Ze brengen allebei het beste mee van hun geboortegrond. Dirigent Dmitri Jurowski de lange adem, het brede gebaar van Rusland. Oneindige steppen en de donkere weemoed van de witte nachten.
Ze brengen allebei het beste mee van hun geboortegrond. Dirigent Dmitri Jurowski de lange adem, het brede gebaar van Rusland. Oneindige steppen en de donkere weemoed van de witte nachten.
Met grote zin voor traditie. Zij is jong. Tatjana Gürbaca komt uit de intellectuele wereld van het voormalige Oost-Duitsland. Met Berthold Brecht en Hans Eisler als referentie. Met de vlijmende sociale kritiek, een sterke behoefte om ter vernieuwen.
Dat geeft een clash van culturen. Diepglanzend opgeblonken oud koper tegenover de verlopen moderniteit van skaizetels en fromicatafeltjes. Het vloekt een beetje, het wringt. Het moet wennen. Dat lukt niet altijd. Maar toch wint de emotie het van de vormelijkheden. “Jevgeni Onegin” van Pjotr Tsjaikovski in de Vlaamse Opera is de omweg waard.
“Jevgeni Onegin” van Pjotr Tsjaikovski is het typevoorbeeld van een romantische opera. Of lyrische scènes, zoals Tsjaikovski het zelf noemde. Het verhaal gaat over onbevredigd verlangen in verschillende stadia. Zij wil hem, hij wil haar, maar het komt er nooit van.
Perfecte keuze
Maar vooral door de muziek krijgt dit verhaal zijn romantische dimensie. Het is smachten, kreunen en steunen. De muziek is ook een oorwurm. Wanneer je na de voorstelling in de parkeergarage in de rij staat om je ticket te valideren, hoor je links en rechts mensen die de beheksende muziek naneuriën. De muziek kruipt in je systeem.
De muzikale directie was in de handen van Dmitri Jurowski, de aangewezen chef-dirigent van de Vlaamse Opera. Een perfecte keuze. Jurowski is niet alleen een nauwkeurig dirigent. Hij heeft dat iets meer, dat van hem een grote maakt. Hij laat de instrumenten heerlijk met mekaar kleuren. Vooral de strijkers klinken subliem.
Hij bouwt een lang muzikaal verhaal op. Maar vooral: hij geeft het orkest de indruk dat het zichzelf overtreft. Het klonk dan ook groots. Koppel daaraan grote zangers als Tommi Hakala als Onegin, de Astralische diepemotionele Anna Leese en Thorsten Büttner als Lenski. En je hebt een avond van internationaal muzikaal niveau.
Bijzonder verheugend was de verschijning van enkele oudere zangers die blijven functioneren. Van bij ons: Mireille Capelle en Guy de Mey, internationaal Livia Budai. Ze hebben het vertrouwen niet beschaamd. Qua casting zit de Vlaamse Opera helemaal juist.
Communistische referenties
Minder is de regie van Tatjana Gürbaca. Ze had al van “Mazeppa” een ouderwetse ideologisch belerende opvoering gemaakt. Met veel naïeve uitleg. Hier wordt haar visie al coherenter. Ze situeert het hele gebeuren in het Oost-Europa van na de perestroika. In een post-Marthaleresthetiek. Miserabilisme en hyperrealisme.
Met nog wel duidelijk communistische referenties. Cyrilisch schrift. Stoere vlaggen. De strijd tussen het kapitalisme en het commmunisme. Tussen het platteland en de grote stad. In het eerste bedrijf zien we oude mensen krieken klaar maken om ze in potten te steken. Daar is Onegin de dandy. En is Tatjana een gezond boerenmeisje in slobbertrui, dat dweept. Maar ook met een beetje ADHD.
Clownsneuzen
Verliefdheid lijkt eerder een motorische storing, dan een geestestoestand. Het tweede bedrijf is kolderesk in een sauna gesitueerd. In het laatste bedrijf ben je bij de top van de maatschappij. Wordt er een benefiet georganiseerd voor het rode kruis.
Daar is Tatjana stijlvol in het zwarte satijn gekleed. En Onegin loopt er in gescheurde smoking bij. Maar owee. In die wereld draagt ieder clownsneuzen. Is dit een subtiele aanwijzing dat de mensen in die rijke wereld niet oprecht zijn? Van dik hout zaagt men planken.
Onduidelijkheden
Er zijn onduidelijke momenten in de opera. Lenski pleegt hier zelfmoord in plaats van te worden neergeschoten in het duel. Waarom? Om dwars te doen? Waarschijnlijk ontgaat ons het subtiele.
De beroemde briefscène wordt geschreven zonder brief. En toch komt Onegin. Het haar dat ze afknipt wordt een rode draad in het verhaal. Andere rode draad zijn de witte ballonnetjes symbool van feestvreugde en ook van kwetsbaarheid. Wat wel klaar is, is de verhouding tussen Tatjana en Onegin. Een klare lijn van het begin naar het einde toont de passie, vooral die van Tatjana. Dat doet je iets. Het is dan een emotionele voorstelling geworden. Waarin het vooral Tsjaikovski en Jurowski zijn die ons in vervoering brachten en in mindere mate Gürbaca.
Lucas Huybrechts
www.devlaamseopera.be
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier