Plotse dood tijdens sport blijft onvermijdelijk. Helaas

Woensdagavond zakte in Jette een jong voetballertje van 7 ineen tijdens de training en overleed ter plaatse. Een drama voor iedereen die er rechtstreeks mee te maken heeft. Opnieuw rijzen er vragen of we iets kunnen ondernemen tegen dergelijk onheil.

Eerst de feiten, maar die zijn voorlopig beperkt. Volgens Albert Jacobs, voorzitter van voetbalclub RSD Jette had de jongen nooit fysieke problemen gekend, was de training woensdagavond niet bijzonder zwaar en blijft het voor iedereen een raadsel wat er precies misgelopen is.

Dat laatste is niet meer dan normaal, maar tegelijk ook een belangrijke vaststelling. “Vermoedelijk overleed de jongen door hartfalen,” staat er boven het bericht, maar de enige manier om daarover wat meer zekerheid te krijgen, is een autopsie en helaas zijn wij Belgen veel te weinig geneigd om die aan te vragen of er toestemming voor te geven.

Een autopsie kan niet altijd de oorzaak aan het licht brengen, maar ze kan er wel andere uitsluiten en dat is ook belangrijk. Zonder autopsie tasten we altijd in het duister. En dat is nog erger.

Virale infectie

Dat het anders kan blijkt uit het verhaal dat we hier in mei nog brachten van de Belgische cardioloog Stephane Heymans, bijzonder hoogleraar van het Medisch Universitair Centrum van Maastricht en het Nederlands Hartinstituut.

Heymans startte in Maastricht met een uniek programma voor onderzoek van alle gevallen van ‘onverklaard hartfalen’, waaronder je dus ook het jongetje van Jette kunt onderbrengen.

Zijn onderzoek toonde aan dat 30% van alle gevallen van plotse dood het gevolg kunnen zijn van een virale infectie, bijvoorbeeld een gewone verkoudheid, die de hartspier besmet heeft. De acute infectie maakt het hart tijdelijk vatbaarder voor fatale ritmestoornissen.

Tegen zulke infecties kan je weinig ondernemen tenzij het wat rustiger aan doen tijdens de acute fase van de infectie en enkele dagen nadien. Het is een zinvol advies, al is het maar de vraag of mensen zich er iets van willen aantrekken. Dat beslissen ze immers zelf.

Bovendien ontwikkelen sommige mensen een chronische ontsteking die de hartspier aantast. Wie, dat kan je onmogelijk voorspellen en volgens Heymans schuilt hierin hoogstwaarschijnlijk een verklaring voor veel gevallen van plotse dood bij ogenschijnlijk volledig gezonde mensen in de fleur van hun leven.

Ook hiertegen kan je weinig doen, want zulke chronische aantastingen zijn moeilijk op te sporen. Maar opnieuw, als een autopsie aantoont dat een virale infectie vermoedelijk de oorzaak is, dan weten we dat tenminste.

Aangeboren afwijkingen

Verder weten we dat een aantal al dan niet aangeboren hartafwijkingen ook het risico op plotse dood verhogen, maar opnieuw kunnen we daar op dit moment weinig tegenin brengen. Want we weten nog altijd niet over welke afwijkingen of problemen het allemaal gaat en welke daarvan in ons land het grootste risico vormen.

Wie op dit moment heel jonge voetballertjes wil beginnen screenen op mogelijke risicofactoren voor plotse dood, gaat noch min noch meer te werk als een blinde kip. Want we weten nog altijd niet helemaal juist waar we naar op zoek moeten gaan en welke methode we daarvoor moeten gebruiken.

Het drama is groot, het risico klein

We kunnen ouders niet de zekerheid geven dat hun kind nooit iets zal overkomen zoals het onfortuinlijke jongetje in Jette. Omdat we zulke fataliteiten nooit kunnen voorkomen.

Maar we kunnen ouders wel de zekerheid geven dat plotse dood bij kinderen vrij zeldzaam is en blijft.

Dat we er zoveel van horen, komt omdat élk geval tegenwoordig in de media vermeld wordt. Vroeger kwamen ze ook voor, maar hoorden we er niet over en konden we ons er dus ook niet ongerust over maken.

Dit betekent niet dat we onze ogen moeten sluiten en doen alsof er niets aan de hand is. Helemaal niet.

Binnen de Vlaamse Vereniging voor Sportgeneeskunde is er op vraag van de Vlaamse Minister voor Sport een werkgroep hard aan het werk om een screeningsvoorstel uit te werken gestoeld op de huidige wetenschappelijke kennis van zaken. Net zoals in mei, kijken we er nog altijd met spanning naar uit.

Binnen deze werkgroep heerst er een zeker eenstemmigheid dat screening van hartproblemen pas zinvol lijkt vanaf de puberteit en dat we dan nog zeer voorzichtig moeten zijn met de resultaten.

Diepe empathie Niets in dit leven is zeker. Het noodlot kan ons de volgende minuut allemaal treffen zonder dat we het kunnen voorkomen.

Maar het trof hun zoon, hun kind en dus kunnen we alleen maar in diepe empathie meeleven met de gruwelijke realiteit waar ze op dit moment doorheen gaan.

Jan Etienne, Bodytalk