaanse diplomaat sprak zijn geloof uit dat de Noord-Koreaanse president ‘open en oprecht’ was in zijn voornemen om tot een oplossing te komen.

De episode kende twee primeurs: nooit eerder heeft een buitenlandse delegatie een ontmoeting van de Amerikaanse president vanuit het Witte Huis aangekondigd. En vooral: nooit eerder heeft een Amerikaanse president een ontmoeting gehad met een Noord-Koreaanse leider. Ontmoetingen tussen de twee landen startten tot dusver op een lager echelon, en waren tot dusver niet vooral frustrerend.

‘Panache’, ‘Impulsiviteit’

Zo kwam de beslissing tot stand.

Aan de reacties in de Amerikaanse pers viel af te lezen hoe groot de gok is die Trump maakt. Volgens Trump zelf waren de eerste reacties voornamelijk positief terwijl ‘fake news’ kort nadien vooral de zorgelijke aspecten in de verf ging zetten.

In werkelijkheid voerde de zorgelijkheid altijd de boventoon in de reacties, en waren de reacties soms milder bij linkse en centrumcommentatoren (anti-Trumpcommentatoren) dan bij rechtse.

Het optreden van Trump, concludeerde Dan Balz, hoofdcorrespondent van The Washington Post, toonde iemand die Trump in het vooruitzicht had gesteld tijdens zijn campagne: een president ie snel reageert en die zaken voor mekaar krijgt, los van ideologie – iemand die panache toont.

‘Voor de tegenstanders van de president’, aldus Balz, ‘leverde de voorbije week vers bewijs van een impulsieve president, die geen besef heeft van geschiedenis of politiek en daar niet om maalt, die in het moment leeft en zich weinig zorgen maakt over de gevolgen op langere termijn van zijn daden. Maar zelfs bij sommige critici was er een knarsetandende toegeving dat de hardline aanpak van de president inzake Noord-Korea – zijn wapenkletterende en kleinerende tweets richting Kim en de strakkere sancties – wellicht hebben bijgedragen tot de uitnodiging voor een ontmoeting tussen de twee leiders’.

Het Witte Huis probeerde na donderdag die indruk van een impulsieve president die in 45 minuten alle geplogenheden laat varen enigszins bij te sturen. Woordvoerders gaven aan dat er wel degelijk voorafgaand overleg geweest was met Trumps minister van Buitenlandse Zaken Rex Tillerson (die evenwel vooraf niet wist dat de president zou toehappen voor de ontmoeting) en dat de Chinezen de topontmoeting ondersteunden. Het Witte Huis gaf ook aan dat er geen toegevingen waren gebeurd alvorens de ontmoeting was beklonken, en dat die ontmoeting weer van de baan zou zijn als Noord-Korea daden zou stellen die indruisen tegen wat met Zuid-Korea was afgesproken, bijvoorbeeld door nieuwe tests te houden.

Stormy weather

Het toonde ook, volgens Times-columnist en malgré lui Korea-specialist Nicholas Kristof, dat de soms bizarre dreigementen van Trump enig succes hadden gesorteerd, al was het maar omdat ze een heilige schrik hadden doen ontstaan in Zuid-Korea. Daardoor zijn Zuid-Koreaanse diplomatieke initiatieven in een stroomversnelling geraakt. Ook: de strengere sancties van China zijn wellicht lastig voor een president Kim Jong-un die een verbetering van de levensstandaard voor zijn bevolking in het vooruitzicht had gesteld.

Dat is het positieve, waar Kristof Trump voor prijst. Maar, gaat hij verder, ‘ik vrees dat de Noord-Koreanen Trump bespelen, en dat Trump van zijn kant ons misschien bespeelt’.

Trump wil af van de berichtgeving over pornoactrice Stormy Daniels en over het Ruslandonderzoek dat zich steeds meer vertakt en dat steeds meer onwelriekende zaken aan het licht brengt. De president wil een andere verhaallijn in de pers krijgen door zich te profileren als de grote vredestichter. Om dat te verkrijgen, aldus Kristof, geeft hij zonder iets concreets terug te krijgen alles op wat Kim Jong-un wil hebben: ‘het respect en de legitimiteit die voorspruiten uit het feit dat de Noord-Koreaanse president als gelijke naast de Amerikaanse president zal staan’.

Kim Jong-un
Kim Jong-un© Reuters

In het verleden, aldus Kristof, stelde Noord-Korea onmogelijke voorwaarden in ruil voor de eigen ‘denuclearisering’, namelijk een breuk van de VS met Zuid-Korea en de terugtrekking van de Amerikaanse troepen uit het Koreaanse schiereiland. Niets wijst erop, gaat hij verder, dat Kim dit keer soepeler zal zijn in de onderhandelingen.

De gebruikelijke gang van zaken, zo gaat Kristof verder, zou erin bestaan hebben op lager niveau te onderhandelen met de topontmoeting tussen de presidenten ‘als wortel’ om toegevingen te verkrijgen.

Ook andere commentatoren stellen die vraag: waarom beginnen aan de top? En welke oplossing rest er als topdiplomatie niet oplevert? Kun je dan nog terug naar lagere diplomatie of wordt het meteen wapengekletter?

Kristof stelt nog een extra vraag: wat is de kans dat Trump impulsief zijn akkoord geeft aan iets wat onwerkbaar of absurd blijkt te zijn?

Conservatief weerwerk

Progressieve commentatoren, die eerder voor overleg met Kim hadden gepleit (zij het niet per se op niveau van presidenten), tonen nu vaak voorbehoud tegen de geplande topontmoeting, maar aan conservatieve kant ligt de zaak zo mogelijk nog moeilijker. Populistisch-rechts, zoals de site Breitbart, besteedt weinig aandacht aan het komend topoverleg. Maar traditioneel rechts reageert ronduit afwijzend. In de conservatieve New York Post, zoals Fox News eigendom van de familie Murdoch, waarschuwen enkele commentatoren de president. Zo bijvoorbeeld Michael Rubin van het American Enterprise Institute. Hij hamert op de parallel met de deal die Obama sloot met Iran. Noord-Korea, aldus Rubin, wil net hetzelfde als Iran. President Trump, schrijft hij, ontwaart ‘hoop’ maar Kim beschouwt dergelijk hoop als ‘naïviteit’. ‘Trump mag zichzelf zien als een meesterlijk onderhandelaar, maar los uit de pols ontstane voorstellen van iemand die als presidentskandidaat geen benul had van nucleaire wapens en die nog altijd een misprijzen toont voor details kan een strategische ramp betekenen van de VS en zijn bondgenoten. Soms vereist gesofistikeerde diplomatie geen engagement maar verwerping’.

The Wall Street Journal, ook eigendom van de familie Murdoch, ziet even weinig heil in de topontmoeting Trump-Kim.

‘Als Trump met lege handen de top verlaat, zullen de media de oefening een mislukking noemen en hem de schuld geven’

Er zijn voordelen aan diplomatie, aldus de krant in een editoriaal, en al was het maar een tijdelijk stopzetten van atoomproeven en rakettests is op zich positief, ‘maar het is ook mogelijk, en wellicht waarschijnlijker, dat Kim de gelegenheid aangrijpt om het bondgenootschap tussen de VS en Zuid-Korea te verzwakken nadat de president van Zuid-Korea met de VS heeft gebroken en een zachtere lijn richting Noord-Korea heeft bewandeld. Er is geen reden om aan te nemen dat Noord-Korea zijn doelstellingen op de lange termijn heeft veranderd’. Dat betekent volgens de krant dat het land blijvend ‘een kernmacht wil worden, de Amerikaanse troepen van het Koreaanse schiereiland wil verdrijven en Zuid-Korea wil veroveren’.

‘Carrièrediplomaten’

‘Kim gebruikt wellicht het scenario dat zijn vader volgde en zal onderhandelingen gebruiken om die doelstellingen dichterbij te brengen. Zijn kern- en raketspecialisten zullen van de teststop gebruik maken om hun vooruitgang te consolideren, terwijl Noord-Koreaanse diplomaten zullen eisen dat de VS een formeel vredesakkoord ondertekenen om de Koreaanse oorlog te beëindigen en hun troepen uit het Zuiden terug te trekken’.

Zoiets is onaanvaardbaar voor de VS en Zuid-Korea, beseft de krant, maar wat zal Trump dan aanbieden om de onderhandelingen gaande te houden? Verlichting van de sancties?

‘Dit is het echte gevaar van de topontmoeting. Het verhoogt de verwachtingen dermate dat de regering Trump geneigd zal zijn om het advies te volgen van carrièrediplomaten die vinden dat de VS het Noorden als nucleaire macht moeten aanvaarden. Zij geloven dat de VS daarna het problem kunnen “managen” met een combinatie van afschrikking en aantrekking’.

‘Het mediacircus rond de topontmoeting – en het zal een show van de eeuw worden – zal inspelen op Trumps imago als meester-onderhandelaar. Als hij met lege handen de top verlaat, zullen de media de oefening een mislukking noemen en hem de schuld geven’.

Al bij al, aldus de krant, houdt deze oefening meer risico’s in voor Trump en de VS dan voor Kim. En Trump kan maar beter bereid zijn weg te stappen van de onderhandelingen.

Nixon in China

Met name in tv-programma’s wordt vaak verwezen naar Nixon in China. President Richard Nixon besloot in 1972 naar China te reizen en veranderde zo de geschiedenis, door twee aartsvijanden, die decennialang alle officiële toenadering hadden verworpen, dichter bij mekaar te brengen. Het was iets wat alleen de conservatief en anticommunist Nixon kon klaarspelen – alleen hij kon wars van conservatieve kritiek die stap zetten.

President Richard Nixon en zijn vrouw Pat op de Chinese Muur, 24 februari 1972.
President Richard Nixon en zijn vrouw Pat op de Chinese Muur, 24 februari 1972.© Public domain

In de beste interpretatie is dit wat Nixon in gedachten had toen hij ‘groot staatsman’ definieerde: iemand die de geschiedenis een duw in de goede richting geeft.

Maar aan de reis naar China gingen maanden maanden van geheime diplomatie vooraf. Niemand kon beweren dat Nixon niet tot in de details op de hoogte was.

Bij Trump is er voor zover bekend niets aan voorbereiding gebeurd. De Noord-Korea-specialist in zijn ploeg heeft ontslag genomen. De VS hebben momenteel geen ambassadeur in Zuid-Korea. Er is amper twee maanden de tijd om een onderhandelingsstrategie uit te werken. Maar Trump houdt van improvisatie. Gebrek aan voorbereiding geeft meer ruimte aan die improvisatie. Als het werkt: zoveel te beter. Weinig Amerikaanse commentatoren zijn echter geneigd hun geld op die mogelijkheid in te zetten.

Lees hier wat professor Bart Kerremans van de komende top Trump-Kim vindt

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content