Leo Neels

Pre-en post-NotW-journalistiek

Leo Neels Advocaat en Prof. (em.) Mediarecht KULeuven en UAntwerpen

Voor de media is te hopen dat de top-3 van het Murdoch-conglomeraat fors zat te liegen in de hoorzitting van het Lagerhuis.

Murdoch sr. voerde aan dat zijn vertrouwen was verschalkt door medewerk(st)ers van zijn groep. Met 200 kranten in portefeuille, had de man misschien geen ongelijk. En toch: het was Murdoch sr. die regelmatig bij de opeenvolgende Britse PM’s langs de achterdeur binnenliep, en bij belangrijke regeringsbeslissingen belde Tony Blair met Murdoch sr. – niet met diens Londense hoofdredacteurs. In weerwil van het feit dat hij van niets had geweten, achtte Murdoch sr. zichzelf toch de best geplaatste man om zijn redacties nu weer op het rechte pad te krijgen…: zal ook nà NotW een internationaal media-imperium kunnen worden geleid als patriarchaal speeltje? Of zal er in de media-historiek finaal geen pre- en post-NotW-periode zijn? Blijft vooral het incidentje met de scheerschuimtaart bij, waarna werd overgegaan tot de orde van de dag? Wellicht zal de U.S.-procescultuur er thans anders over beslissen: ook extraterritoriale corruptie is naar U.S.- én U.K.-recht nationaal strafbaar.

Murdoch jr. had nergens van geweten – een typische fils à papa-attitude. En hoofdredactrice Rebekah Brooks, nadien de rechterhand van pa, was, naar haar eigen zeggen, nooit op de hoogte geweest van de inzet van oneigenlijke garingsmiddelen, systematische betaling voor informatie, omkoping, afluistering en corruptie. Knappe hoofdredactie!

Collectief geheugenverlies, negationisme en schulddelegatie zijn standaardantwoorden van wie zich publiek moet verantwoorden voor verregaande immoraliteit of misdadigheid: schaamteloosheid doorgetrokken in antwoord op verantwoordingsplicht. Toch beangstigend dat een zo vergaande normloosheid zo lang kon doorgaan, terwijl ze gewoon publiek gekend was en werd verdragen. Beangstigend dat een democratische rechtsstaat een misdadige tabloïde sfeer duldt en er niets tegen onderneemt. Beangstigend dat ook bona fide-redacties de duimen moesten leggen voor systematisch misbruik van journalistieke hoedanigheid, machteloos om een corrupte handel, schuilend achter een mediatieke façade, te stoppen. Wel speelde Nick Davies, auteur van Flat Earth News (2008) en topjournalist van The Guardian, een belangrijke rol in de kritische berichtgeving over de collusie tussen politiecorruptie en schandaalmedia – mogelijk met net voldoende invloed om uiteindelijk tot de implosie te leiden, maar toch ook met net te weinig impact om de katharsis snel en adequaat uit te lokken. Enige bescheidenheid over de macht van het vrije woord lijkt hier wel op zijn plaats. Misschien ook wel enige bevraging over vereisten van “fit and proper” media-eigendom?

In eigen land kwam een redactrice op het idee om eens een wandeling te ondernemen in boerka, in een stad waarvan de gemeenteverordening zulks verbiedt, en op de dag voorafgaand aan de inwerkingtreding van een nationaal wettelijk verbod (DS, 23 juli). Het uitgesponnen stuk is boeiend in de beschrijving van de gevoelens die het kopen, aandoen en dragen van deze uitdossing teweegbrengt bij een Vlaamse jongedame: al wat artificieel handelen aan gevoelens kan losmaken, is haar ook daadwerkelijk overkomen. Is dit nu zorgvuldige journalistiek, of een gemiste kans om het maatschappelijk debat over kledingvoorschriften volwaardig te voeden? Is dit nu een supreme journalistieke onderzoeksmethode, of een jongensachtige onnozelheid? Is het een doorgedreven journalistieke topanalyse door actieve deelneming, of sensatie? Het laatste wellicht, zoals het stuk zelf ongewild getuigt, wanneer geheel buitenproportioneel allusie wordt gemaakt op de gevoelens van een oorlogsverslaggever…

Moeten media close-ups publiceren van min of meer ernstig gewonde slachtoffers van een ongeval? Zeker niet: zulks wordt gevergd door elementair respect voor de individuele waardigheid van elke persoon. Lijdende ongevalslachtoffers verdienen niet te worden in beeld gebracht. Geldt zulks dan niet voor min of meer ernstig gewonde topsporters? Close up van de in shock verkerende Vlaamse wielrenner die uit de Tour de France valt? Overal gezien, lang, breed, long shot, close up. Eén krant kwam op het idee het beeld van de gevallen Jurgen van den Broeck in shock paginabreed te plaatsen naast De Kruisafneming van P.P. Rubens (DS 12 juli): “Vierhonderd jaar later is de zoon van God een wielergod geworden”. Een forse faux pas op de waardenschaal.

Leo NEELS Mediarecht ULeuven en UAntwerpen

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content