Bart Staes: ‘We geven Nobelprijs beter terug’

‘Je laat geen duizenden mensen verdrinken in de Middellandse Zee. Dat is Europa onwaardig’, zegt Europarlementslid voor Groen, Bart Staes.

Bart Staes (56) zetelt al zestien jaar in het Europees Parlement. Eerst voor de Volksunie en Spirit, daarna voor Groen. Aan gedrevenheid en verontwaardiging heeft hij in al die jaren niets ingeboet. “Als ik één iets niet ben, dan is het populistisch.”

“Geef de Nobelprijs voor de Vrede terug”, schrijft u in een opiniestuk. Bent u uw geloof in de Europese Unie kwijt?

Nee, wie mij kent, weet dat ik altijd pro Europa geweest ben, en dat zal blijven. Je kan je in deze tijd niet meer terugplooien op de oude natiestaat. Je moet de grote problemen samen aanpakken. Maar ik ben zeer kritisch over de uitbouw van de EU. Ik meen het dat die Nobelprijs beter teruggegeven wordt. Je laat geen duizenden mensen verdrinken in de Middellandse Zee. Dat is Europa onwaardig. Je moet natuurlijk de poorten niet open zetten, maar zeggen zoals Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker dat je 25.000 vluchtelingen gaat opvangen, is belachelijk. Dat is peanuts. Een land als Jordanië, even groot als Vlaanderen, vangt nu al 700.000 vluchtelingen op.

Moet u dat de lidstaten niet verwijten? Die vinden het aantal nu al te veel.

Je kan de Unie toch niet los zien van de lidstaten? Het is trouwens aan de Commissie om eensgezindheid te bereiken. Maar goed, veel van wat fout loopt, is inderdaad te wijten aan de lidstaten. Ik zal er geen traan om laten mocht Groot-Brittannië uit de EU stappen. Nu, je moet ook de oorzaken van de vluchtelingenstromen aanpakken. En ook dat doet Europa niet, integendeel. We zwengelen het aantal economische vluchtelingen aan door de lokale economieën in Afrikaanse landen kapot te maken door daar onze producten te dumpen. Er is nul coherentie tussen handels- en investeringsbeleid, landbouw, visserij en ontwikkelingssamenwerking. En wat doen we aan de conflicten in het Midden-Oosten? Een papieren tijger, dat is Europa.

Als een oprecht man, maar soms wat populistisch en zonder nuance, zo wordt u al eens omschreven. Herkent u zich daarin?

(kort) Absoluut niet. Als ik één iets niet ben, dan is het populistisch. Ik word in de Europese instellingen gewaardeerd om mijn kennis van zaken. Maar goed, bepaalde wetenschappelijke kringen en een deel van de Boerenbond zullen mij wel zo afschilderen, als een verouderd man, een dogmatisch iemand, zeker als het gaat over mijn strijd tegen ggo’s (genetisch gemodificeerde organismen, red.). In Vlaanderen ben ik daarin misschien een eenzaat, maar in Wallonië of het Europees Parlement steunt een grote meerderheid mijn visie. Bij ons wordt dat debat heel eng gevoerd.

U hebt een lange geschiedenis in de regionalistische Volksunie. Valt dat te rijmen met uw Europees engagement?

Why not?

Een partij zoals N-VA heeft het moeilijk hiermee.

N-VA is de oude Volksunie niet, hoor. Ik zie Europa als een diamant. Hoe meer verscheidenheid, hoe mooier. De regionalistische partijen in onze fractie in het Europees Parlement denken hetzelfde.

Bent u nog Vlaamsgezind?

Absoluut. Ik voel me Vlaming en Europeaan. Dat heeft te maken met mijn overtuiging, een bestuursniveau moet zo dicht mogelijk bij de burger liggen, en mijn familiale achtergrond. Mijn grootvader langs moeders zijde was een actiever fronter in de Eerste Wereldoorlog en heeft nadien zijn pacifistische Vlaamsgezindheid overgebracht op zijn dochters. Ik zal me nooit Belg voelen, nee. Ik heb geen belgitude. Ik word niet warm van onze vlag.

Moet België verdwijnen?

(blaast) Nee, ik heb in de tijd ook wel ‘Belgiekske, niekske’ geroepen, maar de Belgische structuren van de jaren zeventig en tachtig zijn in niets meer te vergelijken met die van nu. Dat zit goed. Je kan altijd verfijningen aanbrengen, maar de grote kwantumsprong in de staatshervorming hebben we wel gehad. Je kan zeggen dat de Vlaamse strijd gestreden is. Of toch zo goed als. Het Nederlands in de Brusselse ziekenhuizen kan nog beter. Maar de grote onrechtvaardigheden zijn aangepakt.

