Parlementaire myxomatose

Niet het parlement maar vijf partijvoorzitters beslisten over het lot van de regering.

Als een gehoorzame huisbediende wachtte het parlement, drie jaar lang, op een alarmbelletje van de huisbaas, de regering, om zichzelf vroegtijdig te mogen ontbinden.

Het eigenlijke commando kwam van de vijf voorzitters van de meerderheidspartijen – twee van hen waren ook vicepremier, een andere zat niet eens in het parlement. Zij hadden immers besloten dat het tijd werd voor nieuwe verkiezingen. Want de regering van premier Yves Leterme was, ondanks hardnekkige pogingen, nooit aan regeren toegekomen.

De bankencrisis werd niet opgelost, maar wel weggefinancierd – met een nieuwe berg schuldpapier tot gevolg. En alleen CDH-voorzitster en minister van Werk Joëlle Milquet gelooft – of zij doet alsof – dat de anticrisismaatregelen van de regering echt 70.000 banen hebben gered.

Over niets van dit alles – en vooral niet over de ondoorzichtige manier waarop een bank als Dexia en de politieke belangen die daarachter schuilen overeind werden gehouden – heeft het parlement ooit vragen mogen stellen.

De grootste Vlaamse regeringspartij, CD&V, achtte het geeneens nodig om haar Kamerfractie te informeren over het verloop van de onderhandelingen over de splitsing van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde en de verstrekkende toegevingen die de partij daar op tafel heeft gelegd.

Het mag duidelijk zijn: het parlement controleert niet langer de regering. Dat een parlementslid van de meerderheid, zoals destijds Jan Verroken, de regering zou doen struikelen, behoort tot een ver verleden. Vandaag controleert, om niet te zeggen verlamt, de regering de parlementaire werking.

En het parlement is een gewillig slachtoffer. Het zet zichzelf, eens de formatie succesvol is afgerond, voor de duur van de regeerperiode buitenspel. Sterker nog: Kamerleden en senatoren van de meerderheid geven zelfs graag de indruk dat zij meeregeren – vanuit het parlement dan. Sommigen doen dat met de ambitie bij een volgende gelegenheid zelf tot het kabinet te mogen toetreden. Bovendien hopen zij op die manier mee te kunnen zweven op de mediathermiek in en rond de Wetstraat. In de hoop daarmee punten of sterren te verzamelen op het krantenrapport.

Eind vorige week steeg op de obligatiemarkt, als gevolg van het Griekse en Zuid-Europese debacle, de langetermijnrente voor België, zonder dat daar in het parlement naar werd getaald. Het politieke milieu en de media werden immers helemaal in beslag genomen door de witte konijnen die diverse partijen plots op hun kandidatenlijsten tevoorschijn toverden.

De nieuwste coup, na duchtig en lang onderhandelen, was die van CD&V met Rik Torfs. Hij kreeg een tweede plaats op de Senaatslijst. Daarmee zitten er binnenkort in het Paleis der Natie zo veel witte konijnen dat een parlementaire myxomatose dreigt.

Die verzieking van de volksvertegenwoordiging, in de hand gewerkt door de gestage ontwaarding van het parlementaire mandaat tot een mediaspektakelstuk, is wellicht de ultieme fase van wat de Leuvense politicoloog Wilfried Dewachter al afkondigde in zijn klassieker De mythe van de parlementaire democratie.

De politieke partijen hebben er via de publieke partijfinanciering voor gezorgd dat hun mandatarissen niet voor maar vooral van het politieke bedrijf leven. Een groepje van hooguit vier, vijf mensen per partij beslist vandaag over de gang van het politieke spel. Gewapend met miljoenen euro’s (ruim 60 miljoen euro per jaar wordt aan de politieke partijen toegeschoven) beslissen enkele partijkopstukken wie op de kandidatenlijsten komt en op welke plaats. Kortom: zij zorgen ervoor dat de Rik Torfsen worden verkozen, en zij zorgen voor de carrièreplanning van al die witte konijnen.

De aftredende regering en de meerderheid die haar steunde, dragen een grote verantwoordelijkheid voor de verdere teloorgang van de parlementaire instellingen. Speeltjes als een federale kieskring zullen die ondergang niet keren. De Kamerleden en senatoren zullen hun onafhankelijkheid en hun vrijheid zelf moeten afdwingen. Zo niet moeten we, zoals professor Mark Elchardus het ooit formuleerde, dringend op zoek naar andere, meer levendige vormen van democratie.

Rik Van Cauwelaert