Hubert van Humbeeck

Leider Lula

Even leek het dat Brazilië en Turkije de impasse rond het nucleaire programma van Iran hadden doorbroken. Helaas.

Even leek het dat Brazilië en Turkije de impasse rond het nucleaire programma van Iran hadden doorbroken. Helaas.

Niet de Amerikaan Barack Obama, de Chinees Hu Jintao of de Rus Dimitri Medvedev. Het was de Braziliaan Luiz Inacio Lula da Silva, die enkele weken geleden bovenaan de lijst stond van de meest invloedrijke politieke leiders van het Amerikaanse weekblad Time.

Zo’n lijst is natuurlijk niet meer dan een manier van een redactie om op een andere manier naar de actualiteit te kijken. Het is geen wetenschap. Maar het zegt veel over het respect dat de arbeiderszoon Lula in de loop van zijn presidentschap heeft opgebouwd. En over de veranderende verhoudingen in de wereld.

Vorige week maandag stond Lula in Teheran hand in hand met zijn Iraanse collega Mahmoud Ahmadinejad en premier Recep Tayyip Erdogan van Turkije. Dat is nog een land dat zich in toenemende mate van zijn geostrategische gewicht bewust is en dat vooral graag een rol wil spelen als honest broker in het Midden-Oosten.

Ze waren het met zijn drieën eens geworden over een tekst die, dachten ze, kon vermijden dat de Veiligheidsraad Iran straks nieuwe sancties oplegt. Dat land weigert nog altijd om zijn kernprogramma te plooien naar de wensen van de internationale gemeenschap. Het zegt dat het alleen vreedzame bedoelingen heeft. Maar volgens vooral Europa en de Verenigde Staten werkt Teheran aan de ontwikkeling van een atoombom.

‘Opkomende landen’ als Brazilië en India mengden zich al eerder assertief in het debat over onderwerpen zoals de verandering van het klimaat en de wereldhandel. Ze willen zwaarder wegen in internationale organisaties. Toch begaven ze zich nu met Brazilië en Turkije voor het eerst op het terrein, waar de traditionele grootmachten tot nog toe de regels schreven: dat van de nucleaire proliferatie. De VS, Rusland, China, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk proberen alvast de illusie hoog te houden dat ze ontwikkelingen op dat vlak onder controle hebben.

De deal die Lula en Erdogan in Teheran sloten, bevatte overigens weinig nieuws. Het was zo goed als een kopie van een bijna-akkoord van Iran met Rusland en Frankrijk vorig jaar, dat toen op het laatste moment door Iran werd gekelderd. Het komt erop neer dat een deel van het Iraanse laagverrijkte uranium in Turkije wordt opgeslagen, waarna het hoger verrijkt wordt teruggestuurd voor de aanmaak van medische isotopen. Alleen beschikt Iran ondertussen over veel meer verrijkt uranium dan vorig jaar, en dat maakt de Turks-Braziliaanse oefening kaduuk.

Een dag later al stelden de Amerikanen overigens een ontwerpresolutie voor, die ze in juni aan de Veiligheidsraad willen voorleggen. Na maandenlange onderhandelingen werden ze het met Rusland en China eens over een nieuwe reeks sancties tegen Iran – de vierde in enkele jaren tijd. Teheran maakte meteen duidelijk dat het zich er ook nu niet aan zal storen.

Amerikanen, Britten en Fransen bleven vriendelijk voor de Turken en de Brazilianen. Ze komen elkaar nog tegen. Ze zeiden niet dat Lula en Erdogan zich in Teheran hadden laten inpakken. Relaties met het onvoorspelbare ayatollahregime kunnen hoe dan ook niet weer als normaal worden beschouwd, zolang het zijn bedoelingen niet helemaal duidelijk heeft gemaakt.

Hubert van Humbeeck

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content