‘Klimaatverandering deed Syrische bom mee barsten’

De recorddroogte die Syrië teisterde van 2006 tot 2010 als waarschijnlijk gevolg van de klimaatverandering, was in 2011 medeoorzaak van het uitbreken van het militaire conflict in het land. Dat concludeert een nieuwe studie.

De recorddroogte die Syrië teisterde van 2006 tot 2010 als waarschijnlijk gevolg van de klimaatverandering, was in 2011 medeoorzaak van het uitbreken van het militaire conflict in het land. Dat concludeert een nieuwe studie.

Het Lamont-Doherty Earth Observatory van de Colombia-universiteit boog zich over de vraag: ‘Is het inmiddels vier jaar durende conflict in Syrië – dat al meer dan 200.000 levens heeft geëist, vooral burgers – minstens ten dele begonnen door de klimaatverandering? ‘

De ‘ergste droogte ooit gemeten in de regio’ zou de landbouw hebben vernietigd in de graanschuur van Noord-Syrië, en de boeren naar de steden hebben gedreven. Daar leidden armoede, wanbeheer door de overheid en andere factoren tot de onrust die uiteindelijk ontvlamde in de lente van 2011.

Migratie

‘We stellen niet dat de droogte de oorlog heeft veroorzaakt, maar ze hielp de zaken escaleren tot een open conflict’, verduidelijkt Richard Seager, klimaatwetenschapper aan het Lamont-Doherty Earth Observatory.

Ook Doreen Stabinsky, hoogleraar Internationaal Milieubeleid aan het College of the Atlantic, benadrukt dat de Syrische oorlog een complexe situatie is. ‘Toch weten we zeker dat landbouwproductie een van de eerste slachtoffers is van de klimaatramp die zich aan het voltrekken is.’

‘Als gevolg daarvan zullen we ook op korte termijn grote volksverhuizingen meemaken, binnen een land maar ook tussen verschillende landen. Het spreekt voor zich dat de menselijke, economische en ecologische kosten van deze migraties aanzienlijk zullen zijn’, voegt ze eraan toe.

Vruchtbare Sikkel

De studie van de Colombia-universiteit stelt dat de klimaatverandering ook de militaire spanning deed oplopen in de Vruchtbare Sikkel, een regio die delen van Turkije, Syrië en Irak omvat.

Volgens de auteurs suggereert steeds meer onderzoek dat extreme weersfenomenen de kans op geweld verhogen, van individuele aanvallen tot oorlogen. Sommige onderzoekers voorspellen dat de opwarming van de aarde tot meer conflicten zal leiden, of stellen dat dat al het geval is. Daarnaast hebben journalisten en andere waarnemers recent de oorlog in Syrië, Irak en elders deels in verband gebracht met milieukwesties, vooral een tekort aan water.

De regio heeft altijd al wispelturig weer gekend. Maar aan de hand van bestaande studies en hun eigen onderzoek toonden de auteurs aan dat het gebied sinds 1900 met 1 tot 1,2 graden Celsius is opgewarmd, terwijl er 10 procent minder neerslag valt in het regenseizoen.

Andere onderzoekers hebben op lange termijn een trend van droogte vastgesteld in het volledige mediterraanse gebied. Ze wijten dit minstens deels aan de klimaatverandering.

Het VN-klimaatpanel van zijn kant voorspelt dat het reeds gewelddadige Midden-Oosten nog droger zal worden in de komende decennia, als gevolg van de opwarming van de aarde.

Bevolkingsgroei

Volgens de auteurs van het rapport was Syrië in het bijzonder kwetsbaar geworden door andere factoren, waaronder een dramatische bevolkingsgroei – van 4 miljoen inwoners in de jaren 1950 naar 22 miljoen in de laatste jaren.

Bovendien heeft het regime van Assad de teelt van waterintensieve exportgewassen zoals katoen gestimuleerd. Het illegaal boren van irrigatiebronnen heeft het grondwater uitgeput, dat een reserve had kunnen zijn in de droge jaren, verklaart coauteur Shahrzad Mohtadi.

De gevolgen van de droogte lieten zich onmiddellijk voelen. Landbouwproductie, die normaal goed was voor een vierde van het Syrische bruto binnenlands product, viel terug met een derde, aldus de studie.

In het zwaar getroffen noordoosten van het land werd de veestapel bijna volledig gedecimeerd, verdubbelden de graanprijzen en was er een forse stijging van voedingsgerelateerde ziekten bij kinderen.

Maar liefst 1,5 miljoen mensen vluchtten van het platteland naar de periferie van de steden, die al een instroom van vluchtelingen had als gevolg van de oorlog in buurland Irak.

Voorsteden

In deze chaotische voorsteden deed de Syrische regering weinig om mensen te helpen, meent Shahrzad Mohtadi. Het was vooral in deze gebieden dat de opstand uitbrak.

‘Of droogte nu de belangrijkste of een aanzienlijke factor is, kunnen we moeilijk achterhalen. Maar ze kan verwoestende gevolgen hebben in combinatie met reeds aanwezige kwetsbaarheid’, concluderen de auteurs. (IPS)