Waarom Rusland peetvader speelt voor Cyprus

© Reuters

De voorgestelde heffing op spaargeld zit Rusland hoog. Nu het Europese reddingsplan door het Cypriotische parlement werd afgewezen, heeft president Nikos Anastasiades onmiddellijk getelefoneerd met zijn Russische tegenhanger Vladimir Poetin. Het eiland hoopt op een deal met Rusland. Maar waarom is Cyprus zo belangrijk voor Moskou?

De acute bankencrisis in Cyprus treft niet enkel de lokale spaarders. Er wordt geschat dat tussen de achttien- en vijfendertig miljard aan Russisch spaargeld op Cyprus vastzit. Op de luchthaven van Larnaca, in het zuidoosten van het land, zijn enkele privévliegtuigen aangekomen uit Rusland en Oekraïne. Rijke Russische oligarchen proberen nog snel hun spaargeld veilig te stellen.

De Russen op Cyprus
Russische ondernemingen hebben reusachtige bedragen ondergebracht bij Cypriotische banken, postbusbedrijven en Russische banken in Cyprus. Rusland heeft er dus alle belang bij dat Cyprus het hoofd boven water houdt. Moskou heeft in 2011 een lening van 2,5 miljard euro toegekend aan het eiland. De Cypriotische minister van Financiën Michalis Sarris onderhandelt hierover deze week met zijn Russische collega Anton Siluanov. Hij hoopt dat Rusland deze lening na 2016 zal verlengen en de rente zal verlagen.

Ook de Europese Unie wil dat Rusland de lening met vijf jaar verlengt en dat Moskou de financieringsvoorwaarden versoepelt. Moskou reageert echter terughoudend op de Europese eis. De Europese Unie heeft het oorspronkelijk reddingsplan voor Cyprus uitgewerkt zonder inbreng van Rusland. Russisch premier Dmitri Medvedev was duidelijk: “Het lijkt op het confisqueren van andermans geld, natuurlijk zullen wij daaruit conclusies trekken.”

Vladimir op de tenen getrapt
De Russische president Vladimir Poetin noemde de heffing op spaartegoeden ‘onrechtvaardig, onprofessioneel en gevaarlijk’. Het omstreden reddingsplan had Russische spaarders drie miljard euro kunnen kosten. Volgens de Russische oud-minister van Financiën Aleksej Koedrin heeft Europa het zelf te ver laten komen en moet Brussel het nu oplossen.

In realiteit zal Rusland het niet zo ver laten komen. Het land onderhandelt met Cyprus over de mogelijke verkoop van de Popular Bank of Cyprus en de Bank of Cyprus. De Russen zouden in ruil een haven krijgen voor de Russische vloot en toegang tot de gasreserves voor de kust.

De Cypriotische media verkondigde eerder deze week al dat de Russische energiegroep Gazprom een aanbod heeft gedaan om te investeren in banken in Cyprus. In ruil zouden ze licenties willen om gas te exploiteren aan de kust van Cyprus. De woordvoerder van de groep, Sergei Kupriyanov, ontkent dit nochtans ten stelligste.

Het fiscaal paradijs in de Middellandse Zee Cyprus is het belastingparadijs bij uitstek voor Russische ondernemers. Het eiland heeft een uitzonderlijk lage vennootschapsbelasting van tien procent. Russische investeerders zetten er volop dekmantelbedrijven op. Die bedrijven bestaan enkel op papier en dienen om kapitaal door te sluizen zonder er belastingen op te betalen. Professor Koen Schoors, econoom en Ruslandkenner legt het als volgt uit: “Er zijn honderden vluchtkapitalen op Cyprus gestationeerd. Cyprus is daardoor een van de grootste buitenlandse investeerders in Rusland.” Het gaat dan om Russisch kapitaal dat via Cyprus terug in de Russische economie wordt geïnjecteerd.

Hoeveel Russisch geld zich op Cyprus bevindt is onbekend. Aangezien Cyprus bekendstaat als het walhalla voor Russisch zwart geld, zijn bedragen moeilijk te achterhalen. De woede van Russische ondernemers om het reddingplan is dan ook evident. Moest Rusland spaarders financieel tegemoet komen, zou het land hun namen eisen. Veel gedupeerde witwassers zouden deze hulp weigeren om anoniem te blijven.

Witwaswalhalla
Hoewel de Cypriotische regering dit met klem ontkent, is de Russische maffia volgens de Volkskrant sterk vertegenwoordigd op het eiland. Professor Hubert Faustmann van de universiteit van Nicosia zegt dat “de Russische maffia Cyprus uitvoerig gebruikt voor het witwassen van geld”. Daarom zou Rusland Cyprus nooit laten vallen, volgens Faustmann.

Volgens professor Schoors is de weigerachtige houding van Moskou tegenover het noodplan begrijpelijk: “De regering moet de belangen van zijn electoraat verdedigen. Aan de andere kant heeft Rusland er baat bij dat een fiscaal paradijs als Cyprus minder aantrekkelijk wordt, zodat kapitaal in eigen land blijft.” President Poetin verklaarde al eerder dat hij de witwaspraktijken in Cyprus wou aanpakken.

Cyprus, de achtertuin van Rusland
Sinds Rusland het communisme overboord gooide zagen spaarders al tweemaal hun spaargeld in rook opgaan: een eerste maal tijdens de hyperinflatie in 1992 en vervolgens tijdens de Roebelcrisis in 1998. Het is dan ook niet vreemd dat de Russen hun geld liever bewaren over de grens. Cyprus was de ideale optie, omdat er geen vragen werden gesteld over de herkomst van het kapitaal.

De bemiddelde Rus heeft bovendien een bijzondere band met het eiland. Cyprus telt tussen de vijfendertig – en veertigduizend Russen, wat veel is aangezien op Cyprus slechts 1,1 miljoen mensen wonen. Op het eiland zijn er Russische kranten, scholen en radiostations. Veel Russen bezitten enorme villa’s op Cyprus waarvan de financiering op zijn minst onduidelijk is.
Daarnaast heeft het eiland een schitterende ligging als tussenhaven voor wapenleveringen aan Syrië, Libanon en Irak. Deze strategische ligging tegenover het Midden-Oosten is heel belangrijk.

Geen duidelijkheid voor de toekomst
Ondertussen houden banken op Cyprus tot volgende dinsdag de deuren dicht. De regering wil verhinderen dat spaarders snel hun rekeningen leegmaken. Maar bovenal wil ze vermijden dat miljarden euro’s Russisch spaargeld naar het buitenland worden overgezet.

Om het eiland voor het faillissement te behoeden, moest Cyprus 5,8 miljard euro verzamelen bij de spaarders. In ruil hiervoor voorzag het reddingsplan tien miljard euro internationale noodhulp. Aanvankelijk zouden alle tegoeden tot honderdduizend euro belast worden aan 6,75 procent en de hogere aan 9,9 procent. Door het aanhoudende protest heeft de Cypriotische regering dinsdag een aangepast wetsontwerp voorgelegd aan het parlement, dat geen heffing voorziet voor spaartegoeden tot 20.000 euro. Het Cypriotische parlement heeft het omstreden reddingsplan echter afgewezen.

Hoe het nu verder moet met het idyllische eiland is onduidelijk. President Anastasiades werkt momenteel verschillende pistes uit, en kijkt verwachtingsvol in de richting van Moskou. (JB)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content