Aanslag Orlando: lachende schutter zocht roem, huilende slachtoffers zoeken antwoorden

Omar Mateen © Belga
Rudi Rotthier

Bijna een week na de aanslag op een homoclub in Orlando zijn nog lang niet alle details bekend. Maar dit is wel duidelijk: de schutter die 49 levens nam en 53 gewonden maakte, zocht zoveel mogelijk publiciteit en een zo groot mogelijke vernieling. Hij zocht in de naam van IS ook een einde voor zijn turbulent leven.

Elke zaterdag brengt Rudi Rotthier, onze correspondent in Canada en de VS, u met een boeiend achtergrondverhaal een unieke inkijk in de stad of streek waar hij op dat moment resideert.

Relaas van drie uur gijzeling

Een van de dingen die nog niet is uitgemaakt: hoe begon het precies? We kennen het tijdstip, twee uur in de nacht van zaterdag op zondag. Er waren nog zo’n 320 bezoekers aanwezig in nachtclub Pulse.

Pulse is een pleisterplek voor homo’s in Orlando, een plaats waar ze kunnen relaxen, en – zouden velen achteraf verklaren – waar ze de indruk hadden dat ze veilig waren. Ze voelden zich er veel veiliger dan in de buitenwereld. Sommigen gingen nog een stap verder: ze voelden zich nergens zo veilig als in Pulse.

De club staat open voor alle cliënteel dat luide muziek, optredens en een drukke dansvloer apprecieert. Sluitingsuur valt op zaterdag om 2u30. Even voor de aanslag begon, luidde het signaal voor de laatste bestellingen.

Of de 29-jarige Omar Mateen al schietend binnendrong of voorbij de veiligheidsagent glipte met zijn twee wapens, onder meer een toch fors semiautomatisch geweer, is niet duidelijk. Hij was geen onbekende in de club, die hij begin juni nog samen met zijn vrouw had bezocht. Enkele klanten herkenden hem van vorige gelegenheden.

Om 2u02 begon hij te schieten. Dat viel niet onmiddellijk op omdat het geluid van kogels opging in het algemeen kabaal. Sommigen dachten vuurwerk te horen, tot ze in het halfduister slachtoffers zagen neerstorten.

Een politieagent die als veiligheidsagent voor de nachtclub bijkluste, probeerde een vuurgevecht aan te gaan, maar hij stelde vast dat hij “outgunned” was. Mateen was beter bewapend, en de agent besloot versterking op te roepen.

Mateen kreeg zo enige tijd vrij spel. Een brandweerverantwoordelijke, die in de buurt van het gebouw werkte, had het over een gruwelijke regelmaat. Mateen schoot systematisch: tak, tak, tak, tak. Tussen elk schot zaten enkele seconden, wat hem de gelegenheid gaf om te mikken. In totaal zou hij in de loop van de nacht ongeveer 1 op 3 aanwezigen raken, en bijna 1 op 6 aanwezigen doodschieten.

Het tak-tak-tak ging enkele minuten door, af en toe onderbroken – allicht omdat de schutter zijn geweer of zijn semiautomatisch pistool moest herladen.

De gealarmeerde politie kwam relatief snel en beter bewapend ter plaatse. Het was relatief stil geworden, verklaarde een agent, de muziek was opgehouden.

Na een kort vuurgevecht trok Mateen zich terug uit de dancingzone en verdween hij in een deel van het gebouw met onder meer de toiletten.

Volgens de autoriteiten werd er op dat moment niet meer geschoten, wat de politiemensen deed veronderstellen dat het nu om een gijzelneming ging. De schutter belde ook gauw naar het noodnummer, 911, wat de bij de politie de indruk wekte dat er onderhandeld zou kunnen worden.

En dus concentreerde men zich op het evacueren en redden van de gewonden in de dans- en barzone. De politie liet de schutter en zijn gijzelaars urenlang grotendeels ongemoeid – wat allicht vele levens heeft gekost.

Binnen met korting

Want tientallen aanwezigen en gewonden waren tijdens het eerste bloedbad naar de toiletten gevlucht, waar ze nu vastzaten en bijna 3 uur overgeleverd bleven aan de schutter.

