Erik Van Looy gaat scheiden, Astrid Bryan en Kate Ryan hebben een nieuw lief, Phaedra Hoste zit achter een rijke zakenman van zestig aan, en Kate Middleton is weer zwanger. Nee, wij hebben de boekskes niet geraadpleegd. Ook in de kwaliteitsmedia wordt steeds meer geroddeld. ‘Roddels bepalen mee het maatschappelijke debat.’
Twintig jaar geleden was het nog ondenkbaar en voor veel ‘meerwaardezoekers’ blijft het een doorn in het oog: dagelijks worden vele lichte nieuwtjes verspreid via kwaliteitsmedia. Soms gaat het om feiten – zoals bij Erik Van Looy, die zijn scheiding zelf bekendmaakte -, soms om geruchten of zelfs roddels, opgepikt uit een of ander gossipmagazine. Dat ernstige media daarvoor de hand niet meer omdraaien, heeft volgens communicatieprofessor Hilde Van den Bulck (Universiteit Antwerpen) verschillende oorzaken. ‘Zulke celebrityroddels zijn gesneden op maat van een krant: er gebeurt elke dag wel iets en die korte verhaaltjes zijn ideaal om gaatjes op te vullen. Je kunt je natuurlijk afvragen of er geen belangrijker nieuws te melden valt, maar dat brengen de kwaliteitsmedia natuurlijk ook. Redacties spenderen meestal ook erg weinig tijd aan roddelnieuws. Al heeft dat ook een keerzijde. Kwaliteitsmedia doen altijd hoogdravend over “woord en wederwoord” en het checken van bronnen. Maar die strenge criteria gelden blijkbaar alleen voor het harde nieuws. De roddelnieuwtjes nemen ze klakkeloos over.’
Er is natuurlijk één argument dat heel wat kwaliteitsmedia over de streep trekt: roddels zijn ideaal om lezers te lokken. ‘Dat hebben kwaliteitskranten vooral gemerkt toen ze online begonnen te werken. De nieuwtjes over internationale sterren en BV’s worden heel vaak aangeklikt. Mensen hebben altijd al graag geroddeld, maar de mentaliteit is toch veranderd. Het verschil tussen hoge en lage cultuur is veel kleiner geworden. Mensen durven makkelijker toe te geven dat ze graag naar opera én naar Madonna luisteren. En dus ook dat ze graag roddels lezen. Het wordt gezien als een eenvoudige, snelle vorm van ontspanning. We bouwen een parasociale relatie op met bepaalde sterren – wij weten alles over hen, zij niets over ons – en volgen hun leven als een soap. Er zijn ook antifans: zij kunnen bepaalde sterren echt niet uitstaan, maar willen er wel álles over weten. En dankzij het internet en de sociale media gaan nieuwtjes nu razendsnel de wereld rond. Als één celebrity zegt dat hij zijn collega dronken op café heeft gespot, doet dat binnen de kortste keren de ronde op Twitter.’
Morele normen
Roddels lezen is dus een guilty pleasure geworden, waarmee we dode momenten te lijf gaan. Maar roddelen heeft ook zijn nut. Psychologen zijn het er al lang over eens dat roddelen niet alleen een ideale manier is om informatie uit te wisselen, maar ook dient als ‘smeermiddel’ om de band tussen mensen te versterken. Amerikaanse onderzoekers ontdekten nu ook dat het ons helpt om de ongeschreven wetten en regels van onze samenleving te leren kennen. We leren uit de successen en de mislukkingen van de sterren – of de mindere goden. ‘Aan de hand van celebritynews tasten we morele normen af’, legt Van den Bulck uit. ‘Toen Rihanna een pak rammel kreeg van haar vriend Chris Brown, was dat een hot topic. Daar zit altijd een stuk schadenfreude bij: mensen verkneukelen zich in het feit dat ook een ster het moeilijk kan hebben. Belangrijker is echter dat een maatschappelijke discussie op gang kwam over huiselijk geweld en het feit dat vrouwen daar nog heel vaak over zwijgen. Een voorbeeld dichter bij huis: de veelbesproken zelfdoding van zangeres Yasmine maakte dat er meer werd gepraat over lesbiennes en de moeilijkheden die zij soms ervaren. Yasmine of Rihanna stellen zelf geen norm, maar ze zijn wel een interessante aanleiding om over moeilijke thema’s te praten.’
Er is ook een keerzijde. Niet zozeer voor ons, maar wel voor die sterren over wie we roddelen. ‘Vroeger werden celebrity’s veel meer afgeschermd. Neem nu acteur Rock Hudson, die furore maakte in de jaren 1950 en 1960. Pas toen hij in 1985 stierf aan aids raakte bekend dat hij homo was. Zoiets is vandaag ondenkbaar. Nu gooien sterren zelf allerlei privézaken te grabbel, bijvoorbeeld op Twitter. Als er dan iets misloopt, raakt dat razendsnel bekend. Neem nu Kate Moss. Het topmodel was altijd heel erg geliefd, tot ze – onder invloed van foute vriend Pete Doherty – de voorpagina’s haalde wegens druggebruik en allerlei contracten kwijtspeelde. Al is het huidige publiek ook wel vergevingsgezind: toen Moss spijt betoonde en naar een rehab trok, werd ze ineens weer erg populair.’
DOOR STEFANIE VAN DEN BROECK, ILLUSTRATIE BART SCHOOFS
‘Roddelen helpt ons om de ongeschreven wetten en regels van onze samenleving te ontdekken.’
