‘Aanval op Syrië is misdaad van agressie’

De Amerikaans-Franse plannen om Syrië aan te vallen hebben het karakter van een ‘misdaad van agressie’, zegt Ludo De Brabander van Vrede vzw.

Het is een elementair rechtsprincipe dat iemand onschuldig is tot het tegendeel is bewezen. In het geval van de ontploffing van chemische wapens in een buitenwijk van Damascus lappen de VS en Frankrijk dat principe aan hun laars. Beide landen herhalen voortdurend dat ze over bewijzen beschikken, maar geven ze niet of ze doen alsof het bewijzen zijn. We moeten ons vertrouwen stellen in de informatie die de Amerikaanse inlichtingendiensten hebben bezorgd. Net zoals Colin Powell op 5 februari 2003 met zijn fameuze bewijsvoering over de massavernietigingswapens waarover Irak zou beschikken? Inmiddels weten we wel beter. Als je met de ‘bewijzen’ van minister van Buitenlandse Zaken John Kerry naar een rechtbank stapt kan je het wel vergeten. Kerry’s betoog maakt me alleen nog argwanender.

De VS en Frankrijk vinden het bovendien niet nodig dat er een mandaat is van de VN-Veiligheidsraad, zoals voorzien in het VN-Handvest. Enkel in geval van zelfverdediging mag een staat zonder mandaat geweld gebruiken tegen een andere soevereine staat en dat is hier duidelijk niet het geval. De Franse en Amerikaanse intentie om Syrië aan te vallen heeft daarmee het karakter van een ‘misdaad van agressie’. Tenminste zo begrijp ik het Statuut van Rome dat de jurisdictie en werking van het Internationaal Strafhof regelt.

Volgens Artikel 8 bis 1 en 2 (in 2010 aan het Statuut toegevoegd) is het plannen, voorbereiden, starten of uitvoeren d.m.v. het inzetten van militaire macht tegen de soevereiniteit, territoriale integriteit of politieke onafhankelijkheid die niet conform is aan het Handvest van de Verenigde Naties een ‘daad van agressie’. Daaronder valt (art 8 bis 2 (b)) onder meer het bombarderen door de gewapende strijdkrachten van een staat tegen het territorium van een andere staat of het gebruik van welke wapens dan ook tegen het territorium van een andere staat.

De VS heeft het statuut van Rome niet ondertekend, maar Frankrijk wel. Frans president François Hollande, als verantwoordelijke politicus, kan dus in principe op grond van art 8 bis, voor het Internationaal Strafhof gedaagd worden. Wellicht zal het zo’n vaart niet lopen. Machtige landen kunnen daar altijd wel een mouw aan passen. Toen het Internationaal Gerechtshof in Den Haag – dat tussenkomt bij disputen tussen staten – vonniste dat de VS een verborgen oorlog voerden tegen Nicaragua trokken de VS in 1986 de erkenning van het Hof voor dergelijke zaken in. Zo simpel is dat.

In het geval van de vermeende chemische aanval in Syrië argumenteren sommige ‘internationale experts’ – zo staat te lezen op de website van de Britse krant The Guardian (27/08) – dat een militaire actie tegen Damascus alsnog kan onder het principe van de ‘Verantwoordelijkheid om te Beschermen’ (Responsibility to Protetect of R2P). Daardoor zou er geen toestemming nodig zijn van de VN-Veiligheidsraad. Dat is onzin. Er staat heel uitdrukkelijk in de aanvaarde tekst van R2P van het ‘World Summit Outcome Document’ dat elke actie moet gebeuren via de VN-Veiligheidsraad in overeenstemming met het VN-Handvest.

Het internationaal recht is ontwikkeld om te vermijden dat enkele landen willekeurig andere landen kunnen aanvallen. Dat is nodig. De VS en Frankrijk verwijzen daarbij graag naar de blokkering van de VN-Veiligheidsraad door Rusland en China. Maar in de praktijk zien we dat beide landen zelfs van de eigen bondgenoten binnen de NAVO op weinig steun of veel scepsis kunnen rekenen.

De VS zijn wat het negeren van het internationaal recht betreft lang niet aan hun proefstuk toe. Om de desastreuze oorlog tegen Irak te kunnen voeren werd het internationaal recht evenzeer met de voeten getreden. De VS is een militaire supermacht en dat maakt het land de facto straffeloos. Dat neemt niet weg dat het Witte Huis de eigen bevolking moet overtuigen, wat ze doen door de geplande acties te overgieten met een saus van politieke verantwoordelijkheid, noodzaak of morele superioriteit. Toen Kerry op 30 augustus met zijn zogenaamde bewijzen kwam aandraven zei hij dan ook dat het ook gaat over wie ‘we’ zijn. ‘We zijn de Verenigde Staten van Amerika’ en hij vervolgde ‘We zijn het land dat (…) altijd geprobeerd heeft om een set van universele waarden te eerbiedigen rond dewelke we onze levens hebben georganiseerd en onze aspiraties.’

De naoorlogse geschiedenis van de VS is nochtans allesbehalve een toonbeeld van universele waarden. Het begon al in Hiroshima en Nagasaki met het inzetten van gruwelijke wapens tegen honderdduizenden burgers gevolgd door een lang bloedspoor doorheen Midden-Amerika en Zuid-Amerika (Chili), het Midden-Oosten, Azië, etc. In Vietnam werden Agent Orange en Napalmbommen ingezet, in Irak (2003) werden fosforbommen en verarmd uranium ingezet. De Amerikaanse agressie betalen de Irakezen tot vandaag nog met bomaanslagen, de vernietiging van infrastructuur en cultureel erfgoed, vele honderdduizenden slachtoffers…

De Franse geschiedenis van universele waarden staat er niet veel beter voor. Het is in elk geval cynisch dat Frankrijk 88 jaar na hevige bombardementen op Damascus, nu opnieuw bommen wil droppen met bovendien een militaire operatie die geen enkel strategisch doel dient, dan het louter ‘straffen’ van het regime. M.a.w. de morele autoriteit van beide kernwapenmachten – de verschrikkelijkste wapens op aarde – om het Syrische regime de wacht aan te zeggen is 0,0.

Desalniettemin geraken hun oorlogsplannen verkocht en worden ze geslikt, met inbegrip van onze op de hoogste NAVO-post azende minister van Defensie Pieter De Crem. Die vindt dat we ‘sowieso solidair’ moeten zijn met onze ‘bondgenoten’ in hun plannen om een oorlogsmisdaad te begaan. Maar bij de publieke opinie gaat dit verhaal er niet zomaar in zoals uit diverse peilingen is gebleken. Het is te hopen dat dit – als het zover is – in het stemhokje duidelijk wordt gemaakt.

Ludo De Brabander is woordvoerder van Vrede vzw