Hubert van Humbeeck

Europese Unie is koud en boos project geworden

Dat er onzekerheid kon ontstaan over het spaargeld van Jan met de pet – en niet alleen in Cyprus – is weer zo’n voorbeeld van achteloos bestuur.

Het toeval wilde dat Jeroen Dijsselbloem vorige week donderdag in het Europees Parlement werd verwacht, voor een kennismaking met de Commissie voor Economische en Monetaire Zaken. De Nederlandse sociaaldemocraat volgde enkele weken geleden de Luxemburger Jean-Claude Juncker op als voorzitter van de Eurogroep, de vergadering van de ministers van Financiën van de eurozone. Dijsselbloem geldt als een politiek talent, maar op dat niveau heeft hij weinig ervaring: hij is pas sinds enkele maanden minister in de nieuwe regering in Den Haag.

De kennismaking verliep, zoals in de gegeven omstandigheden kon worden verwacht, enigszins opgewonden. De Eurogroep wekte met het voorstel voor steun aan Cyprus de indruk dat spaargeld tot 100.000 euro toch niet zo veilig was voor financieel stormweer als was beloofd. Het was precies die garantie die de muntunie op het hoogtepunt van de crisis in rustiger wateren loodste. Dijsselbloem bekende ootmoedig: zijn Eurogroep had beter moeten nadenken.

Hij vertelde er niet bij dat hij zich, groen als hij is, had laten overdonderen door zijn Duitse collega Wolfgang Schäuble. Er worden na de zomer in Duitsland parlementsverkiezingen gehouden en de christendemocraten van Schäuble en bondskanselier Angela Merkel kunnen een nieuwe polemiek over Duits belastinggeld voor potverteerders in Zuid-Europa missen als kiespijn. Als het er echt op aankomt, gaat het nationale belang in Europa altijd weer voor. Zeker als het belang van een grotere lidstaat op het spel staat. Europa is nog geen politieke federatie. Integendeel: hoe meer het economisch verbonden is, hoe meer het politiek botst.

Eigenlijk, zo bleek, was het probleem van Dijsselbloem vooral dat niet voldoende duidelijk was geworden dat niet de Eurogroep maar wel de degelijk de Cyprioten zelf de aanslag op de kleine spaarders hadden beraamd. Brussel wilde de miljarden aanspreken die rijke Russen op het eiland hebben geparkeerd. Nicosia wilden vermijden dat de indruk zou ontstaan dat het belastingparadijsje in de eurozone werd opgedoekt. De Cypriotische banken zijn de Unie al langer een doorn in het oog. Maar het resultaat was dagen van chaos en onzekerheid, ook in landen die zich financieel alsnog geen zorgen hoeven te maken.

Tegelijk kan het de jonge Nederlandse minister niet worden aangewreven dat Cyprus überhaupt lid is van de eurozone. Toen het de toelating kreeg om de euro in te voeren, wist Brussel ook dat het eiland een geliefkoosde plek is voor Russische tycoons om er het overschot van hun roebels gunstig te verstoppen. Cypriotische banken boden tijdens de Balkanoorlog op dezelfde manier een veilig onderkomen aan de oorlogskas van generaals en militieleiders, van wie er ondertussen een aantal in Den Haag voor de rechter verschenen. Deposito’s boven de 150.000 euro genoten tot voor kort in Cyprus tot 7,25 procent rente. Zou Europa geen werk maken van een harmonisering van fiscale regimes en dergelijke?

De plaat is ondertussen grijsgedraaid. Europa eist doortastendheid en zwaait met boetes, maar het is zelf een model van onbeslistheid en politieke koehandel. Dat er onzekerheid kon ontstaan over het spaargeld van Jan met de pet – en niet alleen in Cyprus – is weer zo’n voorbeeld van achteloos bestuur. De Unie is in deze tijd van crisis een koud en boos project geworden. Maar aan het spaargeld raakt na Cyprus wel niemand meer. Die garantie staat nu echt in steen gebeiteld.

Hubert van Humbeeck

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content