Volgens hen bleef Mateen vuren, zij het niet meer met de dodelijke regelmaat die hij in het begin had aangehouden.

Overlevenden Patience Carter en Angel Santiago praten met de pers
Overlevenden Patience Carter en Angel Santiago praten met de pers© REUTERS

Patience Carter, 20, uit Philadelphia, was met twee vriendinnen een week op vakantie in Orlando, waar ze het einde van het schooljaar wilden vieren. Ze waren naar de club getrokken omdat Pulse een toprating kreeg van Google. Ze kwamen goedkoop naar binnen omdat Patience aan de ingang spontaan de schoenen van een vrouw had bewonderd. Ze was een gesprekje begonnen met die vrouw, Amanda Alvear, en zij had hen met haar pas korting bezorgd. De drie vriendinnen hadden het helemaal naar hun zin in de club.

Toen er geschoten werd, bevond Carter zich met een van haar vriendinnen, Akyra Monet Murray, 18, in de relatief veilige patio. Ze had zelf net een auto van Uber gereserveerd, en toen ze knallen hoorde dacht ze eerst dat het een plaatselijke manier was om klanten te attenderen op de sluitingstijd.

Maar paniekgeluid wees op iets anders. De derde vriendin, Tiara Parker, 20, was nog binnen, en Patience en Akyra besloten – domweg, achteraf beschouwd – Parker te gaan zoeken. Ze vonden haar, kwamen in spervuur terecht, en waren zoals zovelen in de toiletzone gevlucht. “We hadden de tijd van ons leven, en in enkele minuten veranderde dat in de gruwelijkste tijd van ons leven”, vertelde ze later aan haar thuiskrant, de Philadelphia Inquirer.

De schutter kwam na zijn vuurgevecht met de politie de toiletzone in, en begon te schieten. “Er was overal bloed”, aldus Carter. Zijzelf werd in het been geraakt en sleepte zich, gevolgd door onder meer haar vriendinnen, naar een toilethokje. Ze hoorde de schutter bellen, en zeggen dat hij dit deed omdat hij wou dat de VS zouden ophouden met zijn land te bombarderen. “We wisten wat zijn motief was. Hij zou niet ophouden met doden tot hijzelf gedood was”.

Ze dacht dat hij niet alleen was. Misschien daarom dat hij zo makkelijk tientallen mensen in bedwang kon houden.

He jij!”, riep hij naar een man. “En dan schoot hij hem dood”

Ze hoorde hem zeggen dat er scherpschutters aan het gebouw stonden. Hij zei ook telefonisch aan de politie dat hij een springlading zou verdelen over zijn eigen bomgordel en over gijzelaars.

Volgens Tiara Parker, die ook in het been geraakt was, zei hij dat hij genoeg bommen bij zich had om een straatblok huizen in vuur en vlam te zetten.

Achteraf beschouwd bleek hij geen bomgordel om te hebben, en geen springstof in zijn bagage te hebben, maar de politie en de aanwezigen gingen ervan uit dat hij niet blufte. Ook die informatie hield de politie, en een toegesneld SWAT-team, tegen om de toiletzone snel te ontzetten.

Patience Carter zag hoe hij haar toilethokje openduwde. “He jij!”, riep hij naar een man. “En dan schoot hij hem dood”.

De schutter probeerde het gerinkel van telefoons te beëindigen. Hij maande de overlevende om hun telefoon te overhandigen. Carter deed wat hij vroeg, maar uit levenloze lichamen bleven belsignalen opstijgen.

‘Jullie hebben genoeg afgezien’

Hij vroeg of ze gehoord hadden over de schietpartij in Charleston waar een jaar geleden 9 zwarte kerkgangers door een witte racist zijn doodgeschoten

Carter: “Hij vroeg of er zwarten waren”. Carter en haar vriendinnen zijn zwart. “Ik was te bang om te antwoorden. Maar er was een Afro-Amerikaanse man die antwoordde dat er 6-7 van ons waren. De schutter antwoordde: ‘Weet je, ik heb geen probleem met zwarte mensen. Dit gaat over mijn land. Jullie hebben genoeg afgezien’.”

Dat belette hem niet om kort voor 5 uur in de ochtend nog eens het vuur te openen. Carter voelde een lichaam achter zich dat de schoten opving en haar beschutte. Ze heeft geen idee wie het was, maar ze is wel zeker dat die persoon haar leven heeft gered.

