Een parlement van eksters

© Cheese photography

Misschien houdt de doorsneemens niet van eksters omdat ze zo slim zijn. In het voorjaar kun je in het Vlaamse landschap regelmatig groepen van tien tot dertig eksters zien, die samen misbaar maken. Of het een struik op de hoek van een bedrijfsparking in de rand van Brussel is, of een hoek van een natuurgebied op de Antwerpse Linkeroever, overal proberen opvallend levendige eksters indruk te maken met speelse achtervolgingen, hard gekras en overdadig op en neer wippen van de staart.

In het vogelaarsjargon heten zulke bijeenkomsten eksterparlementen, misschien omdat het met veel gesnater gepaard gaande gepronk wat aan een politieke vergadering doet denken. Maar in feite gaat het om vrijgezellengroepen. Vooral jonge vogels moeten in het begin van het broedseizoen een partner vinden. Voor soorten waarbij vader en moeder samenwerken om de jongen groot te krijgen, is het van belang dat een individu een partner vindt die bereid is in de jongen te investeren. Dan doe je er goed aan het aanbod uitgebreid te evalueren voor je een keuze maakt. Ook eksters lopen het risico dat ze op een partner vallen die er de kantjes afloopt.

Eksters behoren tot de slimste soorten in het dierenrijk. De verhouding tussen het volume van hun hersenen en de rest van hun lichaam is vergelijkbaar met die van mensapen. Tot dusver zijn eksters de enige niet-zoogdiersoort waarvan min of meer overtuigend bewezen is dat ze zichzelf in een spiegel herkent. Ze zien er niet zomaar een ekster in, ze zien zichzelf. Dat werd aangetoond in een moeilijk experiment met eksters in gevangenschap, die een gele vlek op hun keel getekend kregen en vervolgens, na het kijken in een spiegel, verwoede pogingen deden om aan de vlek op hun keel te pikken (en niet op de vlek in de spiegel).

Hun slimmigheid kan hun succes verklaren, want eksters zijn alomtegenwoordig in ons landschap. Momenteel zijn ze bezig met de voorbereiding van het broedseizoen. Daarom inspecteren ze oude nesten. Recuperatie van een woning is een energie-efficiënte maatregel, zelfs als er wat gerenoveerd moet worden. Dat kost minder moeite dan een nieuw nest bouwen. Eksternesten zitten veilig in de top van hoge bomen, zo goed als onbereikbaar voor aanvallers, behalve mensen met een geweer.

Misschien verklaart hun slimmigheid ook waarom zo veel mensen een bloedhekel aan eksters hebben. Misschien verdragen mensen geen niet-menselijke slimmigheid. Eksters hebben de reputatie snoodaards te zijn die de populaties decimeren van tuinvogeltjes zoals mezen, die wel op de clementie van mensen kunnen rekenen. Onderzoek dat vorig jaar in het gereputeerde ornithologische vakblad Ibis verscheen, maakte korte metten met die mythe: meestal hebben eksters geen enkel effect op vogelpopulaties.

Alleen al vanuit ecologisch oogpunt houdt de mythe geen steek. Het bestand van roofdieren wordt bepaald door dat van hun prooien, en niet omgekeerd. Er zijn veel eksters als er veel mezen zijn, en niet weinig mezen als er veel eksters zijn. Maar ecologische logica vertaalt zich zelden in menselijk begrip. Veel mensen vinden dat er meer eksters verdelgd moeten worden, en de Vlaamse regering volgt dat standpunt. Misschien zegt dat meer over haar slimmigheid dan over die van de eksters.

Ook eksters lopen het risico dat ze op een partner vallen die er de kantjes afloopt.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content