Wanneer zijn iemands hersenen voldoende ‘volwassen’ om toerekeningsvatbaarheid te kunnen bepleiten?
Neurologen zijn er, volgens het topvakblad Science, in geslaagd een procedure te ontwikkelen waarmee een hersenscan in 92 procent van de gevallen exact kan diagnosticeren of een brein al dan niet volwassen is.
Het is de voorbije maanden regelmatig aan de orde geweest in onze rechtbanken: wanneer is iemand al dan niet toerekeningsvatbaar voor de daden die hij of zij gepleegd heeft?
De vele trieste demarches van psychologen en psychiaters tonen aan dat de inzichten die daar vandaag over verzameld worden bezwaarlijk als exacte wetenschap te kwalificeren vallen. De vraag is op of het nog wel nuttig is zulke ‘experts’ voor een jury te laten opdraven.
De menselijke hersenstructuur verandert met het ouder worden. Er worden geleidelijk aan meer verbindingen tussen hersencellen over de lange afstand gevormd, waarbij kortere connecties verhoudingsgewijs aan belang verliezen. Dat verschil kan zichtbaar gemaakt worden in hersenscans.
Volwassen vs. verantwoordelijk
Het is ook mogelijk de synchroniciteit van de activiteit van verschillende hersenzones te meten. Hoe ouder iemand is, hoe meer regio’s van de hersenen samen bij een activiteit betrokken worden. Bij de meeste mensen zou neurologische volwassenheid rond de leeftijd van twintig jaar bereikt worden.
De vraag is natuurlijk in welke mate het nog niet helemaal volwassen zijn van de hersenen kan dienen als argument om verzachtende omstandigheden bij een misdaad te bepleiten. Vanaf welke leeftijd is iemand zich voldoende bewust van de gevolgen van zijn daden om mogelijke kwalijke intenties te kunnen evalueren? In de Verenigde Staten, een land dat tot nader order de doodstraf uitvoert, is de kwestie in sommige zaken met minderjarigen al met succes opgeworpen door de verdediging.
Het debat draait dus in essentie om de vraag: vanaf welke leeftijd is iemand onomstotelijk verantwoordelijk voor zijn misdaden?
