J G Farrell wint Lost Man Booker Prize

Postuum won J G Farrell de eenmalige Lost Man Booker Prize voor ‘Troubles’, zijn tragikomische roman uit 1970.

Met de Lost Man Booker Prize willen de organisatoren van de bekende Man Booker Prize met terugwerkende kracht een prijs toekennen aan de beste van een verloren lichting romans uit 1970. Romans uit dat jaar kwamen immers door een wijziging in het wedstrijdreglement van de toen nog jonge Man Booker Prize niet meer in aanmerking voor de selectie van het prijsjaar 1971. Tot dan werd de prijs in april toegekend aan de beste roman van het voorgaande jaar. Maar in 1971 verhuisde de prijsuitreiking naar november en werd de winnaar gekozen uit werk van datzelfde jaar.

Daardoor viel een hele jaargang aan literair werk uit de prijzenboot. Onder impuls van Peter Straus, de archivaris van de Booker Prize Foundation, is die witte plek op de erelijst nu ingekleurd. Uit een longlist van 22 boeken selecteerden drie juryleden die geboren zijn rond 1970 een shortlist van zes werken, waarop online kon worden gestemd. Die stemming is een succes geworden en gebeurde onder grote aandacht van de Britse, maar ook de Australische literaire pers. Twee genomineerden zijn immers grote namen in Australië: Shirley Hazzard en in het bijzonder wijlen Patrick White, die in 1973 de Nobelprijs voor de Literatuur won.

Pech voor de Aussies want de winnaar is met J G Farrell oer-Engels. Of toch niet helemaal? Hij werd in 1935 geboren in Liverpool en studeerde in Oxford, maar was van Ierse afkomst en verbleef een groot deel van zijn jeugd in Dublin. Uiteindelijk kwam hij via Oxford in Londen terecht, maar eeuwig rusten doet hij sinds 1979 in het onooglijke Ierse dorpje Durrus. Die tweeslachtige Engels-Ierse identiteit verklaart wellicht de bijzondere aandacht die hij besteedde aan de teloorgang van de macht van het Britse rijk in zijn (ondertussen ex-)kolonies. Een thematiek die sterk aan bod komt in de ‘Empire trilogie’, waarvan ‘Troubles’ het eerste boek is, gevolgd door ‘The Siege of Krishnapur’ (winnaar van de Man Booker Prize in 1973) en ‘The Singapore Grip’ (1978).

‘Troubles’ speelt zich af in en rond het vergane Majestic Hotel, aan de Ierse westkust, aan de vooravond van de uitbarsting van de Ierse onafhankelijkheidsoorlog in 1919. De Engelse ex-majoor Brendan Archer hoopt er zijn verloofde te ontmoeten, maar komt verward klem te zitten tussen de Anglo-Ierse protestanten die Londen trouw blijven en de om onafhankelijkheid schreeuwende katholieke Ieren. De sterkte van deze roman is de manier waarop Farrell met een ironische toets de persoonlijke en maatschappelijke verwarring rond zijn hoofdpersonage weet te schetsen. Hij maakt daarbij gebruik van krachtige metaforen en laat de historische achtergrond op subtiele wijze binnensijpelen.

Er kan natuurlijk slechts één winnaar zijn, maar ook het werk van de andere genomineerden zal baat hebben bij de hernieuwde media-aandacht. En daar was het de inrichters van de Lost Man Booker Prize uiteindelijk om te doen. De andere werken op de shortlist waren ‘The Birds on the Trees’ van Nina Bawden, ‘The Bay of Noon’ van Shirley Hazzard, ‘Fire From Heaven’ van Mary Renault, ‘The Driver’s Seat’ van Muriel Spark en ‘The Vivisector’ van Patrick White.

Jeroen Bert