Net Gemist. Thomas Bellinck reconstrueert de moordpoging op Amerikaans president Ford
Het zal je maar overkomen: je wordt president, je schiet naast een president of je redt een president. En dat allemaal per ongeluk. Meer dan de reconstructie van een historisch feit, is ‘Billy, Sally, Jerry en the .38 gun’ (***1/2) een tragikomedie over mislukte helden die niet dankzij maar desondanks henzelf in de geschiedenisboeken belanden.
22 september 1975, San Francisco. Sara ‘Sally’ Jane Moore richt een pistool op Gerald ‘Jerry’ Ford, de 38ste president van de Verenigde Staten. Ze mist hem op een haar na, het pistool dat ze gekocht heeft, staat niet goed afgesteld. Een tweede schietpoging kan door een omstaander, verijdeld worden. “Shit!” roept Oliver ‘Billy’ Sipple, “Ik heb de president gered!” Voor de ene Amerikaan is het leven a box of chocolates, voor de anderen een drol waar je niets vermoedend in trapt.
Shit x 3
‘Billy, Sally, Jerry and the .38 gun’, speelt op locatie in het Magic Land Théâtre in Brussel. Een magisch land zoals ook Amerika er voor velen ooit één was. Maar dat is natuurlijk de keerzijde aan magie: in 99% van de gevallen is ze slechts illusie. Fake goud en goedkope champagne. Het Magic Land Théâtre is een donker aftands cabaretzaaltje in de hoerenbuurt aan de achterkant van het Brusselse Noordstation.
De scène oogt al even groezelig: een kitscherige poster van The Golden Gate Bridge in San Francisco en als coulissen een rood gordijntje dat door de drie acteurs manueel wordt bediend. Willy Thomas (Jerry) , Isabelle Van Hecke (Sally) en Jeroen Van der Ven (Billy) vormen een compositie van drie stemmen, ze gaan geen dialogen aan, maar in hun alleenspraken sturen ze elkaar. Hun personages lijken nauwelijks een eigen wil te hebben, hun daden zijn veeleer ingegeven door pure toevalligheid, een samenloop van omstandigheden. Een ster worden ze per ongeluk, de mislukking ligt in hun aard als mens vervat.
Moore was een huisvrouw die toevallig in een commune belandde, alwaar ze in contact kwam met extreem links en besliste dat ze misschien wel eens een poot (de president) van het bed moest zagen om Het Systeem aan het wankelen te brengen. Sipple ging nog liever in Vietnam vechten dan uit de kast te komen, maar werd door zijn presidentiële reddingsactie tegen wil en dank geout als boegbeeld van de roze beweging.
President Ford, die tegen zin goesting Nixon opvolgde toen die moest aftreden na Watergate, was een weinig interessant grijs figuur. Benevens het feit dat hij de langstlevende president in de Amerikaanse geschiedenis is (hij stierf in 2006 op 93-jarige leeftijd) – en dat kan bezwaarlijk een echte prestatie genoemd worden -, moet hij qua bekendheid het heden te dage zelfs afleggen tegen de alcohol afkickkliniek van zijn vrouw (Betty Ford).
Hillarysche histories
Regisseur en tekstschrijver Thomas Bellinck maakte eerder al samen met acteur Jeroen Van der Ven, de voorstelling ‘Fobbit’, eveneens documentair theater waarvoor ze zich baseerden op de interviews die ze deden met Belgische soldaten, die gelegerd waren in Afghanistan. ‘Billy, Sally, Jerry and the .38 gun’ is een op het eerste zicht minder persoonlijke archiefvoorstelling gebaseerd op boeken en documenten allerlei.
Feiten dus, die Bellinck evenwel naar zijn hand zet ten behoeve van een goed verhaal. Een goede documentaire is niet vies van een beetje fictie, dat besefte zelfs de allereerste documentairemaker Flaherty al toen hij destijds in 1922 eskimo Nanook liet worstelen met een dooie zeehond . Zo maakt Bellinck de contaminatie van twee waargebeurde feiten: de anekdote dat Ford tijdens een partijtje golf iemand de tanden uitsloeg, en het feit dat Ford de stagebegeleider van Hillary Clinton was, levert hier een blauw oog bij Hillary op. En hilariteit bij het publiek.
In ‘Fobbit’ waarbij acteur Van der Ven met een gasmasker en geweer in een mijnenveld van colablikjes liep, bepaalde de spanning voor de ontploffing ook de adem en hartslag van het publiek. ‘Billy, Sally, Jerry and the .38 gun’ bevat meer lucht: er is het cabareteske bij momenten slapstickachtige acteerwerk, er wordt vendel gezwaaid met staatsportretten en zelfs het musicalgenre wordt niet geschuwd (met nummers als ‘Over the rainbow’ en ‘If you’re going to San Francisco’).
Maar het is een verraderlijke lichtheid, die de tragiek van deze falende figuren des te meer onderstreept. Billy, Sally en Jerry zijn clowns van een spel waar ze geen vat op hebben. Ze zijn karikaturen van een gemuteerde maatschappij, voorzien van een Amerikaanse vetrol op hun buik.
Op de barricaden
“Historische films zeggen meer over de periode waarin ze gemaakt zijn dan over de periode waarin ze zich afspelen,” zegt Thomas alias president Ford bij aanvang van de voorstelling in een kritiek op de presidentenfilms ‘Nixon’ en ‘JFK’ van linkse rat Oliver Stone. Het geldt ook voor deze voorstelling. ‘Billy, Sally, Jerry and the .38 gun’ toont drie portretten van eenzame mislukkelingen, maar in zijn geheel van een mislukte samenleving: het failliet van het collectief en protestbewegingen, het gebrek aan daadkracht: of het nu gaat om seks (Billy), leiderschap (Jerry) of zelfs moord (Sally).
Bellinck is gekend van zijn geëngageerde theateraktionen: zo werd zijn actie waarbij illegalen het Belgische volkslied in de drie landstalen zongen geselecteerd voor Het Theaterfestival, samen met gedetineerden maakt hij een theaterstuk (te zien in de documentairereeks ‘Leuven-Hulp’ op Eén), en begin april dit jaar bracht hij nog een getheatraliseerde persconferentie om de situatie van 35 hongerstakende uitgeprocedeerde Afghanen onder de aandacht te brengen.
Steigeisen, het theatergezelschap dat Bellinck samen met RITS-studiegenoot Van der Ven oprichtte, betekent in het Duits ‘klimijzer’. Bellinck zaagt met zijn theater misschien geen poten van onder bedden zoals Sally wou, maar klimt wel terug op de barricaden.
Liv Laveyne
Tot 19 juni, Magic Land Théâtre, Brussel. www.kvs.be
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier