‘Klimaat niet misbruiken om aan vluchtelingenstatuut te morrelen’ (11.11.11)

Bogdan Vanden Berghe © Belga

Ontwikkelingsorganisatie 11.11.11 waarschuwt voor het lot van klimaatvluchtelingen.

Een inwoner van de eilandrepubliek Kiribati wil de eerste klimaatvluchteling ter wereld worden. De ontwikkelingsorganisatie 11.11.11 voorspelt al langer dat de klimaatproblematiek in de 21ste eeuw de belangrijkste oorzaak zal worden voor migratie.

Toen de Nieuw-Zeelandse autoriteiten onlangs de asielaanvraag van de 37-jarige Ioane Teitiota uit Kiribati verwierpen, tekende zijn advocaat Michael Kitt beroep aan. Volgens Kitt wordt zijn cliënt bedreigd door de opwarming van de aarde. Doordat de zeespiegel stijgt, lopen grote delen van Kiribati de laatste jaren immers regelmatig onder water. Als de asielaanvraag van Teitiota in beroep wordt goedgekeurd, wordt hij gelijk ’s werelds eerste officieel erkende klimaatvluchteling.

De dreigende ondergang van vier eilandrijkjes in de Stille Zuidzee is wellicht een van de meest tot de verbeelding sprekende gevolgen van de klimaatproblematiek, maar de inwoners van Fiji, Kiribati, Nauru en Tuvalu zijn lang niet de enige potentiële slachtoffers. Mondiaal houden migratie-experts tegen 2050 rekening met meer dan 200 miljoen vluchtelingen als gevolg van de klimaatverandering. Verleden jaar alleen al werden zo’n 32 miljoen mensen ontheemd door natuurrampen.

“Jaarlijks vallen er 300.000 doden door de klimaatverandering”, zegt algemeen directeur Bogdan Vanden Berghe van 11.11.11. “Die slachtoffers vallen bovendien voor 98 procent in het Zuiden. In de toekomst zien wij die cijfers alleen maar naar omhoog gaan.”

Oorzaken

Naast de stijging van de zeespiegel zijn extreme weersomstandigheden en droogte de hoofdoorzaken voor klimaatmigratie. Experts maken een onderscheid tussen twee groepen klimaatvluchtelingen. Ten eerste zijn er de slachtoffers van natuurrampen. Men denke daarbij vooral aan aardbevingen, bosbranden, cyclonen, hittegolven en overstromingen.

Maar daarnaast zijn er ook de sluipende gevolgen van de klimaatopwarming. Door processen als bodemverzilting, milieuvervuiling en woestijnvorming zullen almaar meer plekken op aarde ongeschikt worden voor landbouw of zelfs voor bewoning. De inwoners van die gebieden zullen noodgedwongen hun traditionele levensstijl moet opgeven en verhuizen naar andere oorden.

Klimaatonderhandelingen

Migratie-experts zeggen dat zulke vluchtelingenstromen kunnen worden vermeden door die oorzaken aan te pakken. Ze pleiten daarom voor het reduceren van de CO2-uitstoot en voor het afstemmen van de infrastructuur op het veranderende klimaat. Vooral op dat laatste vlak zijn er volgens 11.11.11 nog extra inspanningen nodig in ontwikkelingslanden.

“Ik denk daarbij aan het ophogen van dijken of het aanpassen van de stedelijke infrastructuur”, vertelt Vanden Berghe. “Maar vooral op dat vlak loopt het dikwijls spaak op klimaattoppen. De ontwikkelingslanden willen geen globaal klimaatakkoord sluiten als er niet voldoende middelen worden vrijgemaakt voor klimaatfinanciering.”

Juridisch kader

In tegenstelling tot politieke vluchtelingen kunnen klimaatvluchtelingen niet bogen op wettelijke bescherming. Toen het vluchtelingenverdrag in 1951 werd afgesloten in Genève, was er nog geen sprake van klimaatmigratie. Pas in recente publicaties maakt het vluchtelingencommissariaat van de Verenigde Naties melding van de klimaatproblematiek als een reden voor migratie.

De zaak van Ioane Teitiota kan daarom een belangrijk precedent zijn. Als de Nieuw-Zeelandse autoriteiten zijn asielaanvraag alsnog goedkeuren, kan dat consequenties hebben voor de status van talloze vluchtelingen die zich op dit ogenblik in een juridisch vacuüm bevinden.

“Toch is 11.11.11 geen voorstander om al te veel te wijzigen aan de huidige regels”, aldus Vanden Berghe. “We zijn bang dat overheden de klimaatproblematiek als excuus zullen gebruiken om aan het vluchtelingenstatuut te morrelen. We pleiten wel voor een aangepast instrumentarium, waarbij ruimte wordt gemaakt voor collectieve regelingen.” (Belga/YD)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content