Wetsvoorstel Pieters: een Nieuwe Vlaamse Afkoopwet?

Danny Pieters herleidt het recht van de burger op veiligheid tot een belastingprobleem en dus eigenlijk ook op een fiscaal afkooprecht van de veroordeelde. Is een Nieuwe Vlaamse Afkoopwet geboren?

N-VA draait proef voor 2014. Het wetsvoorstel Pieters over de ‘gevangenistaks’ is immers géén oefening in ironie maar rake, bittere ernst. Nog even samenvatten: de kortstondige Senaatsvoorzitter Danny Pieters (N-VA), samen met André Flahaut een maand lang olijk maar vruchteloos Koninklijk Bemiddelaar, wil een nieuwe “solidariteitsbelasting” invoeren: op te hoesten door wie definitief veroordeeld werd tot een effectieve gevangenisstraf die niet binnen het jaar uitgevoerd zou zijn. Op die manier wordt de niet doorstane gevangenistijd in centen omgezet en die moeten dan geïnvesteerd in renovatie en nieuwbouw van cellen (€100.000/stuk)

De berekening van de gevangenistaks is op technisch vlak al de Achillespees ervan. Danny Pieters hecht blijkbaar een blind geloof aan belastingaanslagen, inclusief van veroordeelden. De taks wordt immers geheven à rato van 1/24ste “van de voor dat jaar verschuldigde inkomensbelasting” van de potentiële gedetineerde. Anders verwoord: een supplement van de helft op diens inkomstenbelastingen maar als maandgemiddelde berekend. Pieters maakt zich zelfs sterk dat dit als “voorheffing” kan afgeroomd worden en preciseert dat de bijdrage “niet fiscaal aftrekbaar is”. Tja, het omgekeerde ware pas een grap.
Om betaling af te dwingen wordt zelfs de familie van de veroordeelde aangesproken want volgens Pieters kan “een borgstelling geëist”. Het zal je pa maar wezen.

Danny Pieters leeft blijkbaar in de illusie dat de penitentiaire aanvoerroute bestaat uit een karavaan “hardwerkende Vlamingen” met een solide, transparante en goed beboterde belastingaangifte. Wie integendeel meent dat in de criminele sfeer zwart werk en straatarmoede hoogtij vieren, vergist zich dan blijkbaar. Toch waren het precies de Antwerpse “patsers” die het Parket zou viseren: jongeren zonder noemenswaardig aangegeven inkomen, maar met een dure auto. Bereken daar maar eens 1/24ste per maand op.

De tweede financiële pijler van de Pieterstaks is een bijdrage à 1/1000ste pro rata per jaar (“promille” luidt het nuchter in het wetsvoorstel) van “de geschatte normale geldwaarde van het totale roerend en onroerend vermogen” van de betrokkene.

Dat kondigt nog geen algemene fiscale perequatie of een vermogensregister aan, maar het heeft er voor veroordeelden toch al veel van weg. Wie als gehuwde, samenwonende, familielid (bv. bij erfenis) of zakenpartner een pand of bezittingen in onverdeeldheid heeft met dat zwarte schaap, zal het wel geweten hebben. Maar slimmeriken die hun vermogen op een vennootschap of op naam van anderen houden, zullen ook hier weer de dans ontspringen.

De échte vragen rond de Pieterstaks liggen natuurlijk elders. Vooreerst zet het de hele penitentiaire logica op zijn kop. In theorie wordt nog steeds (behalve in verkeerszaken) een “vervangende gevangenisstraf” voorzien voor wie z’n geldboete niet betaalt of werkstraf niet uitvoert, maar ministeriële omzendbrieven maken dat dode letter. Nu zou het omgekeerde dus gebeuren: gevangenisstraffen onder de drie jaar die nu in de regel niet uitgevoerd worden (op die voor Fouad Belkacem van Sharia4Begium na) worden omgezet in een soort boete die “belasting” wordt genoemd. Misschien is dat een belediging voor het begrip ‘belasting’ van iedere hardwerkende Belg.

De essentie van het probleem zit echter in de “solidariteit” – of het gebrek eraan. N-VA gaat er van uit dat veroordeelden eigenlijk een “staat binnen de staat” zijn en dus solidair voor hun eigen begroting moeten opdraaien. De onderliggende redenering is dat gedetineerden, en niet de brave burgers moeten opdraaien voor gevangeniskosten. Met die logica is een echt beleid zelfs overbodig, want het systeem moet zichzelf maar bedruipen.

Het is dus maar wachten op een nieuwe gevangenistaks: niet voor wie uit de bajes blijft, maar voor wie er in verblijft, “kost en inwoon”, weet u wel. Als die moet afgehouden worden van het “gevangenisloon” van €143 tot 219/maand moet er over vergoeding van slachtoffers of een mini-spaarpotje voor reclassering niet eens meer gesproken worden.

N-VA trok dat soort loket-per-loket-benadering in Antwerpen net letterlijk door voor vreemdelingen die er zich willen inschrijven. Ook voor die administratieve rompslomp moet dan de modale Antwerpenaar niet betalen. Zo kunnen we nog een eindje doorgaan: in het Engeland van koele Theodore Dalrymple werd al vaker geopperd dat wie kanker aan z’n eigen rookgedrag te wijten had extra zou moeten bijdragen aan de sociale zekerheid – voor zover er nog aanspraak op overbleef. Op de keper beschouwd kan je ook de kinderbijslag vervangen door een kindertaks, want kinderen kosten de samenleving ook geld en geven een boel overlast – zo vinden dezer dagen zelfs steeds vaker vrederechters in hun vonnis.

Die fragmentering van de samenleving begint dus demagogisch waar het makkelijk ligt: steeds bij de zwarte schapen van een bepaalde visie. Maar dit is duidelijk maar een begin. Ook dit voorstel negeert dat de zorg voor veiligheid – waar ons gebrekkig penitentiair systeem deel van uitmaakt – ons allemaal aangaat, net als autowegen en kinderopvang.

Danny Pieters doctoreerde in 1985 op een proefschrift over de “sociale grondrechten op prestaties in de grondwetten van de Europese lidstaten”. Bijna 30 jaar later herleidt hij het recht van de burger op veiligheid tot een belastingprobleem en dus eigenlijk ook op een fiscaal afkooprecht van de veroordeelde. Is een Nieuwe Vlaamse Afkoopwet geboren?

Jan Nolf