Marleen Finoulst

Vlaming heeft de buik vol van gezonde voeding

Marleen Finoulst Arts en journalist

In de loop van de voorbije 10 jaar zijn Vlamingen terug wat meer Bourgondiër geworden. De onverschilligheid slaat toe, wanneer gezondheid een verkoopsargument wordt en mensen overspoeld worden door aanbevelingen.

De Vakgroep landbouweconomie van de Universiteit Gent analyseerde, onder leiding van Wim Verbeke, professor agro-voedingsmarketing en consumentengedrag, vergelijkbare steekproeven bij Vlaamse consumenten in 2001, 2006 en 2011. Daarin werd gevraagd in welke mate zij akkoord konden gaan met de stelling: “Ik eet wat ik graag eet zonder mij zorgen te maken over de gezondheid ervan”. Deze stelling is een belangrijke indicator van gezondheidsbewustzijn in relatie tot voeding.

Inhaalbeweging vrouwenTerwijl in 2001 24% akkoord ging met deze stelling, was dat aandeel gestegen tot 32% in 2006 en uiteindelijk zelfs tot 39% eind 2011. Mannen hangen de Bourgondische en onbezorgde eetstijl sterker aan dan vrouwen, hoewel vrouwen tijdens de voorbije 5 jaar aan een inhaalbeweging bezig zijn. Jongeren (<25 jaar) zijn meer geneigd om te kiezen voor wat ze lekker vinden zonder zich daarbij te bekommeren over gezondheid. In 2011 gaat 36% van de Vlaamse consumenten niet akkoord met de stelling, terwijl dat nog 58% was in 2001. In de studie van 2011 waren ook Nederland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk opgenomen. Alleen Franse consumenten scoorden hoger dan Vlamingen.

VerklaringenDeze evolutie is opmerkelijk omdat doorgaans wordt aangenomen dat het gezondheidsbewustzijn in relatie tot voeding tijdens de voorbije jaren toegenomen zou zijn. De cijfers uit het Gentse onderzoek suggereren op het eerste zicht eerder het tegendeel. Er zijn diverse verklaringen voor die toegenomen onverschilligheid. Consumenten gaan zich meer en maar afzetten tegen het overaanbod aan informatie over gezonde voeding. Heel begrijpelijk, wanneer je dagelijks om de oren geslagen wordt met gezondheidsclaims en nieuwe aanbevelingen, treedt een soort verzadigingsgevoel op. Bovendien zijn de ontelbare adviezen soms tegenstrijdig. Wie kan vandaag nog met zekerheid zeggen of rode wijn gezond is of niet. Moeten we nu al dan niet extra vitamines slikken? Zijn probiotica nodig zijn voor een gezonde darmflora? Moet we suiker vervangen door stevia? De consument ziet door de bomen het bos niet meer, en haakt af.

Health foodHoe groter het aanbod aan gezonde voedingsproducten, hoe dikker en ongezonder de bevolking, zo lijkt het wel. Consumenten laten zich overhalen om gezondsbevorderende producten te kopen, die ze eigenlijk niet nodig hebben. Hoeveel mensen zouden cholesterolverlagende margarine smeren terwijl hun cholesterolconcentratie prima in orde is, omdat ze ten onrechte geloven dat dit goed is voor hart en bloedvaten? Wie weet dat Special K ontbijtgranen, heel populair bij diëtende vrouwen, meer calorieën bevat dan gewone cornflakes? Hoe sterk voelt iemand zich bedrogen wanneer hij dagelijks zogenaamde weerstandsverhogende drankjes gebruikt heeft en dan leest dat dit flauwekul is? Europa heeft de voedingsindustrie zwaar op de vingers getikt wegen het verspreiden van misleidende en op niets gebaseerde gezondheidsclaims, maar het kwaad is geschied. De goedgelovige consumenten die er de voorbije jaren massaal zijn ingetrapt, hebben hun buik stilaan vol van health food en gaan opnieuw de ongezonde toer op.

VoedselcrisissenProfessor Wim Verbeke ziet zelf nog andere verklaringen. In 2001 lagen de crisissen in de vleessector (BSE, dioxine) nog vers in het geheugen. Die crisissen hadden de perceptie doen ontstaan dat niets nog veilig was en dat men zich best kritisch opstelde tegenover voeding. Intussen heeft gezonde voeding meer en meer een invulling gekregen in termen van voedingswaarde in de plaats van voedselveiligheid, en daartegenover stellen consumenten zich blijkbaar minder kritisch op. Tenslotte kunnen we de bevindingen ook eens positief bekijken. Een laatste mogelijke verklaring is dat meer consumenten hun levensstijl en eetgewoonten reeds hebben aangepast in de voorbije jaren en misschien ontdekt hebben dat lekker en gezond perfect kunnen samengaan.

Uitdaging voor communicatieDe resultaten van de studie betekenen ook een bijkomende uitdaging voor organisaties, overheden en media die communiceren over voeding en gezondheid. Duidelijke en eenvoudige boodschappen volstaan: eet niet te veel, beperkt verzadigde vetten en geraffineerde suikers, consumeer voldoende groenten en fruit en beweeg voldoende. Meer moet dat echt niet zijn.

Marleen Finoulst

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content