Weke bladen

Vlaamse dagbladuitgevers blaken van vertrouwen in de toekomst.

Krantenoplagen dalen, een enkele uitzondering bevestigt de regel, en weekbladoplagen nemen in de regel een forse duik. In vergelijking met het forse oplageverlies van de Franstalige kranten, lijken de Vlaamse cijfers geruststellend, maar ze zijn niet écht comfortabel (www.cim.be).

Vlaamse dagbladuitgevers blaken nochtans van vertrouwen in de toekomst. Ze zetten het najaar in met veel mediageweld. Alle kranten starten terug met hun weekendbijlagen, en DS en DM lanceren bij hun dagblad “een écht weekblad”. Sabato, Geld, DS Magazine, DS Weekblad, DM Magazine, DMuze, GvAzerty, Nina, Plopkrant, … het kan echt niet op.

Ook gratis kranten, of toch iets wat er op lijkt, zoals Metro of De Zondag worden aangeboden, en de meeste titels geven een grotesk gratis webaanbod weg. Dat is het nog steeds nazinderend gevolg van de internet-bubble, het naïeve geloof dat een dubbel betalingsmodel waarin lezer en adverteerder instaan voor het inkomen simpelweg kon vervangen worden door inhoud volledig gratis weg te geven aan de lezers. Ongebreidelde fantasmen over de impact van technologie deden geloven dat adverteerders ruim voldoende zouden storten.

Inhoud werd prijsgegeven en devalueerde snel, zodat de handhaving van kwaliteitsstandaarden moeilijker en duurder werd. “Goed” of “beter” werd minder prioritair, “sneller” werd de norm. Het ene simplisme leidde tot het andere, zoals de idiote gedachte dat nu “iedereen journalist” (“civic journalism”) zou zijn omdat elkeen met een muisklik kon bloggen. Sjonge, sjonge, al die steekvlaminzichten hebben zeker de traditionele mediamodellen onder druk gezet, maar wat kwam ervoor in de plaats?

Het vertrouwen in journalisten blijft afkalven en het is moeilijk om jongeren bij de krant of de krant bij jongeren te krijgen, tenminste toch wanneer ervoor moet betaald worden. Het open net-digitale aanbod is gigantisch, maar niet altijd even kwaliteitsvol om het zacht uit te drukken (Joël De Ceulaer, Pr**tpr**t, G*l*l, Onn*z*l**ar, Knack 16.08.2011).

Waar zijn we dan nu aanbeland? Elk weekend krijgen we nu een stapel lifestyle, keurig gedrukt, met mooie foto’s, vooral kleurenadvertenties. Inhoud, ho maar?!

DM Magazine, en nu ook DS Weekblad, gaan fors tegen die trend in, voor een paar centen per weekendkrant, met inhoud en journalistieke waarde. Redacties en hoofdredacties kondigden deze belangwekkende “journalistieke vernieuwing” met veel fanfare aan, terwijl het toch vooral marketing is.

Vandaag zijn, op postmoderne wijze, ook journalisten de beste mediamarketeer; ook in andere vakken zijn de beste marketeers de goede beoefenaren van het vak. Kunst is om niet alleen of niet te veel enkel nog marketeer te worden, maar vooral ook goed te blijven in je vak; in alle vakken – media, magistratuur, academici, advocatuur, politiek, … – zijn er voorbeelden van professionals die het tweede element verwaarloosden en al snel karikatuur werden i.p.v. marketeer.

Kunnen krantenredacties hun journalistieke stunt week na week volhouden? Kannibaliseren ze enkel op bestaande weekbladtitels waarvan ze de advertentie-inkomsten rechtstreeks aanvallen met tariefoorlogjes achter de schermen? Winnen kranten ook wanneer weekbladen achteruit gaan? Of kannibaliseren ze op de journalistieke kwaliteit van de eigen krant? Gewonnen veldslag? Of een schot in eigen voet?

Is dit nu écht de grote mediarevolutie, of zal het over enkele jaren een faits divers zijn geweest – een beetje zoals de het cd-succes net voor I-tunes? Op mediavlak lijkt de I-pad niet de doorbraak te kennen die I-Pod was voor de muziek. I-pod wijzigde de muziekindustrie met I-tunes, maar I-Pad kan dit truukje niet herhalen in de media. Misschien is journalistieke waarde nog pen-gebonden, het communicatieve broneffect nog belangrijk, taal en analyse nog lokaal? Nog geen I-Opinions in opvolging van I-Tunes. Print (over-)leeft en de webderivaten ervan scoren hits. Noch voldoende rendabel om de media te doen floreren, noch voldoende onrendabel om ermee te stoppen.

Zou www.ted.com al rendabel zijn? Authentieke storytelling, onder de vlag “Content worth spreading”. Vaak verademing: jongeren, talent, inhoud. Kijk eens naar Chimamanda Adichie, The danger of a single story. Jonge Nigeriaanse studente vat de mediaproblematiek samen, doet de multiculturaliteit uit de doeken, verwoordt verbluffend en vertelt een wervende story, waarde van a tot z. Het kan hoor, waardengebonden inhoud, traditioneel formaat, en bereik.

Welke waarden-content kan onze jongeren dan binden in een pulptsunami waarvoor dezelfde huizen van vertrouwen verantwoordelijk zijn? Hoe overtuigen redactrices en redacteurs hun jonge leeftijdgenoten dat goede, betrokken, inhoudelijke, kwalitatieve media hen een noodzakelijk deel van hun maatschappelijke toekomst meegeven? Autentieker dan Facebook, relevanter dan Twitter, essentiëler dan StuBru en onmisbaarder dan RedBull?

Leo Neels Mediarecht ULeuven en UAntwerpen