No mines, no problems

Hoewel de vrede in Bosnië intussen al elf jaar oud is, maakt de oorlog ook vandaag nog slachtoffers. “Dit jaar alleen al stapten 26 mensen op een landmijn. Voor heel de naoorlogse periode loopt de teller op tot 1480 slachtoffers, waarvan 412 doden”, vertelt Svetlana, pr-verantwoordelijke van het Mine Action Center Bosnia-Herzegovina, een staatsorganisatie die alle
ontmijningsactiviteiten coördineert. “We schatten dat er nog 670.000 mijnen en UXO’s (onontplofte oorlogsmunitie) op 10.000 verschillende lokaties
verspreid liggen. Tegen 2010 willen we het land “mijn-veilig” hebben. Daarmee bedoelen we dat alle mijnenvelden duidelijk afgebakend zijn. Het effectieve ontmijnen is een taak van decennia.”

De rotzooi opsporen en opruimen, gebeurt door tientallen ngo’s, commerciële firma’s en het Bosnische leger, met vooral buitenlands geld.

In het dorp Nicisi, 50 km ten noorden van Sarajevo, is de Bosnisch-Servische organisatie Stop Mines aan het werk. Het is erg koud en mistig als we er arriveren. Behalve mannen in rode overalls, zenuwachtig rondrijdend in hun witte terreinwagens, en een enkele herder, komt er amper iemand buiten. De wegen van het dorp zijn afgespannen met plastic linten alsof er elk
moment een wielerkoers kan passeren. Langs de bossen en velden, en soms vervaarlijk dicht bij bewoonde huizen, waarschuwen borden met doodskoppen voor het onzichtbare gevaar.

“We zijn nu twee maanden bezig en hebben nog niks gevonden”, vertelt teamleider Sedan ons. “Nochtans verloor eerder dit jaar een man zijn voet toen hij een stap verkeerd zette.”

Sedan, 31, vocht tijdens de oorlog aan Servische zijde. Hij stroopt zijn broekspijp op en toont een groot litteken op zijn bovenbeen. “Een souvenir van
een Bosnische granaat. Valt wel mee. Mijn vader liep kort na de oorlog op een landmijn en mankeert nu een heel been.”

Ondanks de gruwel heeft Sedan zijn goed humeur en zijn aanstekelijke lach niet verloren. Hij zet Anja een te grote ontmijnershelm op, om haar vervolgens vierkant uit te lachen. Hij springt enkele keren op een pas ontmijnd stuk grasland, – “You see, it’s safe!” – en gaat dan ei zo na op zijn bek in de glibberige modder.

Volgt een demonstratie in ontmijningstechnieken. Eerst worden enkele paden manueel gecontroleerd. Een combinatie van tuinieren en archeologie. De vegetatie wordt gesnoeid, en als de metaaldetector signaal geeft, dan wordt het verdachte object zorgvuldig uitgegraven. Vervolgens checkt Rino de Duitse scheper de tussenliggende percelen. Op kale en vlakke stukken land wordt de Macrohard 05 ingezet, een mutant van een bulldozer en een tank. De schep is voorzien van een roterende as met hamers, die de grond bewerken. Het ding maakt een hels lawaai en produceert evenveel CO2 als een ochtendfile.

“Deze week ronden we hier af”, zegt Sedan.
“Ben je dan niet teleurgesteld dat je niks gevonden
hebt?”
“No mines, no problems!”

“De aanwezigheid van mijnen is niet alleen moordend, maar belemmert ook de economische ontplooiing van het land, het toerisme en de landbouw”, zegt Svetlana op de terugweg. “Of we onze doelstellingen zullen halen,
hangt af van onze donoren. We hebben mensen en materiaal genoeg, alleen aan geld ontbreekt het ons.

Met Belgische steun hebben we deze zomer de omgeving van het populaire park Vrelo Bosne nabij Sarajevo kunnen ontmijnen. Wil je eens vragen of jullie
regering nog iets over heeft?”

(voor meer foto’s zie beeldreportage Bosnië-Herzegovina)