De drie vrienden onderhielden gedurende de drie uur durende gijzeling wat de New York Times, na een gesprek met de overlevenden, omschrijft als morsesignalen. Ze tikten mekaar aan, krabden aan mekaars pols, in de hoop op respons, en waren telkens opgelucht dat die respons er was. Ze voelden vooral wanhoop. “Ik dacht niet dat ik het zou overleven”, aldus Carter. Ze dacht dat ze zou sterven “in een plas bloedig water”. “Ik sloot vrede met God. Neem me gewoon, alstublieft, het is genoeg geweest. Ik smeekte God om mijn ziel uit mijn lichaam te nemen”.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Dat was ook in andere toiletten het gevoel. Een jongeman, Miguel Leiva, die met 17 of zo mensen in een andere toiletafdeling opgesloten zat, getuigde op CNN dat Mateen eerst had gezegd dat iedereen zou doodgaan. Daarop was een deel van de mensen op de vlucht geslagen. Hij schoot hen dood.

Urenlang zat Leiva met zijn gezellen in het duister, in de hitte. Ze deelden een glas water rond, dat ze me zo min mogelijk geluid weer vulden. Ze wilden een zwaargewonde hydrateren. In de loop van drie uur schoot Mateen volgens Leiva twee keer door hun deur, waarbij hij nog slachtoffers maakte. De overlevenden probeerden mekaar te kalmeren, en de doordringende geur van bloed te negeren.

Uit een andere afgesloten ruimte werden clubbers gered nadat de politie de airconditioning uit de muur haalde en zo een gat maakte.

In de loop van de actie werd 603 keer naar de nooddiensten gebeld. Gegijzelden wisselden boodschappen uit met familieleden of vrienden, dan toch degenen die hun telefoon wisten te behouden. Ouders, vrienden, familieleden probeerden aanwezigen te contacteren.

‘Kalm en beredeneerd’

Toen een SWAT-team rond 5 uur de toiletzone ontzette, verliep dat niet volgens plan. De lading explosieven die een zijmuur had moeten slopen, bleek niet sterk genoeg, en er moest een bulldozer bijgehaald worden voor de definitieve sloop.

Mateen stormde uit de toiletzone naar een gang waar hij een vuurgevecht met de SWAT-specialisten aanging. Hij raakte een van hen in de helm, en werd zelf gedood. De getroffen agent was door mekaar geschud maar verder ongedeerd.

Leiva verklaarde dat van de 17, of 12, of 20 mensen met wie hij de donkere ruimte deelde, uiteindelijk 5 of 6 de aanslag overleefden.

De drie vriendinnen waren op het moment van hun evacuatie in leven. Maar de jongste, Akyra Monet Murray, die net haar middelbaar had afgemaakt, bloedde zwaar, en overleed korte tijd later. Ook Amanda Alvear, 25, de vriendelijke vrouw met de mooie schoenen, die het begin van de schietpartij had gefilmd, overleefde haar schotwonden niet.

Sommige overlevenden zouden later wijzen op de lach van de schutter. Een macabere, lugubere lach, volgens de ene, een “lach van tevredenheid”, volgens Norman Casiano, die naar Pulse was gekomen om zijn 26ste verjaardag te vieren. Hij vergeleek de lach in gesprek met CNN met de “lach van een slechterik in een film”. “Hoe kan iemand die doet wat hij doet zo lachen?” vroeg hij zich in de Miami Herald af. Die twee dingen tollen sindsdien door zijn hoofd, zei hij: de kogelgeluiden, en de lach.

Los van de lach omschrijven gegijzelden en politie de schutter als “kalm en beredeneerd”. Hij was tijdens zijn aanslag heel actief met zijn eigen smartphone bezig. Hij was heel actief met zijn eigen publiciteit bezig.

De echte moslims zullen nooit de vuile manieren van het westen aanvaarden

Hij telefoneerde volgens onbevestigde bronnen 14 keer, onder meer naar tv-station News 13 dat hij wilde alarmeren over zijn actie. Hij vertelde aan de producer dat hij zijn actie namens Islamitische Staat uitvoerde. Hij belde ook naar “een medisch persoon” in hoofdstad Washington, met wie hij blijkbaar over medicatie discussieerde.

