Plannen voor het einde van de euro: de derde veldslag voor de Bundesbank

Er voltrekken zich dezer dagen vele drama’s binnen de eurozone. De centrale rol van de Duitse centrale bank daarin wordt al te vaak onderschat. Knack-hoofdredacteur Johan Van Overtveldt in New York.

Informele gesprekken met diverse topmensen van het Amerikaanse centrale bankensysteem, de Federal Reserve (Fed), laten weinig aan de verbeelding over. De scenario’s over hoe er met een implosie van het euroregime dient te worden omgegaan, worden volop uitgetekend en uitgetest. Niet dat men er bij de Fed van uitgaat dat het einde van de euro nu absoluut onvermijdelijk geworden is maar de kans op een zware schipbreuk is, in de woorden van één van de gesprekspartners, “nu toch wel echt groot geworden. Geen planning maken voor het einde van de euro zoals we die vandaag kennen, zou gewoon onverantwoord zijn”.

En passant verneem je dan hier in de VS dat soortgelijke planning ook in de steigers staat bij de Bank of England en bij … de Duitse Bundesbank, liefkozend vaak omschreven als de Buba.

Deze Buba is nu op goed 20 jaar tijd aan haar derde zwaar, om niet te zeggen haast existentieel gevecht toe. De eerste twee veldslagen liepen op forse nederlagen voor de Bundesbank uit. Vraag is hoe het gevecht nu zal eindigen.

De eerste van die veldslagen voltrok zich in het zog van de Duitse eenmaking in 1990. Toenmalig kanselier Helmut Kohl wilde de Oost Duitse mark gelijkschakelen met de West Duitse mark. Deze economische en monetaire idiotie – in de reële koopkrachttermen was de Oost Duitse mark maar een fractie van de West Duitse waard – was een onderdeel van de politieke prijs die Kohl bereid was te betalen om de eenmaking snel rond te maken. De Buba verzette zich fel tegen die 1-voor-1-conversie maar diende in te binden. Achteraf zorgde, zoals voorspeld door de Buba, die gelijkschakeling van de twee marken voor heel wat problemen.

De tweede zware veldslag die de Buba-mensen leverden, betreft de euro en de monetaire unie in Europa. Tot, pakweg, twee jaar voor de start van de euro in 1999 toonden Buba-topmensen zich opnenlijk tegenstanders van het hele euro-project. Off the record beleven ze ook nadien bijzinder kritisch. Zonder een echte politieke unie kan een monetaire unie niet werken, zo luidde het voornaamste Buba-argument. Ook nu weer kregen de Duitse centrale bankiers echter geen gehoor bij de Duitse politieke elite die toch doorzette met het europroject. In de lente van de 2012 kan men moeilijk anders dan vaststellen dat, net zoals bij de discussie na de Duitse eenmaking, de argumentatie van de Bundesbank-elite erg to the point was (en nog altijd is). Het is zuur, zelfs voor stoïcijnse Duitsers: twee keer blijken overschot van gelijk te hebben en toch twee keer in het ongelijk gesteld worden.

De derde veldslag geleverd door de top van de Duitse centrale bankier betreft het hart en ziel van de Europese Centrale Bank (ECB), de eurobank die naar het evenbeeld van de Bundesbank had moeten geschapen worden. Dat was aanvankelijk ook de realiteit maar die realiteit smelt nu als sneeuw voor de zon weg. Met hangende pootjes gaat de huidige Buba-top naar buitenuit mee met het huidige ECB-beleid. Binnen de Buba zelf valt echter niet één positief woord over dat ECB-beleid op te vangen. De massale geld- en kredietcreatie die nodig was om de euroconstructie de voorbije twee jaar op de been te houden, gaat tegen nagenoeg elke regel in welke een authentieke Buba-professional hanteert. Naar de toekomst toe zal het beleid van de ECB volgens de Buba-leerboeken gegarandeerd uitmonden in inflatie en/of nog grotere financiële en economische instabiliteit dan die welke vandaag aan de orde is.

Binnen de Buba beseft men maar al te goed dat zonder een snelle en goed uitgekiende politieke unie enkel verdere geld- en kredietcreatie vanwege de ECB het eurovehikel op de baan kan houden. Dat is sowieso maar tijdelijk want ten gronde kunnen de centrale bankiers bitter weinig doen aan de structurele euvels eigen aan het eurohuis.

Een échte, daadkrachtige politieke unie is binnen het Europa van vandaag geen haalbare kaart op de kortere termijn. Het perspectief van een zichzelf in de vernieling stortende ECB jaagt gruwel en gram doorheen alle geledingen van de Buba. Het mag dus niet verwonderlijk zijn te vernemen dat men bij de Buba actief plannen maakt om die ontsporingen op te vangen eens de eurotrein echt van de rails gaat. Het tegendeel zou pas echt verbazen.