Catalanen trekken donderdag naar de stembus voor felbevochten vervroegde verkiezingen

Donderdag trekken de Catalanen naar de stembus om hun volksafgevaardigden te kiezen. Er wordt een recordopkomst verwacht voor de door Madrid opgelegde verkiezingen, die van groot belang zijn voor de toekomst van de autonome deelstaat Catalonië en voor Spanje zelf.

Op 1 oktober hield Catalonië een -volgens de Spaanse grondwet onwettig- referendum over onafhankelijkheid. Op 27 oktober riep de Catalaanse regionale regering eenzijdig de onafhankelijke Catalaanse Republiek uit, waarna het landsbestuur in Madrid via artikel 155 van de grondwet tijdelijk de autonomie opschortte. Carles Puigdemont, de verkozen president van de regionale regering (Generalitat de Catalunya), werd samen met zijn regeringsleden uit zijn ambt gezet door Madrid, dat het bestuur in Catalonië overnam.

Puigdemont in België

Puigdemont kwam op 30 oktober naar België met enkele van zijn afgezette ministers. Tot op vandaag verblijft Puigdemont in ons land. In Spanje wordt hij vervolgd voor rebellie, misbruik van overheidsgeld en opruiing. Het Spaanse parket had via een Europees arrestatiebevel om zijn overlevering gevraagd, maar trok dat op 5 december in. Van zodra Puigdemont zelf voet op Spaanse bodem zet, zal hij worden opgepakt. Een lot dat zijn ministers die wel in Spanje bleven al ondergingen.

De komst van Puigdemont naar ons land ging allerminst onopgemerkt voorbij. De geruchten dat hij politiek asiel zou aanvragen, werden op een druk bijgewoonde persconferentie door hemzelf ontkracht. Dat hij voor Brussel -de thuisbasis van de Europese instellingen- koos als toevluchtsoord, was geen toeval. Het hart van Europa bleek strategisch de beste plaats om zijn boodschap over te brengen.

Puigdemont zei dat hij hier niet was om aan Belgische politiek te doen, al bracht hij ons land met zijn komst op internationaal niveau wel in een hachelijke positie. Tienduizenden Catalanen kwamen op 7 december in Brussel op straat om te protesteren tegen de afzetting en opsluiting van hun politieke verantwoordelijken. Een maand eerder waren al tweehonderd Catalaanse burgemeesters naar Brussel afgezakt om steun te vragen voor de afgezette Catalaanse regering.

Onafhankelijk Catalonië

Donderdag, 21-D, worden de kaarten opnieuw geschud en zal duidelijk worden of Puigdemont zijn hand niet overspeeld heeft. Ongeveer 5,5 miljoen Catalanen zijn stemgerechtigd. Er zijn 17 politieke formaties en voor een absolute meerderheid zijn 68 zitjes nodig. De Catalanen kunnen onder meer kiezen voor Junts per Catalunya (JxCat), de lijst van Puigdemont, die voorstander is van een afscheuring van Spanje. De lijst is samengesteld uit leden van Puigdemonts conservatieve Partido Demócrata Europeo Catalán (PDeCat) en onafhankelijke kandidaten.

Tweede op die lijst is Jordi Sánchez, leider van de invloedrijke onafhankelijkheidsbeweging Assemblea Nacional Catalana (ANC), die nog in de gevangenis zit. Ook Esquerra Republicana de Catalunya (ERC) streeft naar een onafhankelijke Catalaanse Republiek. ERC zat vroeger in een alliantie met Puigdemont, maar trekt nu alleen naar de kiezer. Kopstuk is Oriol Junqueras, de gewezen vicepremier van Catalonië, ook opgesloten momenteel. De campagne werd daardoor vooral gevoerd door Marta Rovira. Bij de zogenaamde independisten is er ook nog de Candidatura d’Unitat Popular (CUP), de antikapitalistische partij die Puigdemont steunde in het parlement om zo aan de noodzakelijke meerderheid te komen. Kopstuk daar is Carles Riera.

Eenheidspartijen

Aan de andere zijde staat Ciutadans (C’s), Catalaans voor Ciudadanos, burgers. Het lokale kopstuk is Inés Arrimadas. Met 25 afgevaardigden is het de grootste oppositiepartij in het Catalaanse parlement. Ciutadans situeert zichzelf in het politieke centrum, maar wordt in Spanje gezien als een rechtse partij. De Partido Popular de Cataluña (PPC) komt met Xavier García Albiol ook op, maar is in Catalonië met elf mandaten maar klein en niet populair. Ciutadans en de PPC zijn tegen de onafhankelijkheid.

Xavier Domènech van Catalunya En Comú-Podem (CatComu), een samenwerkingsverband tussen de Catalaanse tak van Podemos en Catalunya En Comú, wijst een eenzijdige Catalaanse onafhankelijkheidsverklaring van de hand. Maar dat Madrid via artikel 155 de regionale regering alle macht ontneemt, vindt de partij evenmin een oplossing. De Partit dels Socialistes de Catalunya (PSC) zet met Miquel Iceta in op onderhandelen en riep de separatisten recentelijk nog op tot redelijkheid. De PSC is, net als haar moederpartij PSOE, gewonnen voor de toepassing van grondwetsartikel 155.

Enorme opkomst

Verwacht wordt dat de Catalanen massaal naar de stembus zullen gaan (voorspelde opkomst tussen de 80 en 90 procent). Naar goede gewoonte geven de peilingen over de uitkomst van de stembusgang allemaal andere resultaten. Zeker is alleszins dat de Catalaanse crisis de regio in een impasse gebracht heeft. Al 2.500 bedrijven hebben hun zetel uit Catalonië weggehaald, grote banken zijn vertrokken.

Volgens statistieken loopt ook het toerisme in de regio terug. Het zal nog lang duren voor de werkelijke economische schade van het onafhankelijkheidsproject becijferd kan worden. Maar de imagoschade die Spanje de afgelopen maanden heeft opgelopen, is pas echt onmeetbaar. Dat politieke leiders voor hun overtuiging achter de tralies worden gezet, valt moeilijk te rijmen met de normen en waarden die een EU-lidstaat hoog in het vaandel zou moeten voeren.