Groen profileert zich als belgicistische partij. Voelt u zich daar goed bij?

Mja, ik vind niet dat wij een belgicistische partij zijn. We werken federaal nauw samen met Ecolo, en dat hoort zo. In het Europees Parlement werken we ook nauw samen met onze politieke families uit andere landen.

Wat vindt u van de uitgestoken hand van SP.A naar uw partij?

(resoluut) Je doet een huwelijksaanzoek niet op de openbare markt. Hoeveel keer heeft SP.A dat nu al gedaan? Maar in aanloop naar de verkiezingen vorig jaar roept hun voorzitter wel op om niet voor Groen te stemmen. Dat is toch niet ernstig meer. Hoe geloofwaardig ben je dan nog als partij? Ik ben voorstander van progressieve samenwerking, maar ik heb nu geen zin in een kartel of meer.

U bent bij Spirit vertrokken toen de partij een kartel aanging met SP.A.

(knikt) Ik zou nooit lid kunnen worden van een partij waar vakbonden en andere belangengroepen in de machtsstructuren zitten. Ik vind dat niet kunnen.

Weet u eigenlijk wat gedaan in het Europees Parlement? Uw Nederlandse fractiegenoot Bas Eickhout luidde onlangs de alarmbel. Uit verveling inviteren jullie op woensdagmiddag de hele wereld.

Ik heb niet minder werk dan andere jaren. Ik ben bezig met vijf wetten, voornamelijk voedseldossiers. Welk Vlaams parlementslid kan dat zeggen? Ik zit in topspeed. En je moet als parlementslid ook meer doen dan wetten maken. Al kan ik Bas wel deels volgen. Hij heeft gelijk dat de nieuwe Commissie onder het mom van ‘betere regelgeving’ minder regels wil en dus minder voorstellen neerlegt in het Parlement. Dat is een probleem. De Commissie heeft bijvoorbeeld voorstellen over cruciale dossiers zoals propere lucht en efficiënt gebruik van natuurlijke hulpbronnen weer ingetrokken. Ik noem dat schandalig.

De Commissie vindt dat Europa moet focussen op zijn kerntaken, en niet op kleine dingen.

Dat is een mooie gedachte, maar zij handelt wel contradictorisch. Die dossiers zouden jobs opleveren, wat ook een prioriteit is. Kijk, Europa moet zich niet bezig houden met het uitzicht van een peer of de snelheid van ruitenwissers van een traktor, maar de slinger is aan het doorslaan in de andere richting. Als wij beslissen hoeveel watt een stofzuiger mag verbruiken, dan past dat in het bredere kader van energie-efficiëntie. Dat is goede wetgeving.

Is het nodig dat het Parlement een resolutie stemt voor betere regulering van alcoholgebruik? Kunnen de lidstaten dat zelf niet?

Ja, dat is nodig. Alcoholgebruik kan leiden tot obesitas, een groot probleem voor onze volksgezondheid. De lidstaten kunnen veel doen, maar je hebt ook grensoverschrijdende maatregelen nodig. Je kan bijvoorbeeld op etiketten van alcoholische dranken zetten dat je hiervan kilo’s bijkomt.

De mensen weten dat toch?

Nee, de mensen weten dat niet. Ik wil hier niet met het vingertje wijzen, de mensen moeten vrij blijven in wat ze doen en laten. Maar een overheid moet hen wel goed informeren. Ik drink trouwens ook graag een goede trappist.

Het belangrijkste dossier momenteel is het vrijhandelsakkoord tussen de EU en de Verenigde Staten. Wat is uw visie?

Europa en Amerika willen toltarieven wegwerken én regels en standaarden op allerlei domeinen op elkaar afstemmen. Dat zal onvermijdelijk een verlaging van onze standaarden tot gevolg hebben, bijvoorbeeld inzake voedselveiligheid, want in Amerika liggen die een pak lager. Daar zijn chloorkippen, hormonen en ggo’s toegelaten. Ik vind dat niet opwegen tegen de zogenaamde welvaartsgroei van 0,5 procent.

De Commissie benadrukt dat aan onze normen inzake voedselveiligheid niet geraakt zal worden.

Neem dat nu nog eens aan. De Amerikanen zullen wel eisen dat zij hun kippen kunnen uitvoeren. Dan zullen in onze winkels twee soorten kippen liggen, waarvan de Europese duurder is omdat die aan hogere normen moet voldoen. Wat zullen onze landbouwers vervolgens vragen? Een verlaging van de normen. Nu, de Amerikanen zijn duidelijk: zij gaan wél onderhandelen over de voedselstandaarden. En onderhandelen is geven en nemen. (De Zondag/Paul Cobbaert)