‘Cijfers kinderwelzijn zijn verontrustend’ (Mieke Van Hecke)

Volgens directeur-generaal Mieke Van Hecke van de katholieke onderwijskoepel moeten ook de scholen hun verantwoordelijkheid nemen. “Maar alleen met de vinger naar het onderwijs wijzen, is wat kort door de bocht”, aldus Van Hecke.

België scoort niet zo goed als het op het subjectieve welzijn van jongeren aankomt, zo bleek deze week uit een rapport van de VN-organisatie Unicef. Volgens directeur-generaal Mieke Van Hecke van de katholieke onderwijskoepel moeten ook de scholen hun verantwoordelijkheid nemen. “Maar alleen met de vinger naar het onderwijs wijzen, is wat kort door de bocht”, aldus Van Hecke. “We moeten gezamenlijk een vuist maken tegen pesten.”

“Het is verontrustend”, zei Yves Willemot, algemeen directeur van Unicef in Het Nieuwsblad. Wanneer het op pesten en fysiek geweld bij jongeren aankomt laat België enkel respectievelijk zes en zeven landen uit het voormalige Oostblok achter zich. “We gaan er als enige land op achteruit”, waarschuwt Willemot.

Het rapport rangschikt 29 industrielanden op het vlak van welzijn bij kinderen. België staat daarin op de negende plaats, achter Luxemburg en Zwitserland. “Globaal gezien is dat niet al te slecht”, stelt Unicef, al noemt het de hoge pest- en kinderarmoedecijfers “verontrustend”. De cijfers zijn des te opvallend omdat België tegelijkertijd op de tweede plaats staat wat het educatieve welzijn van jongeren betreft.

“Dat is inderdaad een vreemde vaststelling”, beaamt Gie Deboutte, voorzitter van het Vlaams Netwerk Kies Kleur tegen Pesten, dat aan sensibilisering en preventie doet. “Al heb ik ook gemerkt in het onderzoek dat het educatieve welzijn van jongeren op een vreemde manier wordt gemeten. Schoolparticipatie speelt namelijk een doorslaggevende rol, maar dat zegt niets over de subjectieve ervaring.”

Pestprobleem

Ruim 39 procent van de Belgische jongeren van 11, 13 en 15 jaar werd het afgelopen jaar slachtoffer van pesten op school. Daarmee staat ons land pas drieëntwintigste in de lijst van 29 landen. Daarnaast kwamen ook bijna vier op de tien jongeren in aanraking met fysiek geweld. In West-Europa scoort geen enkel land nog slechter.

Ook op het vlak van kinderarmoede scoort ons land slecht. “Het is ook dikwijls dezelfde groep jongeren die school als negatief ervaren”, zo stelt Deboutte. “Uit eerder onderzoek bleek al dat kansarme jongeren er op school onvoldoende in slagen om hun achterstand in te halen.”

Gidsland Nederland

Deboutte stelt ook dat de Vlaamse overheid te weinig inzet op wetenschappelijk onderzoek zoals Nederland dat wel doet. “Er is geen enkele Vlaamse universiteit die de kennis daarover aanstuurt”, zegt hij. “Als ik de optelsom maak van de impact van alle initiatieven in Vlaanderen, moet ik toch zeggen dat het niveau bij ons lager ligt in vergelijking met Nederland.”

Dat is volgens hem een kwestie van politieke keuzes. “In Nederland hebben ze de problematiek aangepakt door structurele keuzes en niet door ad-hocbeleid.” Zo verwijst hij naar de KiVa-methode tegen pesten die Nederland onlangs overnam uit Finland. Opvallende vaststelling wel: Finland staat in de pestrangschikking amper twee plaatsen boven België.

“Gezamenlijk een vuist maken”

“De cijfers zijn inderdaad verontrustend”, beaamt ook Mieke Van Hecke, directeur-generaal van het katholiek onderwijs. “Maar het is toch wat kort door de bocht om enkel met de vinger naar het onderwijs te wijzen. Het onderwijs moet absoluut maximaal haar verantwoordelijkheid opnemen, maar het is niet zo dat er niets gebeurt. We vragen ook aan scholen om zaken als detectie door leerkrachten en groepsdruk in actieplannen op te nemen.”

Er spelen bovendien ook nog andere factoren, meent ze. “De mate waarin je een voedingsbodem vindt voor je acties, heb je niet altijd in de hand”, aldus Van Hecke. “En ook op de snelheid en reikwijdte van bepaalde sociale media heb je niet steeds vat.” Ze noemt het vooral belangrijk om de zwijgende massa te mobiliseren en om jongeren te wapenen tegen groepsdruk. “We moeten gezamenlijk een vuist maken tegen pesten.”

Verder onderzoek

Het kabinet van Vlaams minister van Onderwijs Pascal Smet (SP.A) laat weten dat het de resultaten van het rapport verder zal onderzoeken. “We zijn al jarenlang bezig met de problematiek, dus kwam het niet echt als een donderslag bij heldere hemel”, luidt het. “Alleen maakt de pedagogische vrijheid het in België niet zo evident om structurele maatregelen uit te vaardigen. We kunnen wel bouwstenen aanreiken, maar we hebben niet de middelen om van bovenaf het beleid op te leggen.”

Minister Smet zal volgende week samenzitten met Deboutte en adviseurs uit het onderwijs om verdere stappen uit te tekenen. Onder meer het verschil met Nederland en de discrepantie tussen psychologisch en educatief welzijn bij Belgische jongeren staan op de agenda. In een opiniestuk voor Knack.be ter gelegenheid van de Vlaamse Week tegen Pesten deed minister Smet enkele maanden geleden nog een oproep om de krachten te bundelen. “De structuren zijn er, de aandacht ook”, klonk het toen. (JDW)