Vinden zij niet leuk

De Nieuwe Linkse Klasse heeft het emancipatieproject genegeerd.

Vorige week organiseerde de krant De Morgen in het Leuvense Museum M een debat tussen burgemeester Louis Tobback en enkele jongeren. Aanleiding tot de confrontatie was een veelbesproken column waarin de SP.A-veteraan zich vragen stelde over de jeugd van tegenwoordig. ‘Ik weet niet goed meer waar de jongeren van nu tegen zijn en wat ze wel willen’, zo stond het er.

Dat vraagstuk moest in het debat worden opgehelderd. Maar, afgaand op het verslag in Terzake, kwam daar weinig van in huis. Politiek engagement is voor veel jongeren niet langer aan de orde. ‘Wij willen kunnen kiezen’, zei een van de aanwezigen voor wie engagement zoiets is als na studietijd virtueel betogen op de daartoe bestemde facebookpagina, of een virtueel tentenkamp bouwen in een virtuele Wetstraat bij wijze van protest tegen het politieke onvermogen om een federale regering te vormen.

De Leuvense burgemeester had die avond in Museum M net zo goed Fortran kunnen spreken. De aanwezige jeugd begreep hem niet. De wereld van Tobback is ook de hunne niet. Zij voelen zich wellicht meer aangesproken door het G1000-burgerforum van David Van Reybrouck, waar links zijn een levensstijl is, dan door de parlementaire democratie die Tobback al die jaren diende.

Zijn wereld – de staat met zijn ruime voorzieningen aangestuurd door benoemde ambtenaren – heeft Tobback ooit in dit blad geschetst. Dat was in 1990, met een spraakmakend 1 mei-interview met Frans Verleyen en Hubert Van Humbeeck: ‘Ons probleem is dat wij de mensen niet duidelijk kunnen maken hoeveel gebruik ze maken van collectieve voorzieningen en wat die eigenlijk kosten. (…) Iemand die ’s ochtends wakker wordt met zijn wekkerradio, ontwaakt met twee openbare diensten: radio en elektriciteit. Dan trekt hij naar de badkamer (water), belt even naar kantoor (telefoon) om te zeggen dat hij wat later zal zijn, brengt zijn kinderen naar school (onderwijs) waar een meneer of mevrouw (politie) het verkeer regelt en trein, tram, bus (vervoer) hun lading sociale abonnementen afleveren. De hele dag is een aaneenschakeling van publiek dienstbetoon en -verbruik.’

Louis Tobback bestempelde zichzelf als een etatist. En de staat en de collectieve voorzieningen, daar sprong je omzichtig mee om.

Zelfs de Europese Gemeenschap was, volgens Tobback, ‘wellicht het enige functionerende marxistisch project in de wereld’. Het Europese project – de Franse socialist Jacques Delors was nog niet zo lang Europees Commissievoorzitter – behoorde alleszins tot de grondslagen van Tobbacks socialisme.

Maar Tobback heeft dat socialisme de laatste decennia zien veranderen. De Nieuwe Linkse Klasse – zoals de Nederlandse publicist Henk J. Schoo ze noemde – met haar dubbele moraal, die een vooral voor zichzelf gezellig socialisme propageerde, heeft het socialistische emancipatieproject geheel verwaarloosd, genegeerd zelfs. Rechts werd op de duur al zo egalitair als links.

Het kan haast niet anders dan dat ook Tobback allengs ontgoocheld werd door zijn eigen partij en door projecten als het Europese, dat vandaag – zoals hij vorige week nog in De Morgen liet optekenen – rechtse dictaten aflevert.

Die Europese Commissie, beseft Tobback, laat vandaag diegenen in de kou die Europa altijd hebben gesteund. Wat zijn oudere christendemocratische stadsgenoot, Gaston Eyskens in zijn memoires al voorvoelde, heeft Tobback zien gebeuren. Wat aanvankelijk een genereus Europees project was, is nu een vrijhandelszone, uitgetekend door de zonen en dochters van Margaret Thatcher. Europa heeft ook geen burgers die zich door het parlement vertegenwoordigd weten. Europa telt alleen consumenten. Die jonge consumenten zaten daar in Leuven voor een dovemansgesprek met Tobback.

Onlangs nog liet Tobbacks goede vriend Jean-Luc Dehaene zich tijdens een debat ontvallen dat het parlementaire systeem dat wortelt in de achttiende eeuw, moet worden aangepast. Je ziet het steeds vaker, ook in academische kringen, die oproepen om ‘achterhaalde concepten’ als volkssoevereiniteit en parlementaire democratie maar te laten varen.

Een van de resultaten daarvan kennen we al: de Europese non-staat waarin we met z’n allen verstrengeld zijn geraakt. Het valt te vrezen dat ook David Van Reybrouck met zijn G1000 een achterhoedegevecht levert. Als ‘interface tussen massa en macht’ is dat burgerforum wellicht geen partij voor de ware machthebbers. Want een zelfbenoemde Europese elite is iedereen te snel af geweest en heeft de echte macht al gekaapt. Die Europese elite heeft vorige week haar aanbevelingen – een nieuw eufemisme voor dictaat – naar de Belgische regering gestuurd.