Overzicht van Videokunst in het Museum Ludwig in Keulen ***1/2

Wat betekent het jonge medium videokunst ? Dat is het onderwerp van een museum-brede epo in het Museum Ludwig in Köln.

Historiek

Videokunst is een relatief nieuw in onze musea en galeries, een medium dat in de jaren zestig vooral werd gebruikt om vluchtige acties en performances vast te leggen alhoewel Nam June Paik in 1963 al experimenteerde met het vervormen van het televisiebeeld. Nam June Paik was één van de eersten die de macht van de televisie (letterlijk) te lijf ging met krachten van magneten die het beeld transformeerden tot haast abstracte figuren/tekeningen.

Video is vandaag een (spot)goedkoop medium geworden en bijna alle kunstenaars voelen zich vandaag geroepen om hun werk te “upgraden” met videobeelden.

Die massale toegankelijkheid was er niet in de jaren zeventig toen de “portapak”, de eerste mobiele videocamera van Sony niet in ieders (financieel) handbereik lag. In ons land was Lili Dujourie één van de eerste kunstenaars die op een (zelf)bewuste manier zichzelf als onderwerp filmde zonder beroep te moeten doen op een externe cameraman.

Dat was een hele revolutie omdat in tegenstelling tot film (pellicule) het mogelijk was om via video acties en bewegingen opnieuw te filmen en er meteen controle over te houden. Video was een instant-medium en het resultaat was/is direct te zien en te wijzigen…

Avant-garde & Knokke

De Rijnsteden zoals Köln, Düsseldorf en Bonn waren altijd al “haarden” van avant-garde en heel merkwaardig in dit verband is dat dé pleisterplaats eind de jaren zestig voor videokunst in Keulen een direct gevolg was van het befaamde én beruchte filmfestival “EXPERMNTL” in de badstad Knokke.

Het video-initiatief “XSCREEN” ging in Keulen van start met een eerste screening van werk van de Weense Valie Export vlak nadat enthousiastelingen uit Keulen aanwezig waren op het Knokse filmfestival dat plaats vond van 25.121967 tot 02.01.1968.

Het is ook goed vast te stellen dat in die periode de spaarzame avant-garde in ons land met vooral de privé-galeries MTL (Brussel) en de Antwerpse Wide White Space (van Bernd Lohaus die student was van Joseph Beuys aan de academie van Düsseldorf) heel nauwe banden aanhielden met het “broedende” Ruhr-gebied.

Ruim begrip

Museum Ludwig in Keulen is nu helemaal in de ban van video met screenings in een auditorium, vertoningen op monitors in de ruime museumzalen en met speciaal daartoe gebouwde installaties en kamers die aantonen hoe ingrijpend video inmiddels is geworden voor de display en de perceptie van hedendaagse kunst.

Er is (veel) werk te zien van de pioniers zoals Nam June Paik, Bruce Nauman, Peter Roehr, Gerry Schum, Richard Serra, Valie Export, Reiner Ruthenbeck en Babette Mangolte. Daarnaast wordt in het museum her en der duidelijk hoe het eenvoudig tonen van een video stilaan evolueerde naar een veel complexer “feit” via soms moeilijk in elkaar te steken én te conserveren installaties zoals dat in Keulen mooi wordt geïllustreerd met werk van bijvoorbeeld Mike Kelley en Aernout Mik.

Een belangrijk werk dat zich nestelt in de museumzalen is van de al eerder geciteerde belangrijke Nam June Paik (1932-2006) en draagt als titel “Shigeko’s Buddhas”. Het bestaat uit een driedelig Buddha-beeld dat in de richting staart van drie monitoren met beelden van Marcel Duchamp, John Cage en Merce Cunningham. Het is een multi-media-kunstwerk dat rust op een spitse witte sokkel waarin traditie, avant-garde en het verdwijnen van de schotten tussen de artistieke disciplines scherp aan bod komen.

Ook een weinig bekend werk van Reiner Ruthenbeck steelt bij de “historische sectie” op deze expo dé show. Het betreft zijn “Objekt zur teilweisen Verdeckung einer Videoszene” uit 1972-74.

Een zwart afgerond vlak staat op een statief naast een lekker ouderwetse televisie uit die tijd. Het zwarte vlak diende om deels de beelden te bedekken van voorbijgangers in een drukke straat.

Het is een video-installatie die opvalt door kritische helderheid… Natuurlijk blijft ook een video zoals “Semiotics of the Kitchen” uit 1975 van de Amerikaanse Martha Rosler een must in deze context. In keuken-outfit benoemt en demonstreert Martha Rosler keukengerei…

Het is een hilarische video die doet denken aan de “hoe doe ik het zelf video’s” en tegelijk ruimte laat voor onomwonden feministische bespiegelingen. Ach, er valt hier heel veel te ontdekken zoals de experimentele video’s van Peter Roehr. Reserveer voor al dat moois vooral voldoende en genoeg tijd !

Conserveren

Het verzamelen van videokunst is trouwens hoegenaamd geen sinecure; de perfectie van projectie in tijd en ruimte is soms alleen mogelijk via de aanwezigheid van technische vaardigheden, knowhow en permanente controle in musea.

Videokunst is voor de jongere generaties een evident medium geworden, ze via qua beeldcultuur opgegroeid met de meer-mogelijkheden van de televisie en de pc.

In het breed en niet te missen overzicht van video in Köln zijn ook en amper twee werken van Belgische kunstenaars opgenomen. De schitterende film “James Ensor in Oostende” (2004) van Guillaume Bijl en “Le Corbeau et le Renard” (1967) één van de absolute meesterwerken van Marcel Broodthaers.

In Museum Ludwig is er spijtig genoeg geen spoor te bekennen van werk van Lili Dujourie, Koen Theys, Franciska Lambrechts, Johan Grimonprez of David Claerbout die allemaal met hun oeuvres bewijzen internationaal deel uit te maken van het beste wat video de laatste tijd teweeg kon brengen.

Gerhard Richter

Als afsluiter van jouw bezoek moet je zeker op de tweede verdieping van het Museum Ludwig gaan kijken naar de mooie pré-presentatie die Gerhard Richter bedacht met “Abstrakte Bilder” (1999) uit Amerikaans bezit dat hier in Keulen (ver)blijft in afwachting van de grote retrospectieves die hem in 2012 te beurt vallen in Parijs, Londen en Berlijn naar aanleiding van zijn tachtigste verjaardag.

Luk Lambrecht


“Bilder in Bewegung” nog tot 31 oktober in het Museum Ludwig in Keulen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content