Crimen pessimum

De Kerk is en blijft een machtsapparaat

Het ad-liminabezoek van de Belgische bisschoppen in Rome lijkt – met de pedofilieklacht tegen de Brugse bisschop Roger Vangheluwe en de klachtenstapel over seksueel misbruik in de kerk die de commissie van kinderpsychiater Peter Andriaenssens moet verzetten – veeleer op een gang naar Canossa dan op een kerkelijke werkbijeenkomst.

Het ziet ernaar uit, zeggen ingewijden, dat paus Benedictus XVI op het einde van het verblijf van de Belgische bisschoppen zal uitpakken met een verklaring die iedereen duidelijk moet maken dat het tijdperk van kardinaal Godfried Danneels definitief voorbij is.

Waarna de Belgische kerkprovincie wellicht heel strak in de klauw zal worden genomen door zijn opvolger, aartsbisschop André-Joseph Léonard. Want de kerk is en blijft een machtsapparaat.

De Zwitserse theoloog en gereformeerde predikant Emil Brunner noemde de roomse kerk ooit een misverstand. Door van een roeping een doctrine en van een spontane geloofsgemeenschap een logge hiërarchische machine te maken, bereikte de kerk volgens Brunner vaak het tegenovergestelde van wat ze beoogde.

De reacties vanuit het Vaticaan op de golf van klachten over seksueel misbruik in de kerk zijn evenveel amechtige pogingen om dat eeuwenoude machtsapparaat te vrijwaren. Daarom ook trachtten wereldvreemde prelaten als kardinaal Tarcisio Bertone en Giacomo Babini de kerkelijke verantwoordelijkheid voor de schandalen af te schuiven. Volgens de eerste, een vertrouweling van paus Benedictus XVI, is pedofilie het werk van homoseksuelen.

De 81-jarige Babini, gewezen bisschop van het Italiaanse Grosseto, meende dan weer te weten dat de joden, ‘de natuurlijke vijanden van de katholieken’, de pedofiliestorm aanblazen.

De twee verklaringen zorgden voor grote gêne onder de westerse katholieken, die steeds verder van de Kerk los raken.

Tot op vandaag trachtte de kerk haar schandalen in alle discretie, achter gesloten deuren, af te handelen. Voor de behandeling van een seksueel misdrijf zoals opgebiecht door bisschop Vangheluwe hanteert de kerk doorgaans een regeling die werd vastgelegd in de geheime instructie Crimen sollicitationes, daterend van de jaren 1920, die pas in 1962 in de openbaarheid kwam. In dat document worden de juridische procedures en de maatregelen beschreven voor de gevallen waarin een geestelijke wordt beschuldigd van de verderfelijkste aller misdaden, crimen pessimum, zoals daar zijn: seks met kinderen, met personen van hetzelfde geslacht en zelfs met dieren.

In de instructie, die uitgaat van de Congregatie van de Geloofsleer, wordt grote nadruk gelegd op de geheimhouding van de afhandeling. En precies die ‘eeuwige geheimhouding’ voor allen die bij de procedure betrokken zijn, zorgt vandaag voor grote verontwaardiging. Vandaar ook de recente beschuldigingen aan het adres van paus Benedictus, die als kardinaal Ratzinger aan het hoofd van de Congregatie van de Geloofsleer toezag op de uitvoering van deze instructie.

Van een echte bestraffing in de strafrechtelijke zin was, na een proces gevoerd – meestal door de lokale kerk – op basis van de geheime instructie van het Vaticaan, geen sprake. Veelal werd de door de kerkelijke instantie veroordeelde clericus discreet overgeplaatst naar een binnendienst, of afgevoerd naar een klooster dat bereid was hem op te vangen. In andere tijden zou de zaak van Roger Vangheluwe, die al asiel vond in de abdij van Westvleteren, op deze manier door het Vaticaan zijn afgehandeld.

Maar door de grote ruchtbaarheid rond het ontslag van Vangheluwe, en in de nasleep daarvan rond de vele dossiers die werden aangekaart door priester Rik Devillé, komt het kerkelijk recht in aanvaring met het strafrecht. En van die botsing dreigt vandaag ook kardinaal Godfried Danneels, als gewezen aartsbisschop, het slachtoffer te worden. Zeker als hem, zoals sommigen het nu al interpreteren, schuldig verzuim kan worden aangewreven.

Als de recente schandalengolf al iets heeft aangetoond, dan wel dat kerkelijke rechtspleging in zaken van pedofiele clerici – een gemeenrechtelijke zaak – niet langer te verdedigen valt.

Het is nu wel de hoogste tijd om aan Caesar te geven wat aan Caesar toekomt, wat de Kerk in het verleden al te vaak verzuimde. Rechtspreken in strafzaken als pedofilie komt alleen Caesar toe.

PS. Charmezanger Stijn Meuris kondigt met veel gedruis aan dat hij niet zal gaan stemmen bij de komende federale verkiezingen. En dan?

Rik Van Cauwelaert

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content