Voor de Leuvense filosoof Antoon Vandevelde zijn er geen redelijke gronden, waarom we aan het ene land wél en aan het andere niet schenken.
“In welke mate mensen humanitaire hulp willen verlenen, hangt samen met het beeld dat ze hebben van het land”, zegt Antoon Vandevelde, filosoof van decaan van het Instituut voor Wijsbegeerte aan de KU Leuven. “Voor Pakistan is dat niet positief: het is een onbekend land, dat grenst aan het gevaarlijke Afghanistan en leden van de taliban huisvest. Het heeft ook een atoombom. Haïti, daarentegen, kennen we als toeristen en van de Vlaamse paters.”
“In onze keuze speelt de grootste willekeur. Van Pakistan zou je trouwens evengoed een positief beeld kunnen ophangen. Pakistaanse migranten berokkenen ons weinig last, zelden vragen ze een werkloosheidsuitkering.”
“Het vreemde is dat bijvoorbeeld Palestijnen, die je een enigszins vergelijkbaar profiel zou kunnen aanmeten – ze plegen ook zelfmoordaanslagen -, wél op de steun van een goed deel van de publieke opinie in het Westen kunnen rekenen. Maar het verschil is dat Palestijnen zich verzetten tegen een gruwelijk geweld dat hen door anderen wordt aangedaan. Het Palestijnse drama speelt zich bovendien ook af rond Jeruzalem. Dat mobiliseert onze verbeelding blijkbaar meer dan een natuurramp in een land aan de andere kant van de planeet.”
Voor Pakistan lijkt het alsof de mensen afwachten: laat de anderen maar eerst helpen.
Vandevelde: Dat is een bekend probleem bij solidariteitsacties. De ene kan altijd denken dat de andere maar eerst moet helpen. Maar zodra er geholpen wordt, wil iedereen erbij zijn.
Het is een beetje zoals bij verkiezingen. Je hebt het underdogeffect, waarbij mensen stemmen voor de verliezers. En je hebt het bandwagon-effect, waarbij je stemt voor wie de verkiezingen zal winnen. Mensen identificeren zich ofwel met de underdog, en geven daarom geld. Of ze geven wanneer iedereen geeft. Dan willen ze ook hun duit in het zakje doen en op televisie komen met een grote cheque. Welke van de twee motivaties de grootste rol zal spelen, is onvoorspelbaar. Maar als een actie succesrijk is, zal het succes alleen maar toenemen en zullen almaar meer mensen vinden dat ze iets moeten doen. Wanneer daarentegen niemand iets doet, zullen de meesten vinden dat ze ook niets hoeven te doen. Terwijl het precies dán belangrijk is om wel te reageren. (IVD)
