Oud-premier Dries van Agt pleit voor cordon sanitaire

De Nederlandse oud-premier Dries van Agt waarschuwt zijn christendemocratische partijgenoten voor een pact met de populistische partij van Geert Wilders.

Tachtig dagen na de verkiezingen van 9 juni en na een aantal mislukte formatiepogingen om ‘een kabinet over links’ te vormen lijkt Nederland af te stevenen op een centrumrechts minderheidskabinet van de liberale VVD (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie) en het CDA. Samen hebben die partijen 52 zetels in de Tweede Kamer – op een totaal van 150. Met de gedoogsteun van de PVV zouden ze een krappe meerderheid van 76 zetels kunnen behalen.

Oud-premier Dries van Agt bezweert zijn partijgenoten zich niet te encanailleren met de ‘weerzinwekkende’ denkbeelden van Wilders en de zijnen: ‘Willen we voor het voortleven van onze partij gekoppeld worden en blijven aan de beademingsapparatuur waarvan Wilders de knop bedient?’

U noemt de PVV onomwonden ‘een racistische partij’. Wat brengt u tot die conclusie?

Van Agt: Het hangt natuurlijk ook wel af van de definitie van racisme die je hanteert. De PVV is in ieder geval doordesemd van de gedachte dat ons land en ons volk te voortreffelijk zijn om door de aanwezigheid van andere mensen te worden besmeurd. Moslims zijn in de ogen van Wilders natuurlijk het allerergste, maar zijn harde voorstellen omtrent immigratie en integratie betreffen álle immigranten van buiten de Europese Unie, de Amerikaanse broeders van over de plas uitgezonderd. Zijn programma heeft hoe dan ook een racistische tint.

Waarom bent u zo geschrokken van het partijprogramma van Wilders? Dat is toch al jaren bekend?

Van Agt: Heel weinig mensen hebben dat partijprogramma echt gelezen. Het staat bol van de schokkende teksten. Wilders wil een verbod op de Koran, een bouwstop voor moskeeën, sluiting van islamitische scholen, een belasting op het dragen van hoofddoekjes…

Maar dat soort radicale eisen zal hij in het gedoogakkoord toch nooit kunnen doordrukken?

Van Agt: Dat denk ik ook niet, want dat zou een ernstige inbreuk zijn op de grondwettelijke rechten. Het kan niet en het mag ook niet. Maar dit soort denkbeelden is wel uiterst indicatief voor de ideologie van Wilders en zijn aanhangers. Wilders wil ook artikel 90 van de grondwet schrappen, waarin staat: ‘De regering bevordert de internationale rechtsorde.’ Je zou toch denken: blijf asjeblief bij die man uit de buurt.

Als het minderheidskabinet van VVD en CDA straks op de gedoogsteun van Wilders wil kunnen rekenen, zal het hem toch íéts moeten gunnen? Over welke onderwerpen is wel een akkoord mogelijk?

Van Agt: Een immigratiestop voor mensen uit islamitische landen bijvoorbeeld of de eis dat immigranten pas na 10 jaar werken in Nederland in aanmerking kunnen komen voor een uitkering. Dat is voor mij als christen volstrekt onaanvaardbaar. De vreemdelingenwet zoals we die nu kennen, is me al veel te streng.

Als Wilders het voor zeggen krijgt, vreest u voor ‘een ernstige beschadiging van de rechtsstaat.’

Van Agt: Wat de partij van Wilders wil, komt neer op een ontmenselijking van ons in de loop van de tijd moeizaam bevochten, humane strafrecht. Ze wil ondermeer hoge minimumstraffen invoeren, gekoppeld aan zware maximumstraffen. Ik vind dat allebei fout. Ik vind het hele idee van minimumstraffen horribel. Ik werd er helaas dezer dagen op gewezen dat iets dergelijks ook in het programma van het CDA te vinden zou zijn, zij het minder kras geformuleerd. De schaduw van Wilders is allang over de andere partijen gevallen, die van hem schade zouden kunnen ondervinden. Het legt, gevoegd bij een voorstel zoals preventief fouilleren, getuigenis af van een akelig repressieve mentaliteit. Het is allemaal samen een onthutsende dehumanisering van ons strafrecht.

U zegt: ‘Blijf bij die man uit de buurt’. Eigenlijk pleit u dus voor een cordon sanitaire tegen Wilders.

Van Agt: Zeker. Dat doe ik. Het moet uitzieken.

PP/HvH