Kunstenfestivaldesarts gaat van start

De jaarlijkse hoogmis der internationale podiumkunsten gaat van start. Een virtuele wandeling doorheen het programma.

Een ontmoeting met een menselijke schildersborstel? Zuid-Afrikaanse dans over racisme en Iraans docutheater over geweld? Een Duitse schandaalregisseur en Hongaars punktheater? Een bancontactcrisis in winkelcentrum City 2? Of upstairs-downstairs in een negentiende-eeuwse bourgeoiswoning? All the world’s a stage op het Brusselse Kunstenfestivaldesarts, dé jaarlijkse hoogmis der internationale kunsten.

Het Kunstenfestivaldesarts is dit jaar aan zijn vijftiende editie toe. Sinds Christophe Slagmuylder enkele jaren geleden de fakkel overnam van Frie Leysen, zijn er weliswaar kleine accentverschuivingen maar de initiële doelstelling bleef onveranderd: het tonen van straf internationaal hedendaags podiumwerk en dat op diverse locaties in Brussel. “Een artistieke stand van zaken die ons wellicht ook het punt waar we ons nu bevinden kan aanwijzen,” luidt de niet weinig ambitieuze opzet. Ambitieus, want binnen het steeds meer uitdijende veld van de podiumkunsten komt een GPS-systeem als het Kunstenfestivaldesarts als geroepen. Of zoals de titel van Lotte van de Bergs voorstelling, te zien op het festival, het zo mooi zegt: ‘Het verdwalen in kaart’ gebracht.

Dat punt op de kaart ‘u bevindt zich hier’: dat is de zaal, de schouwburg, de straat, de stad en bij uitbreiding de wereld. Maatschappelijk engagement, politiek commentaar en Brussel als speelplek: het zijn de rode draden die lopen door deze editie. Het festivalcentrum is ditmaal de Koninklijke Vlaamse Schouwburg (KVS). De Brusselse kunstenaarsgroep Rotor nam het festivalcentrum onder handen door elementen uit de historische KVS-collectie te recycleren. -En aan de schouwburg werd – op zijn Vlaams – een veranda bijgebouwd, die de wat chiquere klinkende Franse naam, ‘de oranjerie’, kreeg. De constructie uit glas en hout die dienst doet als bar met zicht op straat, staat er overigens al een tijdje en was voor het festival een favoriete pleisterplek van lokale werknemers (lees: de prostituees en travesties die ’s avonds in de buurt tippelen). Benieuwd wat voor interessante ontmoetingen dat zal opleveren met het kunstscheppend en kunstminnend volk dat er de komende weken zal toeven. Hieronder alvast enkele tips tot gesprek.

Laat ons maar lopen langs de straten

Wie langs het fabrieksterrein van Tour & Taxis aan de Brusselse kaaien is gepasseerd, kan er niet naast kijken: een reusachtige ronde ijzeren muur, van 20 meter doorsnede en op sommige plaatsen wel zes meter hoog, bepaalt er het zicht. Hier is het Gentse muziektheater LOD neergestreken met de openluchtvoorstellingvoorstelling ‘Muur’.

Regisseur Inne Goris, die eerder die seizoen beklijfde met haar intimistische Mede-sequel ‘Nachtevening’, trekt nu naar de weidse buiten. Acht amateurspelers (vier jongeren en vier senioren) en een zangeres spelen rond de muur een verhaal gebaseerd op een tekst van Pieter De Buysser. Als publiek loop je vrij rond en hoor je via een koptelefoon de stemmen en de muziek van componist Dominique Pauwels.

Hoe bewegen mensen zich? Wat is een groep? Kan je tegelijk toeschouwer en deelnemer zijn? Net als Inne Goris is ook theatermaakster Lotte van den Berg meer dan in het woord geïnteresseerd in het beeld, de beweging van het lichaam, zij het niet zozeer van het individu dan wel van een gemeenschap. Van den Berg, tot voor kort nog maakster bij Toneelhuis, heeft sinds vorig jaar een eigen theaterplek OMSK in Dordrecht Op het Kunstenfestival brengt ze twee voorstellingen: voor de nieuwe creatie ‘En passant’ werkt ze samen met verschillende groeperingen en verenigingen uit Brussel. ‘Het verdwalen in kaart’ maakte ze samen met 72 inwoners van Dordrecht.

De Brusselse videokunstenares Sarah Vanagt intrigeerde eerder al met haar film ‘Les Mouchoirs de Kabila’, waarbij de tragiek van een land vol geweld gefictionaliseerd werd tot een sprookje. Voor ‘Boulevard d’Ypres’ zocht ze haar inspiratie dichtbij in haar eigen straat: de multiculturele Ieperlaan. Stel dat alles er moet verdwijnen? Vanagt sprokkelt de verhalen.

Vorig jaar was Zimmerfrei, de formatie rond de Italiaanse Anna Rispoli, reeds te gast op het Kunstenfestival en intrigeerde toen met een locatievoorstelling in het sociaal woningblok aan Kapellekerk. Dit jaar maakt de groep met ‘LKN Confidential’ een straatportret van de Lakensestraat, een mix van galeries, hippe restaurants, grauwe cafés en wassalons. Via kleine interventies, details in vitrines, geluidsopnames in winkels wordt de ganse straat één grote installatie.

Aan het werk!

De wereldwijde economische crisis is ook het Oostenrijkse Theater im Bahnhof niet ontgaan. Met ‘Death of a cardholder’, een allusie op Arthur Millers ‘Death of a Salesman’ brengt deze theatergroep een locatievoorstelling in het Brusselse shoppingcentrum City 2. Acteurs, toeschouwers en shoppende mensen verzamelen zich samen rond het hedendaagse schrijn: het bankautomaat.

‘To Serve’ een driedelig project waarin Jorge Leon het huishoudpersoneel als maatschappelijk fenomeen onderzoekt. De film ‘Vous êtes servis’ toont hoe jonge Indonesische meisjes tot ‘dienstmeid’ (of beter: moderne slavinnen) worden getraind. Het tweede luik ‘House without a maid’ is een lezing-perfomance in het Huis der Kunsten, een negentiende eeuwse bourgeoiswoning waar het upstairs-downstairs gevoel terug wordt opgeroepen. Het derde deel ‘Deserve’ wordt een theatervoorstelling waarvoor Leon samenwerkt met choreografe Simone Aughterlony.

Onverdraagzaamheid

Het Kunstenfestival wist dit jaar één van de grote namen uit het Duitse theater te strikken: Christophe Schlingensief komt daarmee voor het eerst naar België en staat bekend als een waar enfant terrible. Ooit maakte hij een variatie op ‘Hamlet’ getiteld ‘This is your family – Nazi line’ waarin hij de Zwitserse ‘neutraliteit’ bekritiseerde. In zijn extreem politiek werk speelt hij vaak een spel met feit en fictie. Toen hij zei een opera in Burkina Faso te willen bouwen, deden velen dat af als een grap, inmiddels is de eerste steen er gelegd met de bedoeling een plek voor artistieke creatie en ontmoeting te worden. Het eerste project wordt meteen ook getoond op het Kunstenfestival: ‘Via Intelloranza’ , geïnspireerd op de opera ‘Intolleranza’ van Nono, handelt over racisme en onverdraagzaamheid.

De Nederlandse actrice Carly Wijs brengt tijdens het Kunstenfestival voor het eerst een eigen creatie. ‘F=Ma’ is gebaseerd op de roman ‘Maannacht’ van de Albanese schrijver Ismael Kadare over een vrouw die het slachtoffer wordt van een roddelcampagne. Wijs zoekt daarbij hoe de fysieke ruimte het verhaal kan beïnvloeden en werkt daarvoor samen met architect Peter Swinnen.

De Zuid-Afrikaanse choreograaf en danser Boyzie Cekwana haalt in ‘On the 12th night of never, i will not be held black’, niet alleen de grenzen tussen rassen en nationaliteiten neer maar ook die tussen performer en publiek.

Goede vrienden

Forced Entertainment is door de jaren heen zowat het huisgezelschap van het Kunstenfestival geworden en is mede daardoor in het hart van de Vlaamse podiumkunsten gesloten, getuige het feit dat artistiek leider Tim Etchells het afgelopen seizoen nog de belangrijke State of The Union mocht uitspreken op het Vlaamse Theaterfestival.

Het punktheater van zijn beginjaren lijkt het gezelschap wat te hebben verlaten voor nieuwe ongekende paden zoals dat van de dans. Zo maakte Etchells eerder dit seizoen samen met danseres Fumiyo Ikeda (Rosas) de voorstelling ‘In Pieces’ in het Kaaitheater.

Ook de officiële openingsvoorstelling van het Kunstenfestivaldesarts 2010 ‘The Thrill of it all’ kadert binnen die nieuwe inspiraties: met dansers op drift, onsamenhangende liedjes en vervormde stemmen die een hommage brengen aan de kleine dingen des levens.

Zes jaar geleden was de Iraanse cineast en theatermaker Amir Reza Koohestani voor het eerst te gast op het Kunstenfestival en sindsdien heeft hij op alle grote internationale podia gestaan. In zijn opmerkelijke ‘docu-theater’ reconstrueert, archiveert en documenteert hij de (politieke) geschiedenis en actualiteit maar dan via het vertellen van persoonlijke geschiedenissen. ‘Where were you on jan 8th’ alludeert via een schijnbaar trivaal detectiveverhaaltje over een verdwenen geweer op het door geweld geteisterde Iran.

Vorig jaar bracht de Hongaar Kornel Mundruczo een heftig hyperrealistisch ‘Frankenstein-project’ op het Kunstenfestival. Dit jaar is hij opnieuw present met ‘Hard to be God’, een geënsceneerde realityshow met hemzelf als regisseur/Nietsontziende God die het spektakel/Zijn Heelal bestiert.

Een beetje zot zijn is altijd goed voor de ambiance. Het Britse duo Lone Twin Theatre fietste eerder al letterlijk door het Kunstenfestival, nu brengen ze een hopelijk al even geschifte voorstelling, ‘The Festival’, over een romance op een muziekfestival.

En dan ook nog: Mono B, de menselijke verfborstel…

Doorgaans is hij een schim die zijn sporen nalaat op de muren in de stad, ditmaal brengt Mono B een korte performance in het theater. Zelf in het wit gekleed worden zijn bewegingen in een donkere kamer, via beeldopname, schilderijen die doen denken aan rotsschilderingen o röntgenfoto’s.

Liv Laveyne

Kunstenfestivaldesarts, van 7 tot en met 29 mei op diverse locaties in Brussel. Het volledige programma op www.kfda.be