Zijn echtgenote probeerde hem te bereiken, misschien nadat ze de politie aan haar deur had gekregen, maar hij nam niet op. Ze wisselden wel sms-berichten uit. Hij wilde weten of ze het nieuws al gehoord had. Zij liet hem onder meer weten dat ze hem graag zag.

Gedeeltelijk voor hij aan zijn bloedbad begon, gedeeltelijk tijdens, postte hij mededelingen op Facebook. De parlementscommissie voor Homeland Security heeft Facebook aangeschreven om volledige inzage te krijgen, en de volledige chronologie vast te leggen, maar deze posts zijn volgens senator Ron Johnson, de Republikeinse voorzitter van de commissie, kort voor of tijdens zijn actie geplaatst:

“Amerika en Rusland, stop met bombarderen van Islamitische staat”.

“De echte moslims zullen nooit de vuile manieren van het westen aanvaarden”.

“Jullie doden onschuldige vrouwen en kinderen in VS-luchtaanvallen. Proef nu de wraak van Islamitische staat”.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Zijn laatste Facebook-post werd volgens de Amerikaanse pers zeker uit nachtclub Pulse verstuurd: “In de volgende dagen zullen jullie aanvallen van Islamitische staat zien in de VS”.

Hij zocht op het internet naar respons op zijn actie. Hij verwees in gesprekken met de politie ook naar de aanslag tegen de Boston Marathon als element van inspiratie. In tegenstelling tot de schutters van San Bernardino of tot de broers in Boston dacht hij niet aan ontsnappingsmogelijkheden. Hij stelde evenmin eisen. Toen hij zei dat iedereen zou doodgaan, had hij zichzelf inbegrepen.

Dat alles, en ook zijn doelwit, een homoclub, liet weinig twijfel over de motivering van de aanslag. Maar wat druppelsgewijs binnen sijpelde over het leven van de schutter maakte dat beeld complexer.

Relaas van een getroubleerd leven

Mateen werd in 1986 in New York geboren, in Flushing, Queens. Zijn ouders, migranten uit Afghanistan, verhuisden met hem en drie dochters naar Florida, waar de vader aan een soort politieke carrière werkte. Of hij echt president van Afghanistan hoopt(e) te worden, is niet duidelijk, maar de meeste waarnemers denken van wel, ook al wordt hij door bijna niemand serieus genomen. Hij stuurde video-optredens de wereld in en verzorgde satellietuitzendingen waarmee hij probeerde invloed uit te oefenen op de politiek van zijn moederland. De voornaamste teneur van zijn tussenkomsten was anti-Pakistaans – hij vond dat de invloed van Pakistan in Afghanistan nefast is.

Het gezin was uiterlijk westers en seculier. Er werden geen hoofddoeken gedragen door moeder of dochters. De zoon kreeg alle ruimte om te studeren, maar daar liep het snel mis. Op de lagere school waren er 31 incidenten met een terechtwijzing, beschreven in een dossier van ruim 160 pagina’s. Het rapport klaagt over verbaal geweld, en obsessie met seks. De jonge Mateen pestte meisjes, nam hun speelgoed af, en dreigde er een keer mee dat hij kinderen van een naburige school zou doodschieten.

Zijn vader leek niet in te zitten met de klachten, zeggen klasgenoten en leraars die met The Washington Post praatten. Die vader deed volgens diezelfde bronnen neerbuigend tegenover vrouwelijke leerkrachten.

Het was bijna surrealistisch hoe gelukkig hij was over wat ons op 11 september overkwam

In het middelbaar, in een school voor kinderen met gedragsstoornissen, werd Mateen in totaal 48 dagen geschorst, onder meer voor twee gevallen van geweldpleging met letsel tegen een andere leerling. De agressie en opvliegendheid werd soms opgewekt door pestgedrag van andere leerlingen. Mateen was dik en werd als dikkerd uitgescholden.

Er waren, blijkt uit die getuigenissen, twee basishoudingen: ofwel was hij kwaad en gedroeg hij zich hatelijk, ofwel hing hij de clown uit.

