Jan Nolf

Politici moeten stoppen met cowboycommentaar op rechterlijke uitspraken

Jan Nolf Erevrederechter en justitiewatcher

Campagne voeren is één iets maar opruiend taalgebruik is wat anders. Een gerechtelijke beslissing “schandalig” noemen is spelen met een vocabulaire molotovcocktail.

In Malonne sneuvelden nog geen ruiten. In Vilvoorde wel. In Malonne riep de burgemeester tot kalmte op. In Vilvoorde nog niet. In Malonne was er woede voor een beslissing van een rechter. In Vilvoorde ook. Over Malonne communiceerde Justitie niet, over Vilvoorde evenmin.

In Vilvoorde hebben we het niet over een meervoudig moordenares, maar een jongen met het gezicht achter een sjaal: nu eens geen burka. Een sjaal is hier nog niet verboden, wel al in Quebec door de ‘Matrakkenwet nr 78’. De identiteitscontrole van die enkeling loopt uit de hand, politiemensen worden gewond en autoruiten ingeslagen. “Relschoppers” worden opgepakt en molotovcocktails onderschept.

De echte ontploffing gebeurt op het gemeentehuis, wanneer de burgemeester verneemt dat de voorgeleide verdachten door de onderzoeksrechter vrijgelaten werden. Daar won niet advocaat Van Asch maar burgemeester Van Asch meteen goud voor demagogie met zijn nummer: “tegenwoordig mag je dus ongestraft agenten in elkaar slaan”.

Iedere dag illustreren beleidsverantwoordelijken hoe moeilijk ze maar kunnen omgaan met de macht van een pennentrek: die van een rechter. Maar die rechter legt ook nauwelijks iets uit. Frustrerend.

Los dat dan eindelijk op met twee ‘good practices’.

Eén. Politici moeten stoppen met cowboycommentaar op rechterlijke uitspraken. Rechters doen een andere job dan verkozenen. Gebruik hun uitspraken als denkoefeningen maar niet als schietschijven. En twee: de hele magistratuur moet eindelijk af van dat ex cathedra vonnissen. Leg het gewoon eens in mensenwoorden uit, en zet je uitspraak online zoals in Nederland de vrijspraak van Wilders.

Vooreerst dus ook eens discipline voor politici. Campagne voeren is één iets maar opruiend taalgebruik is wat anders. Een gerechtelijke beslissing “schandalig” noemen is spelen met een vocabulaire molotovcocktail.

Een burgervader heeft een voorbeeldfunctie. Het eigen hoofd koel houden helpt ook als een signaal naar heethoofden. Politici hebben echter zelden meer gepolariseerd.

Daarenboven is burgemeester Van Asch een doorwinterd advocaat. Hij kent perfect het niet eens zo subtiele verschil tussen een parketmagistraat die een aanhouding vordert, de onderzoeksrechter die over voorhechtenis beslist, en de strafrechter die vrijspreekt of veroordeelt. Voorhechtenis is geen straf, schrijf dat 100x als huistaak, meester. Idem voor de woordvoerder van de VSOA politievakbond.

Het is een gevaarlijke lacune in ons onderwijs dat die elementaire regels van de rechtstaat niet evengoed meegegeven worden als vaderlandse geschiedenis. Tip: leg het ‘recht’ niet uit, maar toon wat destijds onrecht was. Dan zullen jongeren snel snappen waarom het nu anders ineen zit dan vroeger. Nu kunnen oratoren van alle slag alles op een hoopje gooien en er giftig garen uit spinnen.

De advocaat-burgemeester overgoot de portie boosheid dan nog eens met een pittig Vilvoords taalsausje: de Franstalige verdachten hadden natuurlijk gekozen voor de procedure van de eigen taal, en dus was een “Franstalige onderzoeksrechter” kop van Jut.

Het BHV-akkoord zal daar nochtans ook voor de toekomst in Vilvoorde niets aan veranderen. Maar volgens Van Asch zal “de grote symboliek op het terrein” wel voor een meer repressieve justitie zorgen. Maar hier hebben we het over voorhechtenis ! De Pussy Riots zitten daar in Moskou al 6 maand in. Dat misbruik van voorhechtenis ook bij ons een gigantisch “schandaal” was en alle recente hervormingen van het strafprocesrecht tot en met Salduz inspireerde, lijkt nu plots uit het collectief geheugen verdwenen. Net als de goede redenen waarom er in 2007 eindelijk strafuitvoeringsrechtbanken (SURB) kwamen.

Aan de andere kant moeten rechters dringend oog hebben voor hun eigen na-verkoop-dienst. Ook de SURB van Bergen faalde daar pijnlijk in. In ieder gerechtelijk arrondissement heb je nochtans een woordvoerder voor het parket, en een voor de rechters. De eerste hoor je dagelijks, de tweede bijna nooit.

Een rechter die de aanhangwagen van het parket lijkt, helpt de perceptie van zijn neutraliteit helemaal om zeep: laat het hem dan zelf het ‘waarom’ uitleggen, want het is zijn beslissing. Daarbij had hij kunnen herhalen dat misbruik van voorhechtenis, de Belgische Staat nu nog jaarlijks een half miljoen € aan schadevergoeding kost.

Maar in dit Vilvoordse geval vervielen we daarbij in een vaudeville: de onderzoeksrechter gaf geen informatie aan de parketwoordvoerder en communiceerde verder ook niet zelf.

Op die manier rollen dus veel andere vechtenden over straat: burgemeester met rechter, rechter met parket, en niemand begrijpt er nog iets van. U niet, ik niet, en die relschoppers evenmin. Leg die dan eens justitie uit.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content