Vlaanderen doet te weinig om vleermuizen te beschermen

Het is eindelijk bewezen dat minister Joke Schauvliege naar de pijpen van minister-president Kris Peeters danst.

Op 9 december 2010 startte het Belgische leger de openbare verkoop van het Fort van Haasdonk in het Waasland. De eerste gegadigde wou het fort om er wijn in op te slaan. Een andere wilde er een schietstand van maken. Maar het fort is een belangrijke pleisterplaats voor honderden vleermuizen, en maakt deel uit van Natura 2000: een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. Net als andere monumenten uit de Antwerpse fortengordel zou ook dit fort beheerd moeten worden in functie van de Europese instandhoudingsdoelstellingen voor vleermuizen.

Interventies van onder meer de vereniging Natuurpunt bij de bevoegde gemeente Beveren en bij het kabinet van minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur Joke Schauvliege (CD&V) leidden ertoe dat er beslist werd de procedure van openbare verkoop van het domein tijdelijk op te schorten om een onteigeningsdossier voor het fort op te stellen, waardoor het zou kunnen worden aangekocht door het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Dat kreeg daarvoor het fiat van de Inspectie van Financiën. Eventueel zou het ANB het fort achteraf ‘ruilen’ tegen een stuk bos in het bezit van Natuurpunt. De vereniging heeft een mooie reputatie in het beheren van historische forten als militair erfgoed en rustplaats voor vleermuizen.

Alles leek in kannen en kruiken te zijn, en het kabinet van Schauvliege begon een ‘onteigening in der minne’ ten voordele van het ANB voor te bereiden. Maar toen liet havenbaron Fernand Huts van de Katoennatie zijn oog op het fort vallen. Wat hij ermee wil aanvangen is niet duidelijk, maar de kans dat hij in de bescherming van vleermuizen geïnteresseerd is, is niet groot.

In de zomer van 2011 benaderde Huts zijn goede vriend minister-president Kris Peeters (CD&V) van de Vlaamse regering over de kwestie, die daarover een contact had met toplui van Natuurpunt. Vervolgens werd er na bemiddeling van Vlaams parlementslid Annick De Ridder (Open VLD, tevens juriste bij de Katoennatie) een bezoek aan het fort georganiseerd voor Huts en zijn gezelschap en een delegatie van Natuurpunt onder leiding van toenmalig directeur Willy Ibens (momenteel adviseur op het kabinet van Schauvliege). Dat leverde niets concreets op.

Wel concreet was dat Schauvliege vanaf dan ineens op de rem ging staan inzake de onteigening. Ze kwam terug op de afspraken die ze met de natuurvereniging en haar eigen administratie had gemaakt. Haar voornaamste verantwoording: ‘de opdracht om een onteigeningsbesluit voor te bereiden is geen beslissing om te onteigenen’. Ze was ook van mening dat de publieke opinie het in deze tijd van crisis niet zou waarderen dat de overheid een fort zou aankopen in plaats van ‘een privépersoon die respect heeft voor vleermuizen’.

Na het dossier waarin ze vorige herfst de vos vogelvrij verklaarde, is dit het tweede (bekende) natuurverhaal waarin ze zwicht onder druk van Peeters. Op 25 januari 2012 schrijft Schauvliege een brief aan Huts, waarin ze bevestigt dat ze afziet van de onteigening, en dat als gevolg daarvan de verkoopprocedure kan worden heropgestart.

De kans dat Natuurpunt in een openbare verkoop meer kan bieden dan Huts, is nul. Er zijn overigens forten zonder vleermuizen, zoals dat van Zwijndrecht, die geschikt zouden zijn voor culturele of commerciële activiteiten. Natuurliefhebbers begrijpen dan ook niet waarom Huts zijn oog op Haasdonk laat vallen, en niet uitkijkt naar een alternatief met minder milieubeperkingen.

Ze begrijpen ook niet waarom Schauvliege onder politieke druk eerder gemaakte afspraken van tafel veegt om andere belangen dan natuurbelangen te dienen. Vleermuizenexperts volgen het verloop van het verhaal met argusogen, en maken zich klaar om een klacht in te dienen bij de Europese instanties wegens flagrante overtreding van de Europese regelgeving voor beschermde soorten.

Dirk Draulans Deze week in Knack een verhaal over vleermuizen in Vlaanderen