Waarom lost Nederland de Belgische F-16’s niet af zoals afgesproken?

Defensieminister Steven Vandeput (N-VA) naast een F-16 in Azraq, Jordanië op 20 maart 2017 © BELGA

België moet 17 miljoen euro ophoesten voor de onverwachte verlenging van de operatie tegen IS. Waarom stelt Nederland de geplande aflossing uit? ‘Wij dachten ook dat we de missie gewoon zouden overnemen op 1 juli.’

Op donderdag maakte premier Charles Michel (MR) bekend dat de vier Belgische F-16-gevechtsvliegtuigen nog zeker tot het einde van dit jaar boven Syrië en Irak zullen opereren. De toestellen zullen voorlopig dus blijven deelnemen aan de strijd tegen Islamitische Staat (IS).

Nochtans stond gepland dat Nederland de Belgen zou aflossen op 1 juli. Sinds enkele jaren hebben beide landen een protocolakkoord afgesloten. Die overeenkomst legde een beurtrol vast die de kosten moesten drukken voor de defensiebudgetten van de twee buurlanden.

Defensieminister Steven Vandeput (N-VA) zegt dat onze bijdrage belangrijk is in de internationale coalitie tegen IS. Indien we deze missie niet verlengen ‘zouden er tekortkomingen dreigen op het terrein’, aldus de minister op Radio 1. Volgens Vandeput zijn de Nederlanders momenteel ‘niet in staat om over te nemen’.

Waarom kunnen onze noorderburen de Belgische piloten niet aflossen? Volgens Ko Colijn, defensiespecialist verbonden aan het Nederlandse Instituut Clingendael, zit het probleem bij de Nederlandse capaciteit. ‘Er zijn maar vier à zes F-16’s inzetbaar voor buitenlandse missies. Daarbij komt het onderhoud en een beperkte pilotencapaciteit.’

Colijn denkt ook dat de Nederlanders bewuste keuzes hebben gemaakt. Hij noemt expliciet de missie Baltic Air Policing. Dat is een NAVO-operatie in het luchtruim van de Baltische staten Estland, Letland en Litouwen. Die missie moet onder meer Rusland afschrikken .

‘De Nederlandse Defensie geeft prioriteit aan die missie in de Baltische staten’, zegt Colijn. ‘Het is immers niet mogelijk om die missie te combineren met de opdrachten in Irak en Syrië.’

Er zijn maar vier à zes F-16’s inzetbaar voor buitenlandse missies.

Ko Colijn, Instituut Clingendael

Overbelaste F-16’s

Maar Raymond Knops, defensiespecialist van de christendemocratische oppositiepartij CDA, zegt dat die missie voor Nederland al ten einde is. Bovendien deed België ook mee. ‘Het is mogelijk dat die operatie ons onverwacht veel middelen heeft gekost. Ik denk echter niet dat Nederland een voorkeur heeft voor die Baltische missie. Wel is het zo dat onze F-16’s overbelast zijn.’

Toch is Knops verrast door de beslissing van de Nederlandse regering om de aflossing uit te stellen tot volgend jaar. ‘Wij dachten dat we de missie gewoon zouden overnemen op 1 juli.’

Het CDA-parlementslid verwijst naar een debat in de Tweede Kamer op maandag. Daar had Defensieminister Jeanine Hennis-Plasschaert (VVD) nog gezegd dat ‘we dachten dat we dat de F-16’s wat sneller zouden kunnen inlopen, maar we hebben daar meer tijd voor nodig gehad’.

Het toeval wil dat het Knops vandaag op werkbezoek is op een militaire luchtmachtbasis. ‘Ik zag net dat men hier in de militaire planning altijd is uitgegaan van de datum van 1 januari 2018. Maar wij als parlement veronderstelden daadwerkelijk dat Nederland en België elkaar gingen afwisselen.’

‘Het kabinet wekte dus de indruk aan de Tweede Kamer dat het voor 1 juli zou lukken, terwijl de professionals bij de luchtmacht al een hele tijd wisten dat we pas op 1 januari 2018 klaar zouden zijn’, zegt Knops.

Het kabinet wekte de indruk dat het voor 1 juli zou lukken, terwijl de professionals bij de luchtmacht al lang wisten dat het we pas op 1 januari 2018 klaar zouden zijn.

Raymond Knops, CDA-parlementslid

Compensatie

Bij de Nederlandse Defensie klinkt een ander geluid. ‘De herstelperiode van de inzetgereedheid van de Nederlandse F-16’s duurt achttien maanden’, verduidelijkt majoor Joyce van der Eijk, woordvoerder van het Nederlandse Ministerie van Defensie. Daarvan is de Tweede Kamer al sinds een halfjaar op de hoogte.

Ze verwijst naar een parlementaire brief van Defensieminister Hennis-Plasschaert. Die dateert van januari van dit jaar. In de brief staat uitdrukkelijk dat ‘afhankelijk van de behoefte en na politieke besluitvorming Nederland vanaf 1 januari 2018 weer een bijdrage zou kunnen leveren’.

CDA’er Raymond Knops: ‘Het is waar dat onze Nederlandse F-16’s flink onder handen worden genomen. Er zijn aanpassingen nodig om hun verlengde levensduur te verzekeren. Toch dacht ik dat we deadline van 1 juli zouden halen.’

‘We hebben nu beslist om een C-130 transportvliegtuig en een KDC-10 tankervliegtuig in te zetten. Ik zie dat als een soort compensatie voor onze afwezige gevechtsvliegtuigen. De Nederlandse minister van Defensie heeft aangegeven dat deze beslissing in goed overleg is gegaan met België. Maar ik ga er toch van uit dat we missie gewoon weer overnemen op 1 januari – met de F-16’s.’

In mei trokken enkele Nederlandse officieren nog aan de alarmbel over de luchtmacht. In een open brief noemden ze de huidige F-16’s ’technisch en operationeel sterk verouderd’. Daarnaast zouden de piloten te weinig vlieguren vergaren, zodat niemand voldoende getraind is. ‘De vliegveiligheid komt in gevaar’, aldus de brief van de Nederlandse Officieren Vereniging.

De Belgische Defensieminister Vandeput ziet geen graten in de verlenging van de Belgische operatie. ‘Dit gaat om de strijd tegen IS, die het volgende half jaar in een beslissende fase komt.’ Het kostenplaatje voor België van de verlenging van de missie? Zeventien miljoen euro.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content