Amerika is boos

Het succes van zeer conservatieve kandidaten jaagt de traditionele politiek de stuipen op het lijf.

Herinnert u zich Karl Rove nog? De rechterhand van George W. Bush gold jarenlang als het conservatieve brein achter de president. De meester-strateeg mengde zich vorige week in het debat dat de Republikeinse Partij in de ban houdt. Bij voorverkiezingen die de kandidaat moesten aanwijzen voor de tussentijdse parlementsverkiezingen van twee november dreven verrassenderwijs vooral uiterst conservatieve kandidaten boven. Die werden tot voor kort kansloos geacht. Ze hadden allemaal de steun van de zogenaamde Tea Party-beweging, en vaak ook van voormalig kandidaat-vicepresident Sarah Palin.

De beweging waarvan Palin nu als boegbeeld fungeert, is vernoemd naar de Amerikaanse kolonisten die in 1773 in Boston scheepsladingen thee in zee gooiden, uit protest tegen de belasting die de Britse kroon oplegde. Tea Party’ers kanten zich vandaag niet alleen tegen elke belasting, maar zelfs tegen het hele politieke establishment. Zoals Palin laten ze zich vaak kennen als fanatieke christenen. De Republikeinse Partij vreest dat hun conservatisme meer gematigde kiezers zal afschrikken. Karl Rove waarschuwt voor ‘politiek kannibalisme’, waarbij de Republikeinse Partij als het ware zichzelf opeet.

Vooral de winst van Christine O’Donnell in de kleine staat Delaware laat de Republikeinse partijbonzen verbijsterd achter. De uiterst conservatieve O’Donnell versloeg de gematigde, aftredende Republikeinse kandidaat Mike Castle met duidelijk verschil. Volgens Rove is ze gewoon gek. O’Donnell verkondigt overal dat wetenschappelijk is bewezen dat God de wereld schiep in zes keer 24 uur. Voor zo’n diepgelovig christen speelde ze het spel behoorlijk ruw. Haar tegenstander werd vanzelfsprekend een ‘RINO’ genoemd: een Republican In Name Alone. Een verdoken Democraat, en dus eigenlijk een cryptocommunist. Maar er kwamen ook doodsbedreigingen aan te pas en de brave, netjes getrouwde Castle moest zich verweren tegen het valse gerucht dat hij een homoseksuele relatie heeft. Volgens de lokale voorzitter van de Republikeinen is O’Donnell onbekwaam om welk publiek ambt dan ook te bekleden, ‘dat van hondenvanger inbegrepen’. Maar ze won vlot en dat maakt duidelijk uit welke hoek de wind waait.

De boosheid van Amerika heeft ook met de economische frustratie te maken van mensen die hun huis en hun baan hebben verloren en die geen uitkomst meer zien. Kiezers lopen ook niet alleen in de VS weg uit het centrum. Een lokale Amerikaanse krant schreef over een Republikeinse kandidaat, die onder druk van de Tea Party een rechtse campagne had gevoerd, dat de weg terug naar het politieke centrum zo lang is dat hij maar beter een lunchpakket meeneemt. Dat geldt straks ook voor de Franse president, die niets of niemand ontziet voor een procentpuntje meer in de volgende opiniepeiling.

Uit ergernis om weer een verloren Europese top liet de Finse minister van Buitenlandse Zaken Alex Stubb vorige week natrekken hoe vaak de Europese collega’s recent met elkaar over de toenemende internationale invloed van China hebben gepraat. Eén keer in vier jaar tijd, zo bleek. Als politici echt niet verder kijken dan hun neus lang is, kunnen ze de kiezers weinig verwijten.

Hubert van Humbeeck