Wanneer een milieuramp plaatsvindt, gaat alle aandacht naar de risico’s voor de fysieke gezondheid van de bevolking. Minder bekend is dat zo’n voorval ook een impact kan hebben op de mentale gezondheid van omwonenden.
Wanneer een milieuramp plaatsvindt, gaat alle aandacht naar de risico’s voor de fysieke gezondheid van de bevolking. Minder bekend is dat zo’n voorval ook een impact kan hebben op de mentale gezondheid van omwonenden.In haar masterproef trachtte sociologe Josephine Foubert (UGent) inzicht te krijgen in die psychosociale gevolgen van milieuvervuiling.
Uit recent internationaal onderzoek bleek dat mensen jaren na de ontdekking van verontreiniging in hun buurt nog steeds aanzienlijk meer stress hebben dan personen die niet met verontreiniging te maken kregen. Milieuvervuiling -niet te verwarren met natuurlijke rampen die op korte tijd zichtbare schade aanrichten- is vaak een proces dat zich over lange tijd ontwikkelt en pas na jaren wordt ontdekt.
De psychosociale gevolgen die zo’n vervuiling met zich meebrengt blijven vaak onbelicht. Zo ook in België waar, hoewel ons land door z’n rijke industrieel verleden veel vervuilde sites telt, het onderzoek naar de psychosociale impact van milieuvervuiling beperkt blijft.
Onzekerheid
Via haar studie poogde Foubert, onder leiding van Prof. Frédéric Vandermoere (Universiteit Antwerpen), die leemte enigszins te vullen. Ze onderzocht hoe bewoners omgingen met een geval van grondwaterverontreiniging in hun woonbuurt. Uit haar studie blijkt dat onzekerheid een centrale rol speelt bij milieuvervuiling. Doordat verontreiniging vaak onzichtbaar is, hebben mensen het gevoel de situatie niet onder controle te hebben. Dat leidt tot meningsverschillen binnen de bevolking over de ernst, de mogelijke gevolgen en de aangewezen aanpak van de situatie.
Daarnaast is het ook zo dat hoe erger iemand de gevaren inschat, hoe groter de kans is dat die persoon stress zal ontwikkelen. Zo heeft de persoonlijke inschatting van een risico vaak zelf een sterkere invloed op de gezondheid dan het eigenlijke gevaar.
Duidelijkheid
Ook de manier waarop bewoners worden ingelicht over de probleemsituatie en de bron van waaruit die informatie komt -de media, actiegroepen, de buren of de lokale overheid- spelen een belangrijke rol. Die cruciale factoren kunnen de bezorgdheden die mensen hebben, versterken of net doen afnemen. Het verklaart ook waarom gebeurtenissen met weinig risico’s voor de fysieke gezondheid toch veel publieke bezorgdheid kunnen opwekken. De manier waarop buurtbewoners met elkaar over de verontreiniging communiceren heeft ook een invloed. Soms kan het soelaas bieden om z’n bezorgdheid met anderen te delen. Maar het kan er ook toe leiden dat men het risico van de verontreiniging hoger gaat inschatten dan het werkelijk is.
Duidelijkheid over de situatie lijkt dus cruciaal om de onzekerheid, dé voedingsbodem voor stress, deels te temperen. Overheden die bij milieuverontreiniging over de fysieke én mentale gezondheid van hun burgers willen waken, moeten hen dus vooral goed informeren. (TE)
Josephine Foubert deed mee aan de Vlaamse Scriptieprijs. Ook jouw scriptie is goud waard. Stuur je scriptie in en maak kans op € 2.500! www.scriptieprijs.be
