Jan De Smet

THEATER ~ ’t Arsenaal speelt In ongenade van J.M.Coetzee

Jan De Smet Jan De Smet is theaterrecensent.

Geile, zelfingenomen brombeer leert harde levenslessen van zijn dochter in het Zuid-Afrika van na de Apartheid (**1/2).

Disgrace (1999) van tweevoudig Booker Prize- en Nobelprijswinnaar J.M.Coetzee is een schitterend boek. De snedige openingszin brengt je meteen bij de les: “For a man of his age, fifty-two, he has, to his mind, solved the problem of sex rather well.
To his mind‘. Je leest er bijna overheen, maar net de subtiliteit van dit wezelwoord portretteert pijnlijk precies het egotisme van het hoofdpersonage. David Lurie is hoogleraar aan de universiteit van Kaapstad en sinds de faculteit Moderne Talen weggesaneerd werd, doceert hij, o ironie!, communicatieve vaardigheden.
Zelfs na een stomende nacht met zijn favoriete escortedame verdwijnt samen met de seksuele ontlading ook steeds de zin in gezelschap en wordt hij weer zijn koude, norse en afstandelijke zelve.
Als Soraya hem van haar klantenlijst schrapt, loopt hij er wat verloren bij. Eventjes toch. Dit tijdelijke ongemak verhelpt hij door een van zijn studentes het bed in te praten. “Wijn en muziek, de rituelen om stroeve overgangen mogelijk te maken”, doen de rest.
De affaire met Melanie Isaacs loopt fout af. De academische wereld spuwt hem uit en zelf weigert hij elke vorm van boetedoening of publieke vernedering. Zijn koppigheid kost hem zijn job en hij vlucht weg naar het platteland, waar zijn dochter Lucy een boerderij heeft.
Noem geen mens gelukkig voor hij dood is. Die woorden zijn wel erg toepasselijk op Lurie. Het noodlot treft hem opnieuw wanneer hij machteloos moet ondergaan dat Lucy koppig doorzet met haar eigen weg te gaan, in weerwil van zijn gevoelslogica en waarden.

David Lurie is in alle opzichten een klassieke tragische held die door de willekeur van de goden telkens opnieuw door het stof moet kruipen. De harde levenslessen maken van hem een ander mens. In die zin is Disgrace een ontwikkelingsroman.
‘Het boek is beter dan…’ is uiteraard niet aan de orde als uitgangspunt om een appreciatie te onderbouwen.
De psychologische complexiteit van het personage ging in de voorstelling grotendeels verloren. Zijn geestelijk rijpingsproces wordt sprongsgewijs geschetst. Regisseur en maakster Bie Boeykens heeft de caesuren in die innerlijke groei goed aangevoeld, maar haar schetsmatige sprokkeling moet tegen het psychologische kantwerk van Coetzee de duimen leggen.
Ze zoemt vooral in op de vader-dochterrelatie, hun tegengestelde karakters en de ontwrichting die het apartheidsregime post factum veroorzaakt. De parallellen tussen individu en samenleving worden duidelijker naarmate blijkt hoeveel zielskracht er nodig is om de katharsis van een tabula rasa aan te grijpen om het leven opnieuw op de sporen te krijgen. Lösung is een modus operandi, zo leert Lurie, die enkel in een hondenasiel legitiem is.

Die regie van Bie Boeykens is overigens zeer braafjes, dramaturgisch weinig bevlogen en statisch. Wanneer The Animals It’s my life and I do what I want inzetten, worden de (bijna)-dialogen en de monotonie eventjes doorbroken.
De kale speelruimte is op twee schermen na leeg. Daar tegen worden beelden geprojecteerd die als wisselend sfeerdecor bij de verschillende scènes fungeren. Pakkend in beeld gebracht is de douchescène nadat Lucy overvallen werd.

Rik Van Nuffelen speelt de rol van Lurie vlak en nogal houterig. Ook de emotionele ontlading op het moment van zijn emotionele bankroet is een sourdine. Dat er voor zo weinig intensieve inleving gekozen wordt, doet vreemd aan voor een rol die gestalte geeft aan een eeuwig bronstige womanizer.
Tegenspeelster Marianne Loots is van een alwetende verteller en van diverse andere personages meer de stem dan dat ze effectief expressief in hun huid kruipt.
Het samenspel van de acteurs is onderkoeld, vrij kleurloos en mist theatrale spanning.
Nu en dan ontlokken de catchy sarcastische uitlatingen van vader Lurie het publiek een lachje.
Voor de rest krijgen we van begin tot einde sober gebracht verteltheater, dat bij de première nog niet ten volle ingespeeld is en de punch mist om met de troeven van een in se Griekse tragedie te overrompelen.

Speellijst: www.tarsenaal.be

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content