Wat maakt de mensen zo bang van die ‘allochtonen’?

Er mankeerde iets in het debat over het al dan niet schrappen van de term ‘allochtoon’: Waarom is die term zo negatief beladen? En wiens schuld is dat?

Laat het duidelijk zijn, het gebruik van de term ‘allochtoon’ doet allang geen recht meer aan de ingewikkelde samenleving van nu. Het veegt alle immigranten uit circa 180 landen op een hoop: Turken, Marokkanen, Afghanen, maar ook Nederlanders, Duitsers en Amerikanen.

Laat ons echter eerlijk zijn, met de term ‘allochtoon’ bedoelt men vaak dé Marokkanen van Antwerpen of dé Turken van Gent. Niet dé Nederlanders van Brasschaat. Nu is een in Vlaanderen geboren Marokkaanse ondernemer allochtoon, net zoals de slecht geïntegreerd nieuwkomer uit Kosovo of de bouwvakker uit Bulgarije.

Groepsdenken wordt door het gebruik van zo’n term alleen maar versterkt, en werkt zelfs de integratie tegen van veel mensen in hun land van aankomst. Van zodra we mensen zien als leden van een ‘etnische gemeenschap’ waaraan we dan bepaalde kenmerken toedichten, herleiden we de mensen tot cijfers en leden van een ’te integreren’ ras. En dit vormt de voedingsbodem voor discriminatie, afgunst en racisme; het smoort ook onze vrijheden omdat het iedereen herleidt tot zijn of haar identiteit, afkomst of gemeenschap.

Als je op de eerste plaats bekeken wordt als vertegenwoordiger van een ‘allochtone’ gemeenschap, kies je zelf niet meer wie of hoe je bent. De groepskenmerken en de vooroordelen bepalen je identiteit. Het groepsdenken doodt bovendien de individuele verantwoordelijkheid, het trekt een muur op waarachter men zijn of haar verantwoordelijkheid kan wegsteken: ‘Ik zal geen allochtonen aanwerven, want het zijn allemaal luieriken’ of ‘Ik wil niet met een autochtoon trouwen, want het zijn allemaal racisten’.

Maar waarom is die term ‘allochtoon’ zo negatief beladen? Soms moeten wij, allochtonen, ook in de spiegel durven kijken en wangedrag van sommige dragers van de benaming ‘allochtoon’ in vraag durven stellen. Als je als gemeenschap oververtegenwoordigd bent in de criminaliteitscijfers en gevangenisbevolkingen, dan is er een probleem. Als je de taal niet machtig bent, en geen moeite doet om die te leren, dan is er een probleem. Als je seksistisch en storend gedrag vertoont op straat, op het openbaar vervoer en in discotheken, dan is er een probleem. Nu: er zijn genoeg sociologen die zo’n gedrag koppelen aan de socio-economische leefomgeving van ‘allochtonen’, of aan het feit dat zij zich gediscrimineerd en uitgesloten voelen in onze maatschappij. Dat klopt ook voor een stuk.

Maar zelden of nooit hebben die sociologen het over de eigen verantwoordelijkheid van allochtonen zelf. Zelden of nooit heeft men zich afgevraagd ‘Wat maakt de mensen zo bang van die ‘allochtonen’, en waarom zijn wij zo onverdraagzamer geworden?’

In Antwerpen wachten 12.000 mensen op een sociale woning. Die zien ook dat veel van de bewoners in de sociale blokken de financiële mogelijkheid hebben om een appartement – en soms een villa – te bouwen in Marokko of Turkije. Toch kiezen die laatste ervoor om permanent gebruik te maken van die sociale woningen, die er eigenlijk zijn voor mensen met financiële moeilijkheden. Dat holt onze welvaartsstaat uit en voedt het racisme.

Aan de andere kant zijn er ook die in het land van herkomst investeren in een huis, op kosten van het gastland. Dat hypothekeert ten eerste de toekomst van de eigen kinderen in België. Daarenboven is het opnieuw een oorzaak van racisme en afgunst bij autochtonen.

Ik ben er van overtuigd dat alle ouders het beste willen voor hun kinderen. Maar ik frons de wenkbrauwen als ik tieners en soms pubers na 22u in de plenzende regen zie rondlopen in de straten van Meulenberg, Schaarbeek en Borgerhout. En dat midden in een schoolweek. Veel van hun ouders gaan er blijkbaar vanuit dat de opvoeding van hun kinderen rust op de schouders van de staat.

Dat de oorzaak van veel wantoestanden binnen bepaalde groepen in onze samenleving te wijten is aan armoede, discriminatie en uitsluiting weten we. Ik onderschrijf dat ook helemaal. Maar het ontbreken van emancipatorische krachten en zelfkritiek maakt dat men nooit uit de cocon van ‘allochtone gemeenschap’ geraakt. En of we nu die benaming schrappen of wijzigen, de kenmerken en de problemen die sommigen dragen en veroorzaken, blijven die benaming vervuilen.

Rosa Parks weigerde in 1955 om achteraan in een bus te gaan zitten en op te staan voor een blanke. In navolging van Rosa Parks boycotten de zwarten de busmaatschappij. Maandenlang moesten zij het stellen zonder openbaar vervoer. Rosa Parks zorgde er samen met onder meer Martin Luther King voor dat de segregatie op de bus verdween. Zwarte mensen hoefden vanaf 1956 niet meer op te staan voor een blanke in een bus. Vandaag zie ik allochtonen die er zelf voor kiezen om achteraan in de klaslokalen en op de bus te gaan zitten.

Hicham El Mzairh