Mateen baarde opzien met zijn reactie na 11 september.

Hij was op dat moment bijna 15 en volgens een klasgenoot, die in de Washington Post aan het woord komt, “glimlachte hij. Het was bijna surrealistisch hoe gelukkig hij was over wat ons overkwam”.

De leraar zette de tv aan, en nadat het tweede vliegtuig in de WTC-torens was gevlogen, zegde Mateen dat Osama bin Laden zijn oom was, en dat hij hem schietles had gegeven. De andere leerlingen hadden nog nooit van Bin Laden gehoord. Hij deed met uitgestrekt armen en vroemgeluidend makend een neerstortend vliegtuig na, vertelde een andere klasgenoot aan CNN.

Sommige leerlingen wilden hem te lijf gaan omdat hij zo vrolijk was over wat gebeurde. De leraar stuurde hem naar het schoolhoofd, die zijn vader alarmeerde. Zijn vader gaf hem op het schoolplein een klap in zijn gezicht.

In het hoger onderwijs begon Mateen geobsedeerd de gym te bezoeken. Hij verloor vet, en kweekte spieren, geholpen door vervaarlijke hoeveelheden steroïden en andere supplementen. Hij fuifde, dronk, rookte marihuana. Tussendoor verdiende hij bij in studentenjobs, onder meer in GNC, een winkel van supplementen.

Krabben in de supermarkt

Het was zijn ambitie om bij de politie te gaan, een ambitie die volgens sommige vrienden een obsessie werd.

Dat draaide op een mislukking uit.

Begin 2007 leek hij een politieopleiding te gaan voltooien. Hij werkte al in een gevangenis, en studeerde bij.

Tijdens een schoolbarbecue zei hij, in het verslag van de Washington Post, dat hij “allergisch” was voor varkensvlees. Hij werd daarover geplaagd. Iemand vroeg of hij moslim was en daarom geen varkensvlees wou eten. Dat ontkende hij, en tegelijk werd hij uitzinnig kwaad. Korte tijd later, na een bloedbad aan de universiteit van Virginia Tech waar 32 mensen om het leven kwamen, vroeg hij aan een medestudent of hij hem zou aangeven als hij met een wapen naar de les kwam. De conversatie werd geklikt, en Mateen werd van school gestuurd, niet alleen omwille van die wapenuitspraak maar ook omdat hij enkele keren tijdens de les in slaap gevallen was. Hij verloor rond diezelfde tijd ook zijn baan in de gevangenis, wellicht omdat hij in de gevangenis mensen had bedreigd.

Later in 2007 ging hij aan de slag bij G4S, een groot veiligheidsbedrijf met overheidscontracten. Hij passeerde een psychologische test, kreeg een dienstwapen plus de vergunning ervoor. Hij ging aan de slag in een lokale rechtszaal, in Fort Pierce, vlakbij zijn huis.

Een foto van Omar Mateen, Noor Salman en hun zoontje, die Mateen op Facebook deelde, opgevist door tv-zender NBC
Een foto van Omar Mateen, Noor Salman en hun zoontje, die Mateen op Facebook deelde, opgevist door tv-zender NBC© /

In 2009 trouwde Mateen met een vrouw van Oezbeekse komaf, Sitora Yusufiy. Ze leerden mekaar online kennen. Zij hoopte dat zijn familie meer openheid zou tonen en meer vrijheid zou toelaten dan de hare.

Na korte tijd, echter, begon hij haar te mishandelen en te controleren. Hij verbood haar contact te hebben met haar ouders. Hij zette zijn nagels in haar arm toen ze een keer in de supermarkt in een andere gang dan hij was beland. Hij sloeg haar hoofd op de vloer toen hij dronken thuiskwam, etc.

Hij leidde een dubbelleven, zei ze deze week in interviews, waarbij hij enerzijds de modelzoon wilde zijn voor zijn vader, maar waarbij hij anderzijds dronk, uitging, gewelddadig en opvliegend was en verliefd was op zijn eigen beeltenis. Hij besteedde enorm veel aandacht aan zijn spiegelbeeld, hij nam eindeloos selfies. Ze sloot in die interviews niet uit dat hijzelf homofiele neigingen had, al kon hijzelf uitermate agressief uit de hoek komen tegen homo’s (en tegen vrouwen, zwarten, joden, etc). Ze dacht nu, zei ze deze week, dat hij bipolair was – gestoord in elk geval.

