Wat ons echt Europeaan maakt, is onze sociale rechtvaardigheid

Kathleen Van Brempt (SP.A) over Dag van Europa.

Weg met Europa. Anti-Europese sentimenten overspoelen de Unie nu het steeds duidelijker wordt dat Europa er niet in slaagt de crisis in bedwang te houden, laat staan op te lossen. Dat zal ook niet gebeuren zolang een conservatief-liberale meerderheid de touwtjes in handen houdt én zolang de lidstaten een vetorecht hebben dat hen toelaat elke nieuwe piste om tot oplossingen te komen, te blokkeren. Want oplossingen vergen een echte Europese solidariteit en dat gaat in tegen de electorale belangen van de regeringsleiders en de soevereiniteit van de lidstaten.

Fundamenteler nog is dat voor het éérst in de geschiedenis Europa bezig is haar eigen sociale zekerheidsstelsel systematisch af te breken. Wat de Europese burgers misschien niet beseffen, is dat daarmee de identiteit zelf van Europa op de helling komt te staan.

Wat betekent het nu precies om Europeaan te zijn? Is Europa een project van vrede en welvaart, zoals ons zo lang werd voorgehouden? Dat maakt zeker deel uit van het Europese project. Wordt Europa gekenmerkt door een gedeelde culturele erfenis, een verbluffende talendiversiteit, door de suprematie van de wetenschap en door de Europese filosofische traditie? Ongetwijfeld. Maar ook andere culturen hebben een rijke culturele, wetenschappelijke of filosofische traditie, denk maar aan China of India.

Wat ons echter in de hele wereld echt uniek maakt, is ons gemeenschappelijk Europees verlangen naar sociale rechtvaardigheid en solidariteit. Dat verlangen heeft de belangrijke sociale bewegingen in Europa geïnspireerd en heeft zich uitgekristalliseerd in ons systeem van sociale zekerheid, overheidsbescherming tegen sociale risico’s en gelijke toegang tot publieke goederen. Het heeft uiteindelijk geleid tot de twintigste-eeuwse Europese welvaartsstaat. Precies dat is de ‘European way of life’, een vorm van solidair en rechtvaardig samenleven die nergens in de wereld zo uitgebouwd is als in de Unie. Die zucht naar sociale rechtvaardigheid is gebouwd op de in Europa wijdverspreide overtuiging dat samenlevingen die gebaseerd zijn op sociale rechtvaardigheid meer garanties bieden op welvaart voor iedereen.

Wat de First Amendment is voor de VS, is sociale rechtvaardigheid voor Europa. Waar Amerikanen hun ‘vrijheid’ nooit willen beknotten, zelfs niet als ze de onvrijheid van anderen bevordert, willen Europeanen vrijwillig een stuk van hun persoonlijke vrijheden opgeven in ruil voor een stevige sociale bescherming. In Europa gaat sociale rechtvaardigheid voor op ‘absolute vrijheid’. Dat maakt ons uniek in de wereld en vormt de basis van onze Europese identiteit.

De Europese crisis zet die sociale rechtvaardigheid nu zwaar onder druk. Zelfs de Commissie erkent dat het sociaal klimaat in de Unie afbrokkelt. Conservatieve krachten misbruiken, samen met de ‘marktlobby’, de crisis om stapje voor stapje te knagen aan het systeem van sociale zekerheid en solidariteit. Dat lukt hen omdat datgene wat ons echt Europees maakt, namelijk ons sociaal zekerheidssysteem, géén deel uitmaakt van de Europese architectuur, maar verbrokkeld is in 27 aparte systemen. Het echte anti-Europeanisme zit daar waar het sociaal-economisch beleid van de lidstaten tegen elkaar uitgespeeld wordt, in de hoop het sociale systeem onder druk te kunnen zetten.

Als we onze unieke Europese identiteit willen behouden én beschermen, hebben we er alle belang bij om dat sociale Europa op de kaart te zetten en ook onze fiscale en sociale systemen te harmoniseren. Dat bedoelen wij, Europese sociaaldemocraten, als we zeggen dat we méér Europa willen om uit de crisis te geraken. We willen niet meer van hetzelfde, we willen dat de Europese Commissie én de Europese regeringsleiders onze identiteit respecteren én beschermen, door de kern van die identiteit op te nemen in de fundamenten van de Unie. De Unie is gebouwd op één poot, een economisch been, dat wankelt nu de crisis aan de Unie vreet en er geen tweede been is om ons houvast te bieden. Een anti-Europees pleidooi speelt enkel in het voordeel van diegenen die louter de markt willen dienen en maar al te graag vergeten dat de Unie uit mensen bestaat, die verbonden zijn door een gemeenschappelijke sociale waardensokkel. Om nog een rol te spelen op het wereldtoneel, moeten we de kernwaarde van onze identiteit optillen naar het Europese niveau. Meer nog: de grote uitdaging bestaat er in om dat unieke karakter van de Europese identiteit uit te dragen als referentiekader voor de globale economie.

Dat is waarom wij een sociaal Europa willen, zodat we datgene wat ons echt Europeaan maakt en waar we terecht trots op kunnen zijn, kunnen beschermen en verstevigen. Enkel als we de Europese burgers een perspectief kunnen bieden op zo’n Europa, zullen we de crisis echt te lijf kunnen gaan. Zoniet deemsteren we weg in de duisternis van een asociaal Avondland.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content