EXPO: Kingdom of Ife. Sculpture from West Africa (*** oe)

Het British Museum brengt historische beeldhouwkunst uit Nigeria.

Terwijl vele bezoekers in het voortreffelijke British Museum samenstromen om een uitstekende tentoonstelling rond tekeningen uit de Italiaanse renaissance te bezoeken, is op datzelfde moment historische beeldhouwkunst uit Nigeria rijp om ontdekt te worden.

Ife

Ife is een stadstaat in Zuidwest-Nigeria die tussen 600 en 800 werd gesticht. Nigeria is overigens een land dat een bijzonder rijke kunstgeschiedenis heeft. Reeds vanaf circa 900 voor onze tijdsrekening was men in het dorp Nok in de weer met het maken van sculpturen in aardewerk. De oude bronskunst van Igbo-Ukwu is technisch verfijnd, maar ook de recentere kunstproductie van de Yoruba, Bini, Igbo, Ibibio, Ijo en Ekoi is opmerkelijk. Alleen weten we er in het westen bitter weinig over.

Magie is een belangrijk aspect in de samenleving en de kunst van de Ife. Volgens de overlevering is Ife door de godheid Oduduwa, naar de wereld gezonden door opperwezen Oludumare, gesticht. Los van het geloof in meerdere goden, is op godsdienstig vlak het verschil met onze gekerstende contreien niet bijster indrukwekkend.

Aangezien Ife een substantiële messingkunst voortbracht, moet het nogal machtig geweest zijn. Men vermoedt dat andere stadstaten bestuurd werden, waardoor metaal gewonnen kon worden.

Klassieke kunst

Een constante in de beoordeling van Ife-kunst is het prijzen van de mooie vormgeving van de hoofden in messing. De hoofden, talrijk in aantal en waarschijnlijk afkomstig van personen die hoog op de hiërarchische ladder stonden, zijn bijna niet te vergelijken met andere Afrikaanse kunst. Vanaf het begin van de twintigste eeuw vond de ontdekking door het westen plaats. De idealistische hoofden, met hun smaakvol gestileerde trekken, deden kunsthistorici vergelijkingen maken met de klassieke Griekse en Romeinse beeldhouwkunst. Men kon zelfs niet geloven dat de kunstige handwerkslieden uit Ife deze stijl zelf ontworpen hadden. Op de een of andere manier moest onze klassieke kunst een invloed gehad hebben. De ontdekker van de kunst, Duits etnoloog Leo Frobenius, meende zelfs aan het begin van de twintigste eeuw dat het mythische Atlantis van Plato zich hier ooit bevond. Men vereerde in Ife de zeegodheid Olukun, en dat moest toch wel verband houden met Poseidon…

Nadat de geleerde kunstkenners en archeologen over de grootste shock heen waren, kon men concluderen dat deze kunst, zonder onze inmenging, een hoogtepunt in het rijke kunstverleden van Afrika is. In Londen brengt men een scherpe selectie van artefacten die onveranderlijk mooi zijn, er zit zelfs geen minder werk tussen. De opstelling, informatiebordjes en kleinschalige promenade zijn quasi onberispelijk.

De tekeningen uit de late middeleeuwen en de Ife-kunst uit ongeveer dezelfde periode mogen dan stilistisch of historisch geen raakvlakken hebben, het tegenover elkaar plaatsen brengt spanning teweeg die onze afgebakende en hermetisch gesloten visie op de kunst aan de kaak stelt.

Kingdom of Ife. Sculpture from West Africa
Tot 6 juni
The British Museum
Great Russell Street
Londen
British Museum
Eurostar

Matthias Depoorter

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content