Na enkele maanden werd ze door haar ouders van hem “gered”.

Vrijwel onmiddellijk na de scheiding, die in 2011 werd voltrokken, trouwde Mateen met een vrouw van Palestijnse origine, Noor Salman, die hij ook weer online had leren kennen, en met wie hij in 2013 een kind kreeg.

Homo-sites

Rond de geboorte werkte hij zich opnieuw in nesten.

Mateen zou ermee gedreigd hebben Al-Qaeda op een werkmakker af te sturen waarmee hij een conflict had. Hij zou tegelijk gescholden hebben op zijn klassieke rijtje: homo’s, joden, vrouwen, zwarten. Hij zou zich ook tot een aanhanger van Hezbollah verklaard hebben. Gealarmeerde werkmakkers verwittigden het FBI, dat een grondig onderzoek opende, en dat onder meer afluisterapparatuur in de rechtbank plaatste. Na 10 maanden, en na 2 interviews met Mateen, werd het onderzoek zonder gevolg gesloten. Mateen verdween terug van de lijst met terreurverdachten.

Bij zijn werkgever verklaarde Mateen dat hij het slachtoffer was van moslimhaat bij zijn collega’s (een argument dat hij sinds zijn schooltijd vaak hanteerde). Hij werd getransfereerd naar PGA Village, een combinatie tussen golfterrein en luxewoningen, waar hij bewaker werd, en waar hij vorige zaterdag nog aan de slag was, uren voor hij zijn aanslag pleegde.

In 2014 volgt een tweede FBI-onderzoek nadat bleek dat Mateen dezelfde moskee bezocht als de man die in mei van dat jaar in Syrië een zelfmoordaanslag pleegde: Moner Abu Salha. De onderzoekers vonden te weinig banden, al kenden de twee mekaar.

Mateen begon, volgens sommige onbevestigde bronnen vanaf drie jaar geleden, homowebsites te bezoeken, sites die doorgaans vooral gebruikt worden om contacten te organiseren. Hij toonde ook interesse voor transgenders. Hij stuurde een van zijn online contacten een foto van zijn penis. Hij begon Pulse te bezoeken, en andere homoclubs. Het nachtleven had hem minstens sinds zijn studententijd aangetrokken.

Ongeveer een maand voor de aanslag probeerde hij vergeefs een kogelvrij vest te kopen – de winkel waar hij zocht had er geen beschikbaar.

De laatste weken begon hij grote sommen geld uit te geven, en zijn aanslag voor te bereiden. Hij zette zijn levensverzekering en zijn bankrekening op naam van zijn echtgenote. Hij verkocht zijn aandeel in een ouderlijk huis voor 10 dollar. Hij gaf zijn echtgenote een duur juweel cadeau.

Zo’n veertien dagen voor de aanslag, blijkt uit zijn computergegevens, verdiepte hij zich volop in IS. Hij zocht specifiek de IS-oproep om tijdens de ramadan aanslagen te plegen.

Het is niet duidelijk hoelang hij al in de ban van de organisatie was. Hij zat rond religie, denken oudere vrienden, wellicht even gewrongen als rond zijn seksualiteit. De ene dag ontkende hij dat hij moslim was, de volgende dag was hij gematigd, de derde dag streng. Zijn eerste echtgenote wist niet goed te verklaren of en hoe religieus hij was. Ze zei eerst dat de gym voor hem belangrijker was dan religie, maar stuurde dat later wat bij.

Goed een week voor de aanslag kocht hij twee wapens. En in gezelschap van zijn echtgenote kocht hij munitie.

Op de zaterdag van zijn aanslag bezocht hij naar gewoonte zijn vader. Daarna ging hij werken. Hij had aan zijn echtgenote verteld dat hij een vriend zou gaan bezoeken. Na zijn werk reed hij in een huurauto naar Orlando.

Politici op zoek naar een draai

Er zitten in zijn levensverhaal voldoende terugkerende elementen om vragen op te roepen. Mateen betuigde herhaaldelijk sympathie met bloedbaden, al dan niet gepleegd door moslims. Hij was zelf gewelddadig, geneigd tot haatbetuigingen. Hij was een wapenfanaat, die zich oefende en die bij tests de hoogste schietscores behaalde. In 2 uitvoerige FBI-onderzoeken is echter niets gevonden wat tot verregaande sancties leidde. Tot dusver is geen enkel contact tussen Mateen en IS bekend geworden.

In het licht van dit levensverhaal laat de aanslag op de homoclub zich op drie manieren interpreteren. Was het een islamitische terreuraanval? Zo verpakte Mateen het in ieder geval zelf. Was het een haatmisdrijf tegen homo’s? Of was dit “gewoon” een schietpartij/bloedbad zoals er zovele zijn geweest in de VS? Mogelijk was het een combinatie van de drie.

Bij het Amerikaans publiek viel, volgens een enquête van CNN, de interpretatie volgens partijlijnen uit mekaar. 60 procent van de Democratische kiezers beschouwde het als een dodelijke schietpartij in de lijn van andere schietpartijen, 79 procent van de Republikeinen zag het als een moslimterreuraanslag, in geen van beide partijen zag een meerderheid het als een aanslag tegen homo’s.

En zo liep ook de remedie uiteen. De Democraten (en op een bepaald moment ook Donald Trump) zochten een verstrenging van de wapenwetgeving. Zo’n strengere wapenwet zou Mateen overigens niet bij wapens hebben weggehouden, zeker als veiligheidsagent had hij sowieso toegang tot wapens. De Republikeinen legden de nadruk op de falende strijd tegen IS in het buitenland, waardoor IS maar propaganda en gif kan blijven strooien in toch al haatdragende geesten. Trump probeerde ook het element migratie op te werpen, al is Mateen in de VS geboren, en is hij nooit in Afghanistan geweest (wel twee keer in Saudi-Arabië, voor zijn haj).

Trump bepleitte bewapening van “de goeden”. Mensen zou ook in nachtclubs wapens moeten kunnen dragen, vond hij – iets dat zelfs sommige Republikeinen van de hand wezen als te veel een terugkeer naar het wilde westen, met saloons waar dronken kerels mekaar overhoopschieten.

Onverwachte homoliefde bij Republikeinen

Nog een bevreemdend aspect aan wat in Pulse gebeurde: het stelde de verhouding tot de LGBT-gemeenschap op scherp.

Sommige aanwezigen hadden zich niet geout tegenover hun omgeving. Iemand verloor zijn vaste partner van vijf jaar en vond troost bij ouders die officieel niet op de hoogte waren dat hun zoon een vriend had of dat hij homo was.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Omgekeerd. Republikeinse toppolitici in de staat, die zich met hand en tand hadden verzet tegen het holebihuwelijk, deden zich nu voor als de grote vrienden en beschermers van de LGBT-gemeenschap. Gouverneur Rick Scott had volgens New York Magazine weliswaar tot woensdag nodig alvorens te benoemen dat homo’s het doelwit waren in Orlando. Speaker Paul Ryan nam het woord homo dinsdag voor het eerst in de mond, bijna drie dagen na de aanslag.

Ende attorney-generaal (soortement minister van Justitie) voor Florida, Pam Bondi, vergat zo snel ze kon dat ze met alle middelen het homohuwelijk bekampt had. In een rechtszaak, namens haar staat, had ze geargumenteerd dat zo’n huwelijk “openbare schade” zou teweegbrengen. “Ik heb je tot nu nooit positief over homo’s, lesbiennes of transgenders horen praten”, aldus Anderson Cooper in een pittig en pertinent interview voor CNN. Ze was zich van geen kwaad bewust (“Ik vind dat we allemaal mensen zijn”), ook niet toen Cooper te berde bracht dat de partners zonder het huwelijk, dat vorig jaar in heel het land gelegaliseerd werd, nu geen bezoekrecht zouden hebben bij een verwonde gezel.

In het algemeen was dit een sombere week voor het land, in de eerste plaats door het zinloos geweld, maar in de tweede plaats door het feit dat niemand weet hoe het te stoppen. Wat politici in de VS er niet van weerhoudt te doen alsof.

Door Rudi Rotthier vanuit Philadelphia, Pennsylvania, VS

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content