Vloeken in de eurokerk: vijf economen pleiten voor de ontmanteling van de muntunie

Wie de voorbarige hoera-kreten van de voorbije weken doorziet en een blik werpt op de sociaaleconomische statistieken beseft dat de euro een vergissing was. Toch

Vijf economen stelden in Brussel hun Europees Solidariteitsmanifest voor. Ze pleitten voor een ordelijke opdeling van de eurozone om zo de belangrijkste elementen van de Europese integratie te kunnen behouden vooraleer de hele EU implodeert. Hoewel enkelen onder hen, zoals de voormalige voorzitter van de Duitse industriefederatie Hans Olaf Henkel ooit campagne voerden voor de invoering van de euro, beseffen ze nu dat de sociale kost veel te hoog is. In Spanje bijvoorbeeld stijgt de jeugdwerkloosheid verder richting 60%.

Wie de voorbarige hoera-kreten van de voorbije weken doorziet en een blik werpt op de sociaaleconomische statistieken beseft dat de euro een vergissing was. Toch zweren de Europese politici bij méér Europa als oplossing, zoals middeleeuwse chirurgijnen aderlatingen toepasten bij hun patiënten. Vaak koppelen believers het slagen van de euro aan de hele Europese integratie en zelfs aan de vrede in Europa. Terwijl er natuurlijk al vrede was vóór de euro en dat er ook in het verleden Europese projecten zijn gefaald, denk maar aan de Europese Defensie Unie. Het is nochtans de euro zelf die de werkloosheid veroorzaakt en mét de euro kan het nog een decennium duren vooraleer er terug groei komt.

Er bestonden natuurlijk wel goede redenen om de nationale munten op te geven; zo maakt één munt het voor bedrijven bijvoorbeeld gemakkelijker om handel te drijven. Maar men heeft de nadelen stevig onderschat. Alsof twee goeie vrienden samen gaan wonen om wat huurkosten uit te sparen en om nog betere vrienden te worden… maar na verloop van tijd ontdekken dat ze toch wel erg verschillende gewoontes hebben en er zo spanningen tussen hen ontstaan.

In de eurozone zijn die spanningen er omdat de kern – Duitsland en haar buren – te veel verschilt van de periferie – Portugal, Italië, Griekenland, Spanje. Torenhoge werkloosheidscijfers in de periferie zijn het gevolg van het feit dat die economieën vastzitten in het eurocarcan. De sociale ramp in het Zuiden zorgt niet alleen voor een ‘verloren generatie’ maar ontwricht bovendien democratie en zorgt voor haatgevoelens die we in Europa dachten te hebben achtergelaten in de Kosovaarse oorlog.

Vóór de euro konden de Zuiderse landen hun economische achterstand met Duitsland snel goedmaken met enkele goedgeplaatste devaluaties. Die monetaire instabiliteit in Europa was natuurlijk ook nefast, maar dan toch liever een zwakke lire of peseta dan de uitzichtloze situatie waar de Italiaanse en Spaanse bevolking vandaag in verzeild is geraakt.

Hoe je een muntzone goed kan laten werken weten we al sinds de jaren zestig en zeventig: maak een politieke unie zodat we de economische verschillen in Europa kunnen beperken, creëer een transferunie zodat landen in economische problemen steun kunnen ontvangen van landen die het wat beter stellen en zorg voor een flexibele arbeidsmarkt zodat mensen die wonen in regio’s met werkloosheid verhuizen naar regio’s waar werk is. We moeten, met andere woorden, de eurozone meer laten lijken op de dollarzone.

De weg om tot die eurozone 2.0 te komen is echter lang en de vraag is maar of we ooit op de bestemming zullen geraken. Noord- en Zuid-Italië delen zelfs hun landsgrens en toch is het niet gelukt om voor convergentie te zorgen. Voor de eurozone is de opdracht nog veel moeilijker: Is het mogelijk om vanuit Brussel een continent met zoveel verschillende culturen democratisch te besturen? Zullen de Duitsers de komende jaren hun portemonnee blijven bovenhalen? Zullen de Italianen en Spanjaarden de hoge werkloosheidscijfers blijven verdragen? En zal de prille democratie in Spanje, Portugal en Griekenland stand houden?

Bovendien is dat toch ook niet wenselijk. Dat vond ook het panel economen dat het manifest presenteerde in de Egmontstraat in Brussel. Ze gaan ervanuit dat de euro een te centralistische Europees bestuur nodig heeft en dat in tijden van globalisering de competitiviteit van de Europese economieën eronder zal lijden en de welvaart dus achteruit zal gaan.

De ordelijke opdeling, stellen ze voor, moet gebeuren door een exit uit de eurozone van de meest competitieve landen zodat de euro nog een tijd de munt kan blijven van de landen in problemen en een run on the bank vermeden wordt. Uiteindelijk kunnen we dan terug gaan naar de nationale munten of naar regionale munten voor homogene economieën. Deze economen gaan ervan uit dat dit de meest solidaire optie is omdat de Zuiderse landen zich zo uit de recessie kunnen devalueren en terug kunnen groeien en het mogelijk wordt hun schuldberg via inflatie te laten smelten.

Sander Roelandt Student Europese Studies