Meer dan zwangerschapsverlof alleen

In Zweden bedraagt het ouderschapsverlof 480 dagen, te verdelen over beide partners zoals men dat zelf wil.

Hoeveel zwangerschapsverlof? Die vraag hield het Europees Parlement de afgelopen maanden bezig, tot de stemming van 20 oktober.

De minimale duur van het zwangerschapsverlof in de hele EU wordt 20 weken, mét behoud van loon. Belgische werkneemsters hebben momenteel 15 weken zwangerschapsverlof, met een uitkering die de eerste maand 82% van het loon bedraagt en 75% van een geplafonneerd loon vanaf de tweede maand. Voor vaders verandert de stemming weinig: de regeling van 2 weken betaald verlof bestaat al. De CD&V-werkgroep Vrouw & Maatschappij tevreden natuurlijk, want dit voorstel stond ook in ons verkiezingsprogramma.

Werkgeversorganisaties maken zich zorgen en halen het voorstel onderuit. Ze gaan er vanuit dat het hele prijskaartje – 166 miljoen euro per jaar volgens een impactstudie – naar hen geschoven zal worden. Nu moet de werkgever geen bijdrage betalen aan de uitkering van de zwangerschapsonderbreking, op het verlofgeld na. Worden er wel kosten op hen verhaald, dan zullen ze twee keer nadenken voor ze nog een jonge vrouw aanwerven, zeggen ze. Hun conclusie: door vrouwen te verplichten langer thuis te blijven, zullen ze het moeilijker krijgen op de arbeidsmarkt.

Deze kopzorgen van een KMO zijn aannemelijk, maar kort door de bocht. Het is de moeilijke combinatie tussen arbeid en gezin waardoor veel vrouwen de arbeidsmarkt volledig verlaten. Vanaf 3 kinderen treedt de helft van de vrouwen van de arbeidsmarkt.

Uitbreiding van het zwangerschapsverlof kan dit gedeeltelijk tegengaan en is bovendien een democratische maatregel. Voor veel vrouwen is het ouderschapsverlof geen haalbare kaart. Een netto inkomen van 652 euro per maand is voor velen, alleenstaande moeders bijvoorbeeld, niet toereikend. Bovendien moet je al 12 maanden voor een werkgever werken vooraleer je recht hebt op ouderschapsverlof.

Ook voor vaders ligt opname moeilijk: ze durven het niet vragen op het werk, het betekent een streep door hun carrière en de financiële compensatie is te laag. Als we van het ouderschapsverlof een echte optie willen maken, moet er dus nog wel wat veranderen.

Daarvoor kunnen we inspiratie opdoen in Zweden. Het ouderschapsverlof – met inbegrip van het zwangerschapsverlof – bedraagt er 480 dagen (ook voor zelfstandigen!), te verdelen over beide partners zoals men dat zelf wil. Maar elke partner moet minstens 60 dagen daarvan opnemen voor het kind 8 jaar is.

Gedurende 390 dagen behouden mama of papa 80% van het loon. Zweedse ouders blijven om beurten thuis tijdens het eerste levensjaar van hun kind.

Liefst 81% van de vrouwen blijft op de arbeidsmarkt, mensen werken er langer, het armoedecijfer is lager, de belastingsdruk is er niet hoger en er is meer gelijkheid tussen man en vrouw.

Maar laat ons niet focussen op het zwangerschapsverlof en ouderschapsverlof alleen, zo zeggen de werkgevers. Want een globaal beleid rond de combinatie van gezin en arbeid is meer dan dat. Juist. Daarom blijft Vrouw & Maatschappij, net zoals de werkgevers, hameren op het belang van een voldoende aanbod aan betaalbare, flexibele kinderopvangplaatsen. Daarom vragen vrouwenbewegingen werkgevers ook om gezinsvriendelijke arbeidsomstandigheden.

Zo pleiten de CD&V-vrouwen voor een flexibele overschakeling naar en van een 4/5e tewerkstelling en voor schoolbelcontracten, waarbij werktijden afgestemd zijn op schooltijden.

Net zoals de werkgevers wil Vrouw & Maatschappij dat vrouwen langer op de arbeidsmarkt blijven met carrièrekansen en dat de vergrijzing betaalbaar blijft, maar dat hoeft niet in tegenspraak te zijn met een model waarbij werk en gezin gecombineerd kunnen worden.

Vandaag werken 56% van de Belgische vrouwen en 67% van de mannen. Dat is te weinig, en het is duidelijk: er moeten vooral méér vrouwen aan de slag. Niet alleen omwille van de macro-economie, maar ook omwille van de economische onafhankelijkheid van vrouwen zelf. Geen overbodige luxe in een tijd met steeds meer singles en ontwrichtte gezinnen. Dit vraagt om een totaalconcept, een uitgebalanceerde visie op de levensloop van mensen. De federale onderhandelaars weten alvast wat gedaan zodra ze uit de communautaire discussies geraken.

Namens het nationaal bureau van Vrouw & Maatschappij, Els Van Hoof Algemeen voorzitster