Vannacht Belgische tijd weten New Yorkers wie hun nieuwe burgemeester wordt. Ondertussen nemen ze afscheid van Michael Bloomberg, één van de opmerkelijkste leiders die Big Apple ooit gehad heeft.
Michael Bloomberg was al lang voor hij burgemeester werd een icoon in New York. Volgens Forbes is hij 31 miljard dollar (23 miljard euro) waard, wat hem tot de dertiende rijkste mens ter wereld maakt. Bloomberg (71) werd geboren in Boston, werkte in de jaren zeventig op Wall Street, maar verdiende zijn fortuin pas echt met het imperium dat hij bouwde op het persbureau dat zijn naam draagt.
Bloomberg volgde als burgemeester een bijzonder markant figuur op met Rudy Giuliani, de man die de stad bestuurde ten tijde van 9/11 en de criminaliteit grotendeels de kop indrukte.
Toch laat Bloomberg een heel andere stad achter dan hij twaalf jaar terug aantrof. En dat om de volgende zeven redenen:
De kloof groeit
New York is altijd al een stad geweest waar er een levensgroot verschil heerste tussen arm en rijk, maar onder Bloomberg is dat helemaal de pan uit geswingd. Het aantal miljonairs in de stad wordt nu op een onuitgegeven half miljoen geschat. Luxeappartementen van tientallen miljoenen dollars gaan van de hand aan buitenlandse tycoons die ze vervolgens leeg laten staan en er hoogstens voor hun jaarlijkse kerstshoppingtrip verblijven. Op West 66th Street opende een paar jaar terug de Core-club. Wie er wil fitnessen, betaalt 50.000 dollar voor de lidkaart en vervolgens 15.000 dollar per jaar. Hipsters en kunstenaars gingen tien jaar geleden in groezelige wijken in Brooklyn wonen omdat ze Manhattan niet meer konden betalen. Nu worden ze ook daar weggedreven. Ondertussen leeft de helft van de stad onder de armoedegrens.
Dat de kloof groeit, is natuurlijk niet alleen Bloombergs schuld of verdienste, want ze is in de hele VS gegroeid. Maar Bloomberg heeft er ook niet echt iets aan gedaan. Tussen haakjes: zijn gedoodverfde opvolger Bil DeBlasio wil dat wel doen.
Bouwen, bouwen, bouwen
Er zijn in New York de laatste jaren zoveel wolkenkrabbers bijgekomen dat het wel de race naar de hemel van de jaren twintig en dertig lijkt. Bloomberg vrijde de betonboeren op en veranderde de ruimtelijke ordeningsplannen voor een derde van de stad. 40.000 nieuwe gebouwen schoten uit de grond.
Het zijn overigens niet alleen de wolkenkrabbers aan hoog tempo oprijzen. New York vernieuwde onder Bloomberg ook zijn halve sportinfrastructuur. Beide honkbalteams (de Mets en de vermaarde Yankees) bouwden een nieuw stadion. Met een hypermoderne arena in Brooklyn snoepte New York de Nets uit de NBA af van buurstaat New Jersey. Madison Square Garden, de thuishaven van de ander NBA-club, de New York Knicks, kreeg een opknapbeurt van zomaar eventjes een miljard dollar.
Nog een revolutie: ook de megawinkels die al langer populair zijn in de rest van de VS zijn er nu in New York. Zaken van duizenden vierkante meters hebben er de voorbije jaren hun deuren geopend. Het onvermijdelijke WalMart verzet hemel en aarde om een vestiging te openen in de stad. Dat stuit op heftig verzet van heel wat New-Yorkers die verhangen zijn aan een fenomeen dat in de rest van de VS steeds meer uitsterft: het buurtwinkeltje op de hoek.
Nette mensen rukken op
New-Yorkers hebben altijd van het rauwe kantje van hun stad gehouden. Het New York van ‘Taxi Driver’, Lou Reeds duistere hellekrochten en de hiphop van Notorious BIG, spreekt nog steeds tot de verbeelding. Maar het is weg. Wijken als Harlem, de Lower East Side en Bushwick in Brooklyn veranderden van levensgevaarlijke getto’s in nette wijken. Die 40.000 nieuwe gebouwen zorgden voor tienduizenden nieuwe luxewoningen.
In de woorden van één New-Yorkse komiek: “Vroeger had je op de metro de ‘laatste blanke halte’. Maakte je daar aanstalten te blijven zitten, dan kwamen mensen je zeggen dat het om je eigen bestwil echt tijd was om uit te stappen. Nu rijden blanken daar rustig voorbij met hun iPads op schoot.”
Voor al die nette lui moest er ook recreatie voorzien worden. De betonnen jungle kreeg een aantal nieuwe parken en uitpufplekken. Voorbeeld bij uitstek: de Highline. Die in onbruik geraakte, 2,3 kilometer lange spoorbrug aan de Lower West Side werd omgeturnd tot een 160 hectaren groot, alom geloofd wandelpark.
De keerzijde van al dat moois is dat het allemaal vooral voor mensen met geld is. De sowieso al exorbitante huurprijzen schoten nog verder de lucht in. De middenklasse en zeker de armen werden steeds meer weggedrumd tot in de uiteinden van de ‘outer boroughs’, waar de prijzen lager liggen, maar het een heksentoer is om met de metro op je werk in Manhattan te komen.
Met de fiets was u er al
Dat je met de fiets wil in New York, spreekt voor zich. Het openbaar vervoer zit stampvol, het verkeer zit muurvast en een parkeerplaats voor je auto kost sowieso een fortuin. Bloomberg maakte het fietsen dan ook een stuk makkelijker. Hij legde meer dan 600 kilometer fietspaden aan. Vervolgens voerde hij Citibike in, een systeem van openbare huurfietsen zoals je ze tegenwoordig in alle zichzelf respecterende grootsteden ziet. Beide initiatieven waren in den beginne controversieel.
En niet alleen dat: Bloomberg voerde ook snelle buslijnen met hun eigen bedding in. Bijna de helft van de beroemde gele taxi’s zijn nu hybridewagens. De buitenwijken hebben hun eigen taxi’s gekregen. Die krijg je niet meer te pakken door als een gek te staan roepen op een straathoek (hoewel dat nog steeds kan), maar met een speciale smartphone-app.
De oprijs van een metrokaartje is tijdens Bloombergs twee termijnen in het stadhuis weliswaar gestegen van 1,50 dollar 91,11 euro) tot 2,75 (2,04 euro), maar daar kan Bloomberg zelf niets aan doen. De openbare vervoersmaatschappij die de metro runt, valt onder de staat New York en niet onder de stad.
Regeltjes, regeltjes, regeltjes
Je kan de term ‘nanny state’ niet spellen zonder de letters ‘NY’. Onder Bloomberg werden er een reeks regels uitgevaardigd om de bewoners met zachte dwang tot een gezondere levensstijl aan te zetten. Fastfoodzaken moesten pancartes uithangen met hoeveel calorieën er in iedere hamburger en ieder frietje zitten. Sinds deze week moet je 21 zijn om sigaretten te kopen in New York, en niet achttien zoals voorheen.
Het meeste opzien baarde Bloomberg echter met zijn verbod op de typische Amerikaanse emmers vol frisdrank. Een reglement dat hij uitvaardigde, stelde een verbod in op de verkoop van suikerhoudende danken in bekers van een halve liter of meer. Wereldwijd gehoon werd Bloombergs deel. Uiteindelijk kwam het reglement er niet, omdat een rechtbank vlak voor het van kracht zou worden besliste dat Bloomberg als burgemeester niks te zeggen had over de afmetingen drankbekers.
Deltawerken voor New York
Dat klimaatverandering bestaat moet je New-Yorkers niet meer zeggen. Nadat orkaan Sandy vorig jaar huishield in Lower Manhattan en de kustlijnen van Queens, Brooklyn en Staten Island, was dat ook voor wie het eerst niet wilde geloven duidelijk.
Bloomberg vaardigde afgelopen juni een visionair plan uit om zijn stad beter te wapenen tegen zulke superstormen en een stijgende zeespiegel. Aan de kustlijnen zouden dijken en stormkeringen uit de grond schieten. Stroom- en gasleidingen zouden beter gewapend worden tegen overstroming. Gebouwen worden gerenoveerd, bijvoorbeeld door de generatoren op hogere verdiepingen te installeren in plaats van in de kelder, zodat ze niet onder water komen te staan als de boel overstroomt. Metrotunnels moeten waterdicht afgesloten kunnen worden. Zelfs een stormvloedkering naar het model van de Nederlandse Deltawerken wordt overwogen.
Kostprijs van het plan: 23 miljard dollar (17 miljard euro), waarvan de stad New York er zelf vijf (3,7 miljard euro) moet ophoesten. Maar niets doen, kost nog meer, waarschuwt Bloomberg. Orkaan Sandy alleen al richtte voor 19 miljard dollar (14 miljard euro) schade aan.
Tegenhouden en fouilleren
Qua criminaliteit en veiligheid zette Michael Bloomberg het strenge beleid van zijn voorganger Rudy Giuliani voort. Terwijl die laatste synoniem stond voor ‘zero tolerance’, zal Bloomberg onthouden worden voor ‘stop and frisk’, letterlijk: het tegenhouden en fouilleren van verdachte individuen op straat.
Explosief gegeven: vooral zwarten en Hispanics worden daarbij geviseerd. Dat vinden velen discriminerend en zodoende kwam het tot rechtszaken. Laatste nieuws: een beroepshof heeft het oordeel van een lagere rechtbank opgeschort. Die had bevonden dat het stop and frisk-beleid moest stopgezet worden, omdat mensen werden tegengehouden zonder dat ze van een misdaad verdacht werden, wat de Amerikaanse grondwet verbiedt. Hoe dat verder gaat, is nog niet duidelijk.
Bloomberg claimt dat hij met stop and frisk een hoop misdaden voorkomen heeft door vuurwapens uit de handen van de ‘bad guys’ te halen. Of hij daar gelijk in had, zullen we misschien de komende jaren zien. Zijn waarschijnlijke opvolger, Bill DeBlasio (zelf blank, maar getrouwd met een zwarte vrouw en de vader van twee zwarte kinderen) wil een einde maken aan het beleid.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier