Succes “Dos cervezas” gevolg van evolutie

Waarom blijft de zomertopper van Tom Waes zo in ons hoofd hangen?

De mens verschilt qua DNA maar 1,6% van de chimpansee. “Maar in ons merkwaardig muzikaal gedrag zijn we een unieke soort”, schrijft Gitte Wolput, master psychologie en educatiewetenschappen aan de VUB in haar scriptie over onze ‘globale muzikale besmetting’.

Daar waar geluid in het dierenrijk voornamelijk een communicatieve rol speelt, is de evolutionaire rol van muziek in ons leven erg onduidelijk. Hoe zijn we zulke muzikale wezens geworden? En waarom blijft juist die zomertopper van Tom Waes zo in ons hoofd hangen?

Het begon allemaal toen onze voorouders leerden wandelen op twee benen en hun fijne motoriek complexer werd. Diegenen met de beste strategieën om te overleven trokken meer seksuele partners aan. De sterke genen verspreidden zich, de zwakkere genen stierven uit, wat Charles Darwin biologische evolutie noemde.

Net zo belangrijk voor de evolutie van de mens was het ontstaan van imitatiegedrag. Het rechtstreeks kopiëren van succesvol gedrag bespaart de imitator veel risico’s en energie. In onze hersenen ontwikkelde zich een verfijnd spiegelsysteem dat ons in staat stelde de actie van een ander snel te begrijpen en te imiteren.

‘Memen’

In tegenstelling tot apen konden we de informatie onthouden en terug oproepen, zonder de daarbij horende omgevingsfactoren. Deze informatie werd door bioloog Richard Dawkins ‘memen’ genoemd. Ze zijn de culturele equivalent van genen. Net zoals biologische evolutie een competitie is tussen genen, is culturele evolutie er één tussen memen. Ze werken alleen om gekopieerd te worden en zo te blijven voortbestaan. Omdat er steeds het risico bestaat om vergeten te worden, geeft selectie vaak de voorkeur aan eenvoudige memen die gemakkelijk te onthouden zijn, zoals het repetitieve deuntje van “Dos Cervezas”. Wanneer de eerste tonen dus weer je oren teisteren, kan je ongegeneerd de menselijke evolutie met de vinger wijzen.

Gitte Wolput werd in 2004 genomineerd voor de Vlaamse Scriptieprijs. Lees de volledige scriptie op www.scriptieprijs.be.