‘Moet de N-VA blijven bestaan?’

Historicus Bruno De Wever, broer van N-VA-voorzitter Bart De Wever, stelt zich die vraag.

‘Wil de N-VA een nieuwe CD&V worden, of verdwijnt de partij als haar doel bereikt is?’ vraagt historicus Bruno De Wever zich af in Knack.

Het zogenaamde middenveld, met spelers als de werkgeversorganisaties, de vakbonden en de ziekenfondsen, kijkt sinds 13 juni tegen heel andere politieke krachtsverhoudingen aan. Zeker in Vlaanderen. Terwijl de N-VA iedereen het nakijken gaf, hebben CD&V, SP.A en Open VLD voor het eerst samen geen meerderheid meer.

‘Tussen die traditionele partijen en hun nichten en neven op het middenveld heeft er altijd een ruiloperatie plaatsgevonden. Die is in de voorbije decennia veel zakelijker geworden. Trouw kiesvolk aanbieden lukt dan misschien niet meer, maar de sociale organisaties reiken nog altijd kandidaten aan. Hun studiediensten bereiden wetsvoorstellen voor en ze sturen mensen naar kabinetten’, zegt emeritus professor sociologie Luc Huyse (K.U.Leuven).

Huyse: ‘Ook voor de N-VA zal het zaak zijn om haar politieke en electorale macht te verankeren, als de partij niet de levensloop van de Volksunie wil volgen. Om dat te doen heeft de N-VA drie dingen nodig: een middenveldbonus, een parapolitieke machinerie, en een lokale politieke inbedding – zoals de PS in Wallonië bewijst.’

De N-VA kan niet meteen terugvallen op expertise van een eigen middenveld. Historicus Bruno De Wever (Universiteit Gent): ‘Voor de Tweede Wereldoorlog bestond er een kleine Vlaams-nationalistische zuil met een vakbond, een ziekenfonds, een vereniging voor grote gezinnen enzovoort. Ook vanuit de VU is nadien gepoogd om zo’n netwerk uit te bouwen. De algemene ontzuiling van de samenleving heeft dat in de weg gestaan. Voorts is de klassieke Vlaamse beweging verdwenen. Dat hangt dan weer samen met de strijd die na het Egmontpact in 1977-1978 is losgebarsten binnen het politieke Vlaams-nationalisme. Veel Vlaams-nationale organisaties zijn daardoor tussen hamer en aambeeld beland.’

Bruno De Wever erkent dat de grote rol van middenveldorganisaties in het politieke en sociale systeem in ons land een handicap kan zijn voor de N-VA in een federale regering. ‘Middelpuntvliedende krachten in bijvoorbeeld de sociale zekerheid stuiten op grote weerstand. De N-VA kan daarom proberen haar politieke macht te vestigen. Maar dat vergt ook een antwoord op de vraag naar haar doel als partij. Wil de N-VA een nieuwe CD&V worden, een centrumrechtse volkspartij die een deel van de christendemocratische achterban aan zich bindt? Of koppelt de N-VA haar bestaansreden aan de realisatie van haar programma en verdwijnt ze nadien zoals de VU? Of nog anders: moet de N-VA blijven bestaan als een uitgediept confederalisme, met het zwaartepunt volledig bij de deelstaten, een feit is?’

(PAM)