W.G. Sebald – Duizelingen

Stendhal en Franz Kafka spelen een prominente rol in de essayachtige reportages die de Duitse schrijver W.G. Sebald (1944-2001) in ‘Duizelingen’ heeft samengebracht.

Stendhal en Franz Kafka spelen een prominente rol in de essayachtige reportages die de Duitse schrijver W.G. Sebald (1944-2001) in Duizelingen heeft samengebracht.

Beide schrijvers verbleven een tijdlang aan het Gardameer, Stendhal in september 1813, Kafka in dezelfde maand, maar honderd jaar later. Sebalds Duizelingen bestaat uit vier vertellingen. In de eerste vertelling (‘Beyle of het merck- waerdige factum der liefde’) vernemen we dat Stendhal zijn geliefde Mme.

Gherardi graag meeneemt in een bootje op het Gardameer. Als de twee op een dag in de haven van Riva aanleggen, zien ze dat uit een oud schip een baar aan land gedragen wordt waarop een mens ligt. Mme. Gherardi is door het tafereel onaangenaam getroffen en wil meteen uit Riva vertrekken.

Bijna honderd bladzijden verder vertelt Sebald in ‘Dr. K. gaat kuren in Riva’ hoe dr. K. in september 1913 in een kuuroord in Riva kennismaakt met een ziek meisje, met wie hij bijna elke dag gaat roeien op het Gardameer.

In dat kuuroord leert dr. K. ook een oude generaal kennen die de slag van Waterloo bestudeert. Aan de hand van Stendhals boeken is de generaal op zoek naar de ‘kleinigheden’ die zich aan onze waarneming onttrekken, maar die toch voor de afloop van grote en kleine geschiedenissen doorslaggevend zijn.

In dat verband formuleert de generaal een zin die de gangbare opvattingen over de werkelijkheid op losse schroeven zet. Hij is ervan overtuigd dat het een dwaas idee is ‘dat je met een draai aan het stuur, met je wil, de loop der dingen kunt beïnvloeden, terwijl die toch worden bepaald door de meest ingewikkelde onderlinge samenhangen’.

Vervolgens vaart in Riva een schip binnen dat we herkennen als de oude zeilboot uit het eerste verhaal. Verrassend genoeg is dat dolende dodenschip ook een kafkaiaanse fictie, want het duikt in 1917 op in Der Jäger Gracchus, een verhaal dat Kafka vier jaar na zijn verblijf in Riva geschreven heeft en waarin een verkeerde draai aan het stuur de vertelling een dramatische wending geeft.

Op die manier verweeft Sebald op zijn manier de feiten in hun gecompliceerde en mysterieuze samenhangen.

W.G. Sebald, Duizelingen.
Vertaald door Ria Van Hengel
Uitgeverij: De Bezige Bij, Amsterdam/Antwerpen
Aantal pagina’s: 208
ISBN: 978-90-234-2903-6

Piet de Moor

Partner Content