Ictus speelde waarschijnlijk het meest bizarre concert van het seizoen. De jonge musicus-componist-musicoloog Tim Mariën stootte bij toeval op het werk van het buitenbeetje van de Amerikaanse muziek, op Harry Partch.
Ictus speelde waarschijnlijk het meest bizarre concert van het seizoen. De jonge musicus-componist-musicoloog Tim Mariën stootte bij toeval op het werk van het buitenbeetje van de Amerikaanse muziek, op Harry Partch.
De troubadour van de grote depressie. Als ooit het woord eigenzinnig op zijn plaats was, is het wel hier. “The Wayward”. was meteen ook de titel van cyclus van liederen (?) die Tim Mariën voor het ensemble speelklaar maakte.
Zelfs onder musicologen is de Amerikaanse componist Harry Partch (1901 – 1974) een illustere onbekende. Dat heeft natuurlijk alles met zijn karakter te maken. Partch was een loner. Hij trok consequent zijn conclusies en is gaan zwerven.
Trein op, trein af zwierf hij door het Amerika van de depressie. Je kan hem als een voorloper van de beatgeneratie beschouwen. Zoals het in “On the road” van Jack Kerouac is beschreven. Of misschien nog preciezer: hij zou één van de figuren uit de boeken van John Steinbeck kunnen zijn.
Dat hij zwierf wil niet zeggen dat hij zijn scherpe verstand zou kwijtgeraakt zijn. Hij had een intellectuele achtergrond. Hij had universiteit gelopen. Daar ontdekte hij dat het gelijkzwevende octaaf in feite vals klonk. Vandaar ook de naam gelijkzwevend.
Om het allemaal harmonisch te laten klinken ontwierp hij octaven die niet uit twaalf, maar uit drieënveertig noten bestonden. Om die noten te kunnen realiseren bouwde hij buitenissige instrumenten. Harpen, snaarinstrumenten xylofoons. Onder andere één waarvan de laagste noot opgewekt werd door een houten blok van anderhalve meter hoog. Waardoor muziek heel fysiek werd. Dat was voor hem essentieel. Muziek moest een impact hebben. Mocht niet een intellectuele spielerei zijn zoals bij Bach.
Zijn melodievoering is een kruising van het recitatief en uitzonderlijk een schuchtere aanzet tot lyrische expressie. Daarmee realiseert hij hetzelfde als Leo Janacek op hetzelfde moment aan de andere kant van de wereld doet. Die luisterde naar de muziek in gewone conversaties. En hij noteert die. Naderhand componeert Partch die muziek uit. Steve Reich zal later dat procédé overnemen, in onder andere het muziektheaterwerk “The Cave”.
De teksten waarmee hij werkt zijn objets trouvés, flarden mededelingen van eenzame zwervers. “It’s January twenty-six. I’m freezing. Ed Fitzgerald, Age nineteen. five ten inches, black hair, Brown eyes. Going home to Boston Massachusetts, It’s four p.m. and I’m hungry and broke. I wish I was dead. But today I am a man”.
Ondanks de schraalte van de woorden, toch een hele wereld. Die teksten worden gezongen. Maar het meest nog zet de begeleiding je op de verkeerde voet. Door de eigenzinnige stemming van de instrumenten klinkt ze in onze oren schril, vals, tegendraads. Groot respect voor de zanger Michael Schmid die deze wereldvreemde muziek standvastig wist te vertolken.
En was het zo vreemd? Het publiek van het Kaaitheater – dat wel openstaat voor experimenten ging mee in deze duizelingwekkende rit. het bleef zitten, op één verdwaalde oude man na.
Ictus is een heerlijk ensemble. Ze verlaten de vertrouwde paden. Niet om in het andere circuit van de gestandaardiseerde hedendaagse muziek te belanden, ze kiezen radicaal voor avontuur. Om de muziek van Partch te realiseren zullen ze langdurig en hard hebben moeten werken. Om het dan uit te voeren voor een relatief klein publiek dat wel zeer dankbaar was na afloop. Als bonus kregen wer nog een compositie van partch-adept Tim Mariën. Helemaal in de geest van de leermeester. En even was België prachtig.
Lucas Huybrechts
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier