In Egypte neemt President al-Sisi de ene controversiële maatregel na de andere. Wat is er precies aan de hand? Een gesprek met Chams Eddine Zaougui, arabist en auteur van het boek ‘Dictators’.
De afgelopen weken nam de Egyptische president Abdul Fatah al-Sisi tal van maatregelen die de macht van eventuele oppositie aan banden legt. Zo moeten de goed 47.000 non-gouvernementele organisaties (ngo’s) die in Egypte actief zijn eerst goedkeuring krijgen om veldwerk te verrichten en onderzoeksresultaten te publiceren. Nochtans zijn er slechts 25 actief die effectief pleiten voor meer mensenrechten en zich dus in het politieke veld begeven.
Bovendien moeten ngo’s voortaan eerst aangeven als ze hun hoofdkwartier verplaatsen. Overtreders riskeren een boete tot €50.000 en een celstraf van vijf jaar. Op basis van een presidentieel decreet komt er een nieuw overheidsorgaan die de ngo’s moet controleren en de geldstromen van buitenlandse investeerders nauw in het oog houdt.
Niet alleen de ngo’s staan in het oog van de Egyptische storm. Vorige week werden tal van nieuwswebsites geblokkeerd en werd oppositieleider Khaled Ali vastgenomen. Sinds begin april werden ook al acht van Alis partijgenoten opgepakt. De generaal al-Sisi trekt de touwtjes alsmaar strakker aan. We vragen aan Chams Eddine Zaougui, Arabist en auteur van het boek ‘Dictators’, wat er aan de hand is in Egypte.
Waarom wil al-Sisi de ngo’s aan banden leggen?
CHAMS EZZIDINE ZAOUGUI: “Het monitoren van ngo’s is typisch voor autocratische leiders in dictatoriale regimes. In dat opzicht is het dus niet zo verrassend, het gebeurde immers ook onder de voormalige president Moebarak. De taak van ngo’s bestaat er natuurlijk ook uit om kritiek te geven op de overheid.
“Het gaat economisch niet erg goed in Egypte en de spanningen tussen de verschillende bevolkingsgroepen lopen op. Vorige week werd het land wederom opgeschrikt door een aanslag op twee bussen met Koptische christenen.Dat plaatst generaal al-Sisi momenteel in een moeilijke positie.Sisi wil zich in deze situatie profileren als een sterke leider die alles onder controle heeft. Kritische ngo’s kan hij dus missen als kiespijn.”
Vorige week legde al-Sisi ook de nieuwsmedia verder aan banden. 21 websites, waaronder die van Al-Jazeera en The Huffington Post, werden geblokkeerd. Voor hen geldt waarschijnlijk hetzelfde verhaal?
ZAOUGUI: “Inderdaad, het is een aloude tactiek om de media te ‘coördineren’. Het is wel een genuanceerd verhaal. Niet alle media zijn een rechtstreekse spreekbuis van de overheid en er zijn best kritische stemmen in het veld. Maar voor al-Sisi bestaat er wel een duidelijke grens. Overschrijden ze die, dan worden ze onverwijld op de vingers getikt en op termijn monddood gemaakt. Zo houdt hij de meest kritische stemmen aan de leiband.
Net als de ngo’s kijken ook de media in de richting van al-Sisi. Hij heeft beloofd om voor stabiliteit te zorgen en kan die momenteel maar moeilijk garanderen. Onder het mom van veiligheid en de strijd tegen terreur dompelt al-Sisi de media en de ngo’s onder in een sfeer van spionage en staatsvijandelijkheid. Ze worden weggezet alsof ze mede verantwoordelijk zijn voor de instabiliteit van het land. Onder dat mom kan hij ze onschadelijk maken. Een tactiek die we ook in andere Arabische landen zien terugkeren.”
Wat betekent de politieke oppositie nog?
ZAOUGUI: “Die is zo goed als onbestaande. De macht van het parlement is verwaarloosbaar en oppositiepartijen hebben niet het gewicht om iets in de pap te brokken. Bovendien verloopt de stembusgang erg betrouwbare verkiezingen geweest en de verkozenen krijgen er niet het mandaat zoals we in het Westen gewoon zijn. De Egyptenaren zijn het geloof in de politiek kwijtgespeeld. Ze vinden het een farce, wat het ook is.”
“Dit wil echter niet zeggen dat al-Sisi kan doen wat hij wil. In Egypte zijn er tal van machtige instituten waarmee de generaal moet wedijveren. Hijzelf komt natuurlijk uit het leger, maar die hebben niet altijd een even goede relatie met de veiligheidsdiensten. Ook met de rechterlijke macht moet al-Sisi rekening houden.
In vergelijking met Moebarak, draait al-Sisi de duimschroeven nog verder aan.
Deze instituten willen hun invloed op de staat niet zien verkleinen. In deze context is er best wel wat getouwtrek om enerzijds aan macht te winnen, maar anderzijds vooral om niet aan invloed te moeten inboeten.”
De timing van de goedkeuring van de ngo-wet is erg opvallend. De wet werd reeds in november goedgekeurd, maar treedt pas na de passage van Trump effectief in voege? Toeval of niet?
ZAOUGUI: “Dat denk ik niet. Al-Sisi en Trump hebben dezelfde prioriteit, namelijk het bestrijden van terrorisme. Als beide heren op dat vlak kunnen samenwerken, maakt het voor Trump niet al te veel uit wat al-Sisi in eigen land uitspookt.”
Nochtans dreigde Amerikaans Senator John McCain ermee om de $1,3 miljard steun aan Egypte op te zeggen als de ngo-wet van kracht zou gaan.
ZAOUGUI: “Er wordt wel vaker met dat dreigement geschermd, maar dat wordt in Egypte niet erg serieus ontvangen. De Verenigde Staten zouden met die sanctie vooral in hun eigen vel snijden. Slechts een klein aandeel van dat bedrag is effectief bedoeld voor ontwikkelingshulp. Het grootste deel is daarentegen voor militaire ontwikkeling en Egypte koopt een groot deel van haar militair materiaal in de Verenigde Staten. Het geld vloeit gewoon terug.” Hebben de Arabische opstanden en de val van Moebarak wel voor een meer open samenleving gezorgd?
ZAOUGUI: “Integendeel, het is onder al-Sisi zelfs erger dan onder Moebarak. Als Moebarak het zich kon veroorloven, liet hij de media, de vakbonden en de ngo’s meer doen. Zo kon hij zich ten opzichte van het Westen ook profileren als een liberale persoonlijkheid. De media en de ngo’s lagen onder die laatste wel aan de leiband, maar al-Sisi draait de duimschroeven nog verder aan. Dat geldt ook voor de vakbonden, die vorig jaar werden nog aangepakt.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
