Romeinse Tragedies

Legendarische voorstellingen zijn dun gezaaid. Daarom zijn ze ook historisch.

Toneelgroep Amsterdam (TgA) heeft vorig seizoen een enquête gehouden via zijn uitgebreid netwerk. Eén dubbele vraag slechts: ‘Welke voorstelling van ons repertoire geniet uw voorkeur en welke zou u aanraden bij uw vrienden?’ Met kop en schouders stak de productie Romeinse Tragedies boven alle andere uit. Daarom dat deze voorstelling het laatste weekend van september en het eerste van oktober opnieuw te zien is.

De productie ging in première tijdens het Holland Festival 2007. Uitverkochte zalen in eigen huis en de rest van Nederland. Vervolgens werd de grens overgestoken. Onder meer naar België. Zowel in De Singel als in het Kaaitheater waren de voorstellingen in een paar dagen uitverkocht. Geen spatje vermoeidheid op het gelaat, ondanks de lange zit, zes uur. Het moet zijn dat de voorstelling een enorme indruk heeft nagelaten. Dat is ook zo.

Regisseur Ivo Van Hove maakte van drie belangwekkende tragedies van Shakespeare (Coriolanus, Julius Caesar en Antonius & Cleopatra) een tv-show. Machtsmanipulaties, moorden en oorlogen worden als een georkestreerd bombardement van woorden, beelden en live muziek op het publiek afgevuurd. Het bevindt zich middenin deze politieke arena en kan zich vrij bewegen tussen zaal, balkon en toneel, waar tevens consumpties te verkrijgen zijn.

Wie even wil bekomen kan en mag de zaal verlaten, zonder dat zich de kans voordoet dat hij iets cruciaal mist. Een lichtkrant boven de scène vertelt wat er staat aan te komen. ‘Over 5 minuten dood van Julius Caesar.’ Net voldoende tijd voor een sigaretje of een telefoontje. Of beide samen. Die moord is niet zozeer indrukwekkend, maar de toespraak van Marcus Antonius die erop volgt wel. Hij begint met de beroemde zin ‘Vrienden, Romeinen, burgers, hoor mij aan; / Begraven kom ik Caesar, niet hem prijzen.’ De inleving van Hans Kesting is werkelijk fenomenaal, hand op het hart. Wat ook een diepe indruk nalaat is dat de toeschouwer zich door het concept een betrokkene voelt. Dat niet alleen, maar ook wordt hij met zijn neus van nabij op het vuile politieke spel gedrukt.

Een derde sterke suggestie die blijft nazinderen is het gevoel dat wat in Rome gebeurt zich evengoed in uw straat kan afspelen. Of al volop aan de gang is en de derde generatie van de uitgeweken familie uit Detroit komt overgevlogen om zich te moeien. Paleisrevoluties en hoftragedies zijn in wezen gelijk aan burenruzies en familievetes. Een ander belangrijk gegeven is dat aangetoond wordt hoe sterk cultuur, politiek en economie met elkaar verweven zijn. Wat de televisieserie Borgen voor de televisie was, is Romeinse Tragedies voor het toneel.

Na de reprise in Amsterdam is de voorstelling in november nog te zien in New York en in juni 2013 in Napels. Een beetje uit de buurt, wat van Amsterdam niet gezegd kan worden. En ochtend is het niet eer men weer thuis is, vooral als men voor de matinee op zondag kiest. Was ik twintig jaar jonger, ik pepte de promodienst van Knack zo op dat een busreis de lezers veilig heen en weer brengt.

Vertrekkend vanuit Brussel en stops in Gent en Antwerpen en terugkerend in Antwerpen en Gent, om te eindigen waar men vertrokken is. Een andere mogelijkheid is een tweedaagse. Dagje Amsterdam en ’s anderendaags netjes weer naar huisje toe. Neem de trein, want parkeren in Hollands hoofdstad is peperduur.

Legendarische voorstellingen zijn dun gezaaid. Daarom zijn ze ook historisch. Dat was het geval met Mistero Buffo (1972), De Meeuw – in een regie van Luk Perceval (1988), wat het begin betekende van het hedendaagse repertoiretheater in de Nederlanden, Ten Oorlog, van Tom Lanoye & Perceval (1997) en Romeinse Tragedies (2007). Wat valt op? Dat er maar eens in de tien jaar een historische voorstelling is. Vaak zeggen mensen me: ‘Ja, je hebt gelijk. Jammer dat ik ze gemist heb.’

De kans dat u dit hoeft te zeggen over Romeinse Tragedies doet zich nu voor. Van 28 t/m 30 september en van 5 t/m 6 oktober in de stadsschouwburg. Ik ga naar de laatste voorstelling. Het zal de derde maal zijn dat ik de ze zie. Vreemd? Gek? Een goed boek kan men toch ook meer dan eens lezen, net zoals men een goede film meermaals kan zien. Twijfelt u alsnog kan de mening van derden u misschien overtuigen.

The Guardian: Unmissable**** en The Independent: ***** Shakespeare as never before.

Guido Lauwaert

www.tga.nl