Dag op dag 5 jaar geleden begon de financiële ellende

Op 9 augustus 2007 ging de moeder aller financiële crises definitief van start. Een trieste verjaardag.

Voor velen zal het 15 september 2008 blijven, de dag dat de zwaarste financiële crisis sedert de tweede wereldoorlog van start ging. Dat blijft immers de dag van het failliet van de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers. Meer zorgvuldige analyse leert evenwel dat de startdatum van de moeder alle financiële crises eerder 9 augustus 2007 was, vandaag exact vijf jaar geleden dus.

Op 9 augustus 2007 grepen twee gebeurtenissen plaats die het verrechtvaardigen deze dag te definiëren als het formele startpunt van een uiterst scherpe financiële crisis waarvan we vandaag nog altijd de gevolgen moeten dragen.

Ten eerste was er de opschorting door de Franse grootbank BNP Paribas van drie van haar investeringsfondsen. Het probleem was de financiering van deze fondsen. Op de interbankenmarkt was de voorgaande maanden het wantrouwen langzaam aan het stijgen gegaan. Onder meer als gevolg van het barsten van de vastgoedzeepbel in de Verenigde Staten zwollen de geruchten over massale verliezen bij financiële instellingen en hun investeringsvehikels fors aan. Omwille van de eindeloze securitisering (zijnde het steeds verder opsplitsen en her-verpakken van leningen en andere financiële activa) wist niemand waar die verliezen zich situeerden en hoe groot ze nu wel waren.

De periode van het grote onderlinge wantrouwen onder de financiële instellingen was begonnen. Dat wantrouwen heerst vandaag nog altijd en is blijkens sommige indicatoren zelfs groter dan ooit.

Het tweede significante voorval van 9 augustus was de prompte reactie van de Europese Centrale Bank (ECB). 95 miljard euro aan nieuwe liquiditeiten werden in één forse beweging in het financiële systeem gespoten. Indirect bevestigde daarmede de ECB dat er veel meer aan de hand was dan enkel maar een probleem van BNP Paribas met enkele van haar investeringsfondsen. Enkele dagen later pompte de ECB nog eens ruim 100 miljard in het systeem. Ook de Amerikaanse Fed en andere centrale banken schoten in actie. Het was alle hens aan dek bij de centrale banken om een complete bevriezing van het financiële en bancaire systeem te voorkomen.

9 augustus 2012. De schuldenberg in de geïndustrialiseerde wereld blijft groter dan ooit en de solvabiliteit van de banken blijft wankel. De centrale banken slaagden erin de implosie van het financiële systeem te voorkomen maar hun verdere interventie politiek produceerde steeds meer perverse effecten. De politiek blijft uitblinken door de combinatie van stoere retoriek met slappe, zelfs contraproductieve beleidsingrepen.

Een nieuwe recessie die deze keer ook de opkomende landen vol dreigt te treffen, is in volle ontwikkeling. En ondertussen kwam de structurele houdbaarheid van de monetaire unie in Europa ook nadrukkelijk in het gedrang. Zijn we vertrokken voor nog eens 5 jaar financiële en dus economische turbulentie?

Johan Van